Giản dị như "Xe đạp Bắc Kinh"

Xe đạp Bắc Kinh có bối cảnh là thành phố Bắc Kinh những năm 2000, khi đó, nơi này được công nhận là có nhiều xe đạp nhất thế giới. Nhưng bộ phim không chỉ khai thác nét độc đáo này, mà qua một cốt truyện đơn giản và những chi tiết châm biếm, đời sống giới trẻ tại thành phố được phác họa chân thực và ấn tượng.

Hai nhân vật chính của bộ phim có thể được coi là đại diện cho hai kiểu người trẻ sống tại thành phố. Quý là một thiếu niên từ quê ra thành phố lập nghiệp với bàn tay trắng, bản tính thật thà, ngây thơ nhưng cần cù, nỗ lực. Với một chiếc xe đạp mua trả góp, Quý chăm chỉ làm việc để mong một ngày trở thành chủ nhân của chiếc xe. Khi chỉ còn một ngày nữa là đủ tiền mua xe, đột nhiên một chuyện bất ngờ xảy đến với Quý: xe của cậu bị mất cắp.


Kể từ đây, bộ phim có thêm sự xuất hiện của Kiên, một thiếu niên nhà nghèo sống ở thành thị. Kiên khá đua đòi, cậu đã lấy cắp tiền dành dụm của bố để mua xe đạp vì không muốn thua kém bạn bè. Tình cờ, Kiên mua nhầm phải chiếc xe mà kẻ cắp đã ăn trộm của Quý. Cuộc chiến giành giật chiếc xe đạp giữa hai cậu thiếu niên đã bộc lộ nhiều nét tính cách giữa hai người, cũng như những thông điệp sâu sắc và giàu tính nhân văn được phát biểu một cách rất tự tin.

Ở Xe đạp Bắc Kinh (có tên tiếng Trung là Xe đạp tuổi 17), chiếc xe đạp là một hình tượng xuyên suốt, giống như một nhân vật đặc biệt trong bộ phim, có số phận, có kết cục, góp phần dẫn dắt mạch phim cũng như những mâu thuẫn.

Chiếc xe đã đồng cam cộng khổ với cậu thiếu niên nông thôn Quý từ những ngày đầu đi làm tràn đầy lạc quan, mơ mộng và tin tưởng. Chiếc xe đạp mới tinh từ những lúc đầu phim sau đó phải trải qua nhiều biến động: bị đánh cắp, được tìm lại rồi lại bị giành giật... cũng trở nên tơi tả, y như số phận của cậu chủ với cuộc sống đầy thăng trầm ở thành phố.

Phim kết thúc bằng hình ảnh Quý bị thương, đơn độc vác chiếc xe đạp bị đập phá tan nát đi giữa đường phố tấp nập của Bắc Kinh khiến người xem thực sự day dứt. Chiếc xe đạp bị hỏng lẫn giữa hàng triệu chiếc ở thủ đô ồn ào, cũng như cậu thiếu niên Quý bị nhòa giữa hàng triệu triệu người lao động nhập cư, nhưng có lẽ đó là một biểu tượng cho sự bền bỉ, âm thầm, quyết tâm bám trụ và đi tới.
Dù kể về một câu chuyện giản dị, Xe đạp Bắc Kinh vẫn hết sức hấp dẫn bằng những chi tiết đời thường. Bối cảnh trong phim rất quen thuộc, đó là những con phố đông nghịt người và xe, là khu nhà chật chội của những người lao động nghèo... Hình ảnh người dân ở Bắc Kinh xuất hiện trong ống kính rất sinh động, như những người dùng xe đạp để chở chăn đệm, tivi, giường tủ, hay những thanh niên nông thôn đến phỏng vấn xin việc.

Ngay cả trong cảnh Quý và Kiên bị đám côn đồ truy đuổi trong những ngõ ngách, ống kính không đuổi theo nhân vật mà đứng ở những đoạn ngõ có nhân vật chạy qua, giống như cuộc sống với nhịp điệu vốn có, không hề bị xáo trộn.


Các nhân vật của phim có vẻ ngoài không hề nổi bật, họ bước lên màn ảnh với diễn xuất và hành động rất tự nhiên. Thêm vào đó, có nhiều chi tiết nhỏ nhưng tinh tế khiến người xem bật cười thú vị, như lúc Quý lần đầu tiên đi cửa xoay ở khách sạn đã loay hoay không thoát ra được, hay lúc anh trai Quý dạy cậu đánh răng... Chính vì thế, câu chuyện trở nên thực sự thuyết phục và mang phong cách hiện thực độc đáo.

Đề tài về những người lao động nhập cư của Xe đạp Bắc Kinh không hề mới, nhưng có lẽ đây là lần hiếm hoi những người dân nghèo khổ ở nông thôn xuất hiện rất đẹp đẽ trong phim. Cũng giống như Việt Nam, người dân quê đi kiếm tìm hy vọng ở thành phố thường có kết cục xấu, hoặc phải bỏ về quê vì thất bại, hoặc sẽ trở nên tha hóa, biến chất, trở thành những trọc phú sa đọa.


Trong bộ phim của đạo diễn Vương Tiểu Soái, nhân vật Quý nỗ lực hết sức để tồn tại, ngây thơ, chất phác nhưng đầy tin tưởng. Cậu bị mất xe đạp nhưng đã tìm lại được và quyết không buông. Quý không sợ đám thanh niên thành phố dù bị đánh đập, đe dọa vì cậu tin là mình đúng, mình lương thiện. Đó là hình ảnh đẹp về một thế hệ mới ở nông thôn đã chiếm lĩnh thành công không gian đô thị bằng chính phẩm chất đẹp đẽ của mình.