Lần đầu tiên tại Việt Nam: Áp dụng kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể cứu bệnh nhân nguy kịch

Trường hợp thứ nhất là một bệnh nhân nam, 76 tuổi, vào viện vì đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có biến chứng tràn khí màng phổi. Khoảng 4h ngày 2/8/2023, bệnh nhân đang đi bộ thì xuất hiện đau tức ngực trái và khó thở. Bệnh nhân tự hít Ventolin (2 xịt) nhưng không đỡ khó thở, 4 tiếng sau, bệnh nhân được đưa vào cấp cứu tại Trung tâm Cấp cứu A9. Trong quá trình điều trị tại Trung tâm Hô hấp, bệnh diễn biến nặng, tràn khí màng phổi, được đặt ống nội khí quản, thở máy và chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực.

TS.BS Bùi Văn Cường - Trung tâm Hồi sức tích cực cho biết: Với bệnh nhân COPD giai đoạn cấp, phổi đang trong giai đoạn tổn thương nặng, kèm theo bệnh nhân có tràn khí màng phổi nên việc cài đặt và điều chỉnh máy thở rất khó khăn, đặc biệt là khi bệnh nhân có tình trạng CO2 trong máu tăng cao. Bệnh nhân được áp dụng kỹ thuật đào thải CO2 qua màng lọc ngoài cơ thể, nhờ đó sẽ giúp tình trạng tăng CO2 trong máu bệnh nhân được kiểm soát dễ dàng để giúp bác sĩ điều chỉnh thông số máy thở, giảm hỗ trợ máy thở cho bệnh nhân và giúp cho phổi nghỉ ngơi.

Sau 2 tuần điều trị, bệnh nhân đã qua giai đoạn nguy kịch, đã được rút ống nội khí quản, đã tự thở được khí phòng và ngày 23/8, bệnh nhân đã được chuyển đến Trung tâm Hô hấp để tiếp tục điều trị bệnh phổi mạn tính.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân nam, 40 tuổi, được chẩn đoán viêm phổi nặng, biến chứng ARDS (hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển). Bệnh nhân bị suy thận mạn do viêm cầu thận đã được ghép thận 6 năm nay và duy trì thuốc chống thải ghép. Ngày 1/8/2023, bệnh nhân xuất hiện sốt cơn, rét run, kèm theo ho khạc đờm và khó thở tăng dần, được điều trị 13 ngày tại cơ sở y tế trước bằng kháng sinh, thở máy xâm nhập và lọc máu liên tục nhưng tình trạng của bệnh nhân không cải thiện và ngày một tăng nặng nên đã được chuyển đến Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai.

TS.BS Bùi Văn Cường cho biết: ARDS là bệnh lý nặng và khó trong chuyên ngành hồi sức cấp cứu, giống như các bệnh nhân COVID -19 bị viêm phổi nặng. Khi phổi tổn thương nặng như vậy cần phải thở máy với chiến lược thông khí bảo vệ phổi, tuy nhiên trong trường hợp này máy thở hỗ trợ càng cao thì nguy cơ tổn thương phổi và CO2 trong máu bệnh nhân càng tăng lên và bệnh nhân có nguy cơ nặng lên. Do vậy, kỹ thuật đào thải CO2 qua màng lọc ngoài cơ thể giúp đào thải CO2 ra ngoài, nhờ đó tạo thuận lợi cho bác sĩ dễ dàng cài đặt thông số máy thở thấp xuống, giảm nguy cơ gánh nặng cho phổi của bệnh nhân và giúp cho phổi bệnh nhân nghỉ ngơi nhiều hơn.

Kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể là một kỹ thuật mới trong lĩnh vực hồi sức cấp cứu, được chỉ định trong hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ADRS), đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc các trường hợp tăng CO2 máu không đáp ứng với biện pháp thông khí nhân tạo trong một số bệnh lý. Hiểu một cách đơn giản, với kỹ thuật này, máu tĩnh mạch của bệnh nhân sẽ được hút ra bằng bơm của máy thông qua 1 catheter 2 nòng có kích thước 13-15 F. Máu của bệnh nhân sẽ được đi qua màng bán thấm có tác dụng trao đổi và đào thải CO2. Máu sau trao đổi có nồng độ CO2 thấp sẽ được trả về cho bệnh nhân. Trên thế giới, kỹ thuật này đã được triển khai một thời gian, thành công tại Châu Âu và Mỹ. Qua các hội thảo khoa học trong và ngoài nước, các bác sĩ của Trung tâm Hồi sức tích cực - Bệnh viện Bạch Mai đã không ngừng học hỏi để triển khai kỹ thuật và đây là 2 bệnh nhân đầu tiên của Việt Nam được áp dụng kỹ thuật này.

Chia sẻ về tính ưu việt của kỹ thuật này, PGS.TS.BS Đỗ Ngọc Sơn - Giám đốc Trung tâm Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Trước đây, với bệnh nhân viêm phổi nặng như vậy, các bác sĩ phải điều chỉnh thông số máy thở cao lên để hỗ trợ cho bệnh nhân. Tuy nhiên, có một thực tế khi thông số máy thở càng điều chỉnh cao lên thì nguy cơ và gánh nặng lên phổi của bệnh nhân càng lớn. Do vậy, khi chúng ta có thêm các biện pháp hỗ trợ khác như kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể sẽ giúp các bác sĩ đảm bảo CO2 trong máu bệnh nhân ở mức an toàn và giúp cho bác sĩ điều chỉnh giảm tối đa hỗ trợ của máy thở, từ đó giúp cho phổi nghỉ ngơi nhiều hơn và tăng khả năng hồi phục.

"Hiện nay, chúng tôi đã có kinh nghiệm bước đầu rất khả quan khi triển khai kỹ thuật này trên 2 nhóm bệnh. Với việc sử dụng kỹ thuật đào thải CO2 qua màng ngoài cơ thể qua đường tĩnh mạch thì mức độ tổn thương về mạch máu, các biến chứng có thể xảy ra sẽ ít gặp hơn. Từ trường hợp này sẽ mở ra nhiều cơ hội cho bệnh nhân viêm phổi cấp tiến triển và COPD, có thể triển khai được rộng hơn từ tuyến trung ương đến tuyến tỉnh. Trong tương lai, khi việc áp dụng rộng rãi hơn với chi phí hợp lý thì chúng tôi có thể triển khai trên nhiều nhóm bệnh khác nhau, giúp cứu sống nhiều bệnh nhân nguy kịch", PGS. Đỗ Ngọc Sơn chia sẻ về tương lai triển khai của kỹ thuật này.