Hành tinh của chúng ta đang nóng lên một cách thảm khốc

Từ ngày 30/11 đến 12/12, Hội nghị lần thứ 28 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28) sẽ diễn ra tại Dubai, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) với sự tham gia của khoảng 140 nhà lãnh đạo trên thế giới.

Trong bối cảnh các hiện tượng thời tiết cực đoan có chiều hướng gia tăng và ngày càng trở nên khốc liệt hơn do biến đổi khí hậu, COP28 được cho là cơ hội quan trọng để các nước đẩy nhanh hành động trong cuộc chiến ứng phó biến đổi khí hậu.

Với chủ đề "Gắn kết - hành động - hiệu quả", hội nghị COP28 sẽ tập trung vào 4 trụ cột gồm: Theo dõi sát sao quá trình chuyển đổi năng lượng, xử lý vấn đề tài chính khí hậu, thích ứng với biến đổi khí hậu để bảo vệ cuộc sống và sinh kế cho người dân, tăng cường bao quát mọi mục tiêu chống biến đổi khí hậu.

Theo đánh giá của giới quan sát, thách thức đối với COP28 là rất đáng kể, bởi theo kế hoạch, các nhà lãnh đạo sẽ đưa ra đánh giá chính thức đầu tiên về tiến trình thực hiện các cam kết theo Hiệp định Paris, đồng thời đề xuất những biện pháp đẩy nhanh việc đạt được những mục tiêu đề ra.

Ông Sultan Al-jaber - Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ UAE, Chủ tịch COP28: "Chúng ta cần giảm lượng khí thải từ tất cả các lĩnh vực, bao gồm giao thông, nông nghiệp, công nghiệp nặng và tất nhiên là nhiên liệu hóa thạch, đồng thời đầu tư vào công nghệ để tăng cường tất cả các giải pháp thay thế không carbon khả thi".

Các nhà khoa học cũng đang kêu gọi COP28 nhất trí về việc tăng cường đáng kể cam kết về khí methane, với mục tiêu giảm khoảng 60% khí thải trong lĩnh vực năng lượng, phù hợp với các quy định gần đây của EU. Nếu COP28 đạt được cam kết như vậy thì đây sẽ là một thành công lớn.

Bên cạnh đó, tài chính vẫn là một điểm gây tranh cãi chính trong các cuộc đàm phán khí hậu do Liên hợp quốc chủ trì, khi các nước đang phát triển cho biết, không thể ứng phó với các kiểu thời tiết cực đoan hoặc đầu tư cho năng lượng sạch nếu không nhận được sự giúp đỡ tích cực hơn từ các nước giàu vốn gây ra nhiều khí thải nhà kính trong quá khứ dẫn tới tình trạng biến đổi khí hậu hiện tại. Ước tính, đến năm 2025, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho các hành động khí hậu của các nước nghèo có thể lên tới 1.000 tỷ USD/năm.

Hành tinh đang nóng lên một cách thảm khốc

Trong khi còn rất nhiều kỳ vọng cũng như thách thức đặt ra tại Hội nghị COP28, các tổ chức khí tượng quốc tế thời gian qua liên tục đưa ra những cảnh báo rằng, hành tinh của chúng ta đang vượt qua những giới hạn an toàn đối với con người.

Chương trình Môi trường Liên hợp quốc mới đây cảnh báo, hành tinh đang trên đà nóng lên một cách thảm khốc từ 2,5 độ C đến 2,9 độ C trong giai đoạn từ nay đến năm 2100. Tính từ đầu năm đến đầu tháng 10 vừa qua, đã có tới 86 ngày ghi nhận nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Tuy nhiên, thế giới vẫn tiếp tục thải lượng khí nhà kính kỷ lục vào khí quyển, với lượng khí thải tăng 1,2% từ năm 2021 đến năm 2022.

Ông Inger Andersen - Giám đốc điều hành Chương trình Môi trường Liên hợp quốc: "Chúng ta càng chờ đợi thì càng khó khăn. Thế giới cần bước ra khỏi việc hành động thiếu hiệu quả và bắt đầu lập kỷ lục mới về cắt giảm khí thải, chuyển đổi xanh và tài chính khí hậu, bắt đầu từ bây giờ".

Trong khi đó, Cơ quan giám sát tình trạng biến đổi khí hậu Copernicus của châu Âu cũng cho biết, nhiệt độ trung bình toàn cầu hôm 17/11/2023 đã cao hơn 2,07 độ C so với mức trung bình trong thời kỳ từ năm 1850-1900 và đây cũng là mức tăng cao nhất được ghi nhận từ trước tới nay.

Những con số kỷ lục trên thực tế không chỉ có nghĩa là ngưỡng nhiệt độ mà Thỏa thuận Paris đặt ra đang đứng trước nguy cơ bị phá vỡ mà cơ bản hơn, nó nói lên rằng nhiệt độ trung bình của hàng chục năm qua đã liên tục tăng không thể kiềm chế và trở nên nguy hiểm.

Bên cạnh đó, theo một nghiên cứu, con người đã khiến 7/8 ranh giới trong hệ thống Trái đất (gồm khí hậu, đa dạng sinh học, nước, hệ sinh thái tự nhiên, sử dụng đất và tác động của phân bón và thuốc trừ sâu) vượt quá giới hạn an toàn, đe dọa sức khỏe hành tinh và con người.

Những đề xuất mới tại COP28

Trước sự cấp bách phải hành động, một số quốc gia đã tuyên bố sẽ đưa ra những sáng kiến, đề xuất và giải pháp mới tại Hội nghị COP28 sắp tới.

Mỹ cho biết, sẽ đưa ra chiến lược quốc tế đầu tiên để thương mại hóa điện nhiệt hạch. Phản ứng nhiệt hạch có ưu điểm so với các nhà máy điện hạt nhân sử dụng công nghệ phản ứng phân hạch, do không tạo ra lượng chất thải phóng xạ tồn tại lâu dài trong tự nhiên. Nếu được triển khai thành công, điện năng thu được từ phản ứng nhiệt hạch có thể cung cấp nguồn điện "sạch", không phát thải carbon, đồng thời có giá thành rẻ.

Trong khi đó, Brazil đang lên kế hoạch đề xuất một quỹ lớn để chi trả cho việc bảo tồn các khu rừng nhiệt đới tại COP28. Cơ chế tài chính tiềm năng này dự kiến sẽ là cơ chế mới nhất trong số các quỹ môi trường đa phương đang ngày càng gia tăng nhanh chóng.

Tham dự hội nghị COP28, Việt Nam cũng cho thấy sự sẵn sàng tham gia hợp tác cùng các thành viên Liên hợp quốc trong ứng phó với các thách thức toàn cầu, trong đó có chống biến đổi khí hậu cũng như thể hiện cam kết của Việt Nam đưa phát thải ròng về "0" vào năm 2050. Tại hội nghị năm nay, Việt Nam sẽ có gian triển lãm để giới thiệu về công cuộc ứng phó biến đổi khí hậu tại Việt Nam.