Giáo sư nổi tiếng nói: Nuôi dạy con mà nói 3 câu này là vô dụng nhất, chẳng được gì còn gây hại về sau

Giáo sư tâm lý học nổi tiếng ở Trung Quốc, Lý Mai Cẩn, từng nói: "Một số vấn đề của trẻ, đặc biệt là vấn đề tâm lý, thường xuất phát từ cha mẹ. Có những khi cha mẹ càng khen ngợi thì con cái càng chán ghét".

Theo bà, có 3 kiểu khen ngợi sau đây, không chỉ vô dụng mà còn mang lại tác dụng ngược:

Khen ngợi "gian dối"

Một số cha mẹ không nhận được lời khen khi còn nhỏ nên họ luôn hy vọng có thể đền bù gấp đôi cho con mình. Thậm chí, những lời khen dối trá còn hơn là không có gì.

Tuy nhiên, lời khen không dựa trên thực tế có thể dễ khiến trẻ hình thành những nhận thức không chính xác, không rõ ràng và mất khả năng nhìn nhận bản thân một cách hợp lý. Nó giống như một ảo ảnh. Khi đứa trẻ nhìn thấy sự thật, ảo ảnh đẹp đẽ đó sẽ biến mất.

Người dẫn chương trình nọ từng chia sẻ câu chuyện của một người bạn. Anh này luôn thích khen con mình. Dù con không ngoan, anh ấy vẫn nói: "Con là nhất, mẹ tự hào về con!". Một lần, đứa trẻ tham gia một cuộc thi viết thư pháp và nghĩ rằng mình chắc chắn sẽ đứng đầu. Nhưng khi có kết quả, đứa trẻ thậm chí còn không được giải ba. Không thể chấp nhận sự thật này, nó giận dữ hỏi giáo viên: "Em viết đẹp thế? Tại sao con lại không được giải?".

Cô giáo nói: "Em rất chăm chỉ, nhưng bài làm của những bạn khác quả thực tốt hơn bài của em". Đứa trẻ tức giận, cảm thấy bị sỉ nhục và xé bỏ bài làm của mình và của các học sinh khác.

Cha mẹ đưa ra những lời khen sai lầm cũng giống như đặt một tấm gương ngộ nghĩnh lên con cái và khiến trẻ chỉ nhìn thấy một phiên bản sai lầm của chính mình. Một khi gặp thất bại và tháo kính ra, trẻ dễ dẫn đến cảm giác tuyệt vọng.

Những lời khen ngợi trùng lặp không những không khuyến khích mà còn làm mất lòng tin của trẻ. Giống như đứa trẻ trong câu chuyện trên, liệu khi trở về nhà, nó có còn tin lời mẹ nói không?

Cách khen ngợi sai lầm là liều thuốc độc làm tổn thương trẻ. Lời khen dối trá có thể hủy hoại một đứa trẻ hơn là những lời chỉ trích gay gắt.

Khen ngợi "khẩu hiệu"

Lời khen ngợi theo kiểu khẩu hiệu thường chỉ mang tính hình thức và không thể khuyến khích trẻ.

Từng có một trường hợp như vậy ở "Phòng khám Khó khăn trong học tập" của một bệnh viện nhi ở Trung Quốc. Tiểu Yến, học sinh lớp 5 tại một trường tiểu học trọng điểm ở thành phố, được nhà trường đề nghị đi thăm khám do điểm kém, học tập khó khăn, lời nói và việc làm không phù hợp.

Vì vậy, mẹ bé đã đưa con đến bệnh viện. Sau khi xem xét kỹ lưỡng, chuyên gia tâm lý nhận thấy vấn đề chính nằm ở cách gia đình giao tiếp với con cái. Cô bé lớn lên trong sự khen ngợi của cả gia đình. Câu nói thường xuyên của họ là: "Con thật tuyệt vời!"; "Con thật thông minh!". Tuy nhiên, sau khi học hết lớp 4, Tiểu Yến cảm thấy việc học ngày càng khó khăn hơn và em thường ngại làm bài tập về nhà.

Đến lúc thực sự không chịu nổi, cô bé đã mặc cả với mẹ: "Mẹ, môn Toán này khó quá" - "Không khó, con luôn thông minh, mẹ tin con sẽ ổn thôi"; "Việc đó thực sự khó khăn, con không thể" - "Nếu con suy nghĩ kỹ, nhất định có thể làm được".

Cuối cùng, Tiểu Yến hiểu ra và không hỏi mẹ nữa. Theo thời gian, điểm số dần giảm sút.

Phân tích của bác sĩ tâm thần: Sở dĩ Tiểu Yến không chịu cố gắng khi gặp khó khăn chủ yếu là do được bố mẹ "ủng hộ". Tiểu Yến đã được cho là "thông minh" từ khi còn nhỏ và coi đây là đặc điểm riêng của mình. Điều quan trọng hơn là khi Tiểu Yến cầu cứu, mẹ không kịp thời giúp đỡ hiệu quả mà lại khen "kiểu khẩu hiệu", và Tiểu Yến lại rơi vào vòng bảo vệ sự "thông minh".

Bác sĩ tâm thần cho biết, có rất nhiều trẻ như Tiểu Yến được khen ngợi khi có vấn đề nhưng mức độ khác nhau. Những khẩu hiệu khen ngợi nhốt trẻ vào chuồng "thiên tài", chùn bước trước thử thách và cuối cùng chọn cách thoái thác, chạy trốn thực tại.

Khen ngợi kiểu "bắt cóc đạo đức"

Một người kể: Có lần, khi con trai bị ốm, anh đã nói với vợ: "Anh thấy Batu khác với những đứa trẻ khác. Những đứa trẻ khác uống thuốc thì khóc, nhưng con thì không. Điều này giúp con rất nhanh khỏi bệnh. Thực sự khác biệt". Sau đó, đứa trẻ cầm bát, khuôn mặt đỏ bừng trông có vẻ lo lắng, nhắm mắt uống thuốc một hơi. Tất cả mọi người đều hết lời khen ngợi.

Bạn đã bao giờ gặp phải cảnh tượng như vậy chưa? Đây là một lời khen "bắt cóc đạo đức" điển hình. Khi làm điều này, một số bậc cha mẹ có thể thầm vui mừng nhưng đã bao giờ nghĩ xem con mình thực sự cảm thấy thế nào chưa?

Khen ngợi "bắt cóc đạo đức" là một hình thức kiểm soát trẻ em. Cha mẹ cố tình khen ngợi thực chất là để đạt được một số mục tiêu của mình.

Khen ngợi giống như uống thuốc, không thể tùy tiện sử dụng, cũng có những quy tắc cấm kỵ. Khen ngợi gian dối, khen ngợi khẩu hiệu, bắt cóc khen ngợi đạo đức là vi phạm điều cấm kỵ.

Hãy khám phá một cách có ý thức những gì con bạn làm tốt hàng ngày, mô tả nó bằng lời thông qua sự tương tác giữa cha mẹ và con cái. Lời khen tốt nhất là khi chúng ta làm điều tương tự cùng nhau.