Khi đưa con đi thăm họ hàng dịp Tết Nguyên đán, có 5 hành vi cha mẹ cần tránh, kẻo làm tổn thương con

* Bài viết của mẹ Bánh Bao - một blogger về nuôi dạy con ở Trung Quốc.

"Mẹ ơi, Tết này con có thể không đến nhà bà ngoại được không?". Ngày đầu tiên nghỉ Tết, cả nhà đang dọn dẹp, con trai tôi bỗng bẽn lẽn nói.

Tôi sững sờ trong giây lát, vì con trai tôi được bà ngoại nuôi dưỡng, nó luôn thân thiết với bà. Nhưng trong dịp Tết Nguyên đán năm nay, từ tối qua đến nay, nó đã mấy lần nói không muốn ra ngoài, kể cả đến nhà bà ngoại.

Lúc đầu tôi không để ý nhiều vì nghĩ cháu muốn xem phim hoạt hình. Không ngờ trong lúc trò chuyện, đứa trẻ đã nói ra cảm xúc thật của mình khiến tôi suýt bật khóc: "Mỗi lần về nhà bà ngoại, mẹ đều so sánh con với các anh chị em. Con tệ đến thế sao? Con tệ đến thế sao mẹ không đuổi con ra ngoài?".

Con chưa kịp nói xong thì mắt tôi đã đỏ hoe.

Hóa ra những cuộc trò chuyện vô tình của chúng ta đã để lại vết hằn sâu sắc trong lòng lũ trẻ.

Các nhà tâm lý học cho rằng thế giới nội tâm của trẻ thường nhạy cảm và mong manh, chúng rất coi trọng việc thắng thua. Chúng thường mất bình tĩnh vì những thất bại nhỏ, hoặc né tránh và rút lui, lòng tự trọng, sự tự tin bị tổn thương. Đôi khi, những gì người lớn chúng ta nghĩ là những lời nói và trò đùa thực ra lại là những sự thật gây tổn thương cho trẻ.

Khi đi thăm họ hàng trong dịp Tết Nguyên đán năm nay, chúng ta phải chú ý đến 5 điểm này. 

1. Đừng để con bị so sánh chiều cao ngay khi mới gặp nhau

Con trai Junjun của bạn tôi có đợt đột nhiên nảy sinh một số sở thích kỳ lạ: Thích đi kiễng chân, luôn thích nghiên cứu đôi giày da đế dày của bố, thậm chí thỉnh thoảng còn lén mang chúng. Lúc đầu, bạn tôi nghĩ đứa trẻ chỉ tò mò. Cho đến một ngày, Junjun kéo đôi giày cao gót của mẹ và loạng choạng mang vào chân với vẻ mặt phấn khích: "Mẹ ơi, con đi đôi giày này trông có cao không?". Lúc này, bạn tôi mới nhận ra mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Khi được hỏi, đứa trẻ ngập ngừng nói lý do. Thì ra có lần Junjun đã đến nhà chú chơi, bị chú so sánh chiều cao với người em họ kém hơn một tuổi. Điều này dẫn đến hàng loạt hành vi kỳ lạ sau đó của Junjun.

Trong những ngày nghỉ lễ, người thân quây quần bên nhau, luôn có một số trẻ bị so sánh chiều cao của mình nhưng người lớn không biết rằng những trò đùa vô tình có thể làm tổn thương lòng tự trọng của trẻ.

Bản thân một số trẻ rất nhạy cảm với chiều cao và nếu người lớn so sánh chúng ở nơi công cộng, bạn có thể tưởng tượng trẻ sẽ cảm thấy khó chịu như thế nào.

2. Đừng ép trẻ chia sẻ

Khi còn nhỏ, tôi sợ nhất là Tết Nguyên đán và các ngày lễ. Vì người thân luôn đưa con đi chơi, khi ra về họ sẽ lấy đi những món đồ chơi yêu thích của tôi. Mỗi lần tôi không muốn, bố mẹ luôn nói: "Biết chia sẻ và đừng là người keo kiệt". Bằng cách này, tôi đã quen với việc bị "ép chia sẻ". Kết quả là bây giờ tôi luôn thiếu cảm giác an toàn về những gì mình có.

"Chia sẻ" quả thực là một đức tính tốt nhưng phải "tự nguyện". Là cha mẹ, chúng ta phải kiên quyết bảo vệ quyền sở hữu của con. Khi người khác nhờ con chia sẻ, hãy đứng lên bảo vệ con. 

3. Đừng hỏi con về thứ hạng bài thi ở nơi công cộng

Gần đây, bài sáng tác "My Wish" của một học sinh tiểu học đã trở nên phổ biến trên Internet. Trong dịp Tết Nguyên đán, điều trẻ em thường được hỏi nhất và điều chúng sợ nhất khi bị hỏi là "điểm thi".

Những đứa trẻ làm tốt bài thi thường tự tin và không ngại đặt câu hỏi. Học sinh thi không tốt sẽ nhận nhiều lời chê bai từ người thân. Thỉnh thoảng nó cũng bị lấy làm tấm gương tiêu cực và bị so sánh với "con nhà người khác".

Trẻ em cũng cần thể diện và lòng tự trọng. Chúng có cảm xúc, cá tính và cần sự công nhận từ những người xung quanh. Trẻ sẽ cảm thấy xấu hổ, bực bội khi khuyết điểm của mình bị phơi bày trước mặt mọi người.

4. Đừng ép con chào hỏi

Trong những ngày nghỉ lễ, việc ghé thăm để chào hỏi là điều cần thiết. Tuy nhiên, bạn tôi gặp phải một vấn đề.

Trước khi khởi hành qua nhà bà con, bạn đã nói đi nói lại với con gái mình: "Khi gặp các cô chú con nhớ chào họ nhé". Nhưng khi đến trước mặt chú và dì, đứa trẻ không chịu chào, bầu không khí rất xấu hổ. Người bạn mắng con: "Sao con ngu thế? Con thậm chí còn không thèm chào hỏi…". Sau đó, anh quay lại giải thích với người thân: "Con tôi khá sống nội tâm, tôi xin lỗi…". Kết quả là đứa trẻ trốn sau lưng bố mẹ cả buổi gặp gỡ. 

Nhưng trên thực tế, việc trẻ không chào hỏi là điều rất bình thường.

Nhiều người thân chỉ được gặp một hoặc hai lần một năm. Có lẽ đứa trẻ đã quên. Bộ não của trẻ em thường nghĩ rằng người lạ là nguy hiểm. Trẻ sẽ đáp lại bằng cách "im lặng" hoặc "vô cảm". Một số cha mẹ lợi dụng điều này để gán cho con mình cái mác "hướng nội", "ngu dốt" và những nhãn tiêu cực khác, điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bản thân của con họ.

Một số trẻ không có đủ kỹ năng xã hội và khi đột ngột đến môi trường mới, trẻ trở nên lo lắng, nhút nhát và không dám nói. Sự la mắng của cha mẹ sẽ khiến trẻ nghi ngờ bản thân và cảm thấy tất cả là lỗi của mình, khiến trẻ có lòng tự trọng thấp.

Có khi trẻ không chào là do tâm lý nổi loạn gây ra. Bất cứ điều gì bố mẹ yêu cầu anh làm, anh đều làm ngược lại. Sự ép buộc của cha mẹ sẽ khiến trẻ cảm thấy bị phớt lờ, bị áp bức, điều này càng vô ích hơn.

5. Đừng ép con biểu diễn trước công chúng

Nếu trẻ muốn thì không sao. Nếu trẻ không muốn lên sân khấu mà cha mẹ lại khiển trách, ép trẻ thì tổn hại sẽ rất lớn. Trẻ sẽ dễ cảm thấy bị đối xử bất công, thiếu tôn trọng, trở nên thụ động, rụt rè và phục tùng hơn. Đồng thời, trẻ sẽ mất đi sự chủ động và biến "sự hứng thú" thành "đối phó".

Các vấn đề của trẻ thường do người lớn gây ra. Mọi vấn đề về tâm lý hay hành vi của trẻ đều liên quan đến hành vi của cha mẹ và phương pháp giáo dục của cha mẹ. Khi đi thăm họ hàng vào dịp Tết Nguyên đán, đừng bao giờ ép con bạn biểu diễn trước công chúng.

Đừng quên, Tết Nguyên đán là kỷ niệm đẹp nhất của tuổi thơ chúng ta. Bây giờ đã là cha mẹ, chúng ta không nên để màn "cạnh tranh" của mình làm tổn thương trái tim con cái. Ít gượng ép hơn, chân thành hơn. Đây chính là điều mọi đứa trẻ đều mong muốn.