Giai đoạn “tiền tiểu học”: Có những điều quan trọng hơn cả học chữ lại thường bị bố mẹ bỏ qua khiến con phải "vật lộn" với trường lớp

Giai đoạn tiền tiểu học là bước đệm mà bố mẹ chuẩn bị cho con em mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết để bước vào năm đầu bậc tiểu học được suôn sẻ và thuận lợi nhất. Ngay từ những ngày đầu tháng 4, các lớp học luyện chữ, học số đếm đã nhan nhản mọc lên và liên tục tuyển sinh để giúp bố mẹ tôi luyện kiến thức cho con thi vào lớp 1. 

Nhưng việc chuẩn bị cho con vào tiểu học, không đơn giản chỉ là giúp con học thuộc bảng chữ cái hay đếm số giỏi mà còn là việc dạy con những kỹ năng quan trọng khác. Đây là điều mà đại đa số các phụ huynh thường bỏ quên mất vì quá mải mê tập trung phát triển kiến thức cho con.

Những kỹ năng này góp phần lớn trong việc giúp con nhanh chóng hòa nhập với môi trường mới của bậc tiểu học, vượt qua những bỡ ngỡ và áp lực ban đầu để sẵn sàng học hỏi trong chương mới của cuộc đời. Dưới đây là những kỹ năng quan trọng mà trẻ cần có được trước khi vào lớp 1 được chia sẻ bởi TS. Vũ Thu Hương (Nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học, Đại học Sư Phạm Hà Nội):

Kĩ năng 1: Rửa tay đúng cách

Việc học ở trường trong thời gian cả ngày dài sẽ dễ dẫn đến các nguy cơ lây bệnh nếu con không biết rửa tay đúng cách. Bố mẹ cần dạy con kỹ năng rửa tay đúng cách theo hướng dẫn của Bộ Y Tế để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh này.

Bố mẹ có thể hướng dẫn con rửa tay đúng cách như sau:

- In hướng dẫn rửa tay của Bộ Y Tế và dán trên tường nhà tắm.

- Hướng dẫn con làm theo các chỉ dẫn mỗi lần rửa tay.

- Cả nhà cùng nhau thực hiện để con thành thục kĩ năng rửa tay.

Kĩ năng 2: Sử dụng nhà vệ sinh công cộng

Có rất nhiều trẻ nhỏ mắc phải thói quen nhịn đi vệ sinh ở trường chỉ vì không biết nhà vệ sinh ở đâu hoặc sợ đi nhà vệ sinh một mình, sợ bẩn. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của con. Bởi vậy, việc dạy con sử dụng nhà vệ sinh công cộng là cực kỳ cần thiết. Con cần biết đường tìm đến nhà vệ sinh, biết đọc ký hiệu giới tính trên cửa nhà vệ sinh, biết cách sử dụng bồn cầu, vòi xịt một mình. Bố mẹ cũng cần nhắc nhở con sử dụng nhà vệ sinh đúng cách, sạch sẽ và văn minh để không gây ảnh hưởng đến các bạn bè khác.

Nếu nhà vệ sinh của nhà trường chưa thực sự sạch sẽ, bố mẹ nên khuyên con cố gắng sử dụng, không nên nhịn chờ đến về nhà, sẽ gây khó chịu và nguy hiểm cho con.

Bố mẹ có thể hướng dẫn con kỹ năng này theo các bước sau: 

- Khi đưa con đi chơi ở những nơi công cộng như công viên, nhà hàng, bố mẹ để con dẫn mình tìm đến nhà vệ sinh tại đó.

- Để con tự vệ sinh, thực hiện các hoạt động cá nhân đúng cách một mình.

- Dặn con cách giữ gìn vệ sinh chung.

- Hướng dẫn con cách vượt qua cảm giác sợ hãi nếu phải đi vệ sinh một mình, hoặc nhà vệ sinh bị bẩn.

- Động viên và khen ngợi khi con làm đúng, kiên nhẫn giúp đỡ con hoàn thiện nếu con vẫn làm sai.

Kĩ năng 3: Đi cầu thang đúng cách

Trường học nào cũng có cầu thang hoặc thang máy. Ở nhà, chỉ có vài người, con không phải tránh đường trên cầu thang cho bất kỳ ai, nhưng ở trường thì khác. Đó là nơi tập trung rất nhiều học sinh, và con nếu không có kỹ năng đi cầu thang đúng cách  sẽ dễ bị xô đẩy, chen lấn dẫn đến tai nạn đáng tiếc. Để giúp con tránh khỏi những việc này, bố mẹ cần hướng dẫn con kỹ năng đi cầu thang đúng cách, phân biệt bên đi lên và bên đi xuống, không nô đùa, chạy nhảy trên bậc cầu thang.

 Bố mẹ có thể hướng dẫn con đi cầu thang đúng cách như sau:

- Dán hình bàn chân nhỏ theo hình bên trên ở cầu thang của khu nhà hoặc ở trong nhà.

- Hướng dẫn con đi lên theo dấu chân màu đỏ và đi xuống theo dấu chân màu xanh.

- Cả nhà cùng con tập đi theo đúng quy định màu.

- Cổ vũ động viên khi con đi đúng chiều, nhắc nhở nhẹ nhàng và kiên nhẫn giúp đỡ con khi con vẫn quên kỹ năng này.

Kĩ năng 4: Tự ăn uống tại trường học

Đến tuổi tiểu học, các con sẽ không còn là những em bé được bố mẹ hay cô giáo đút từng thìa cơm như khi còn nhỏ nữa. Các con cần phải thành thục kỹ năng ăn uống tự lập nếu không muốn bị đói cho những giờ học tiếp theo. 

Nếu bố mẹ bỏ qua việc dạy con kỹ năng ăn uống tự lập thì chắc chắn việc ăn uống ở trường của con sẽ cực kỳ phiền phức và khó khăn. Việc dạy con ăn uống tự giác, sạch sẽ và gọn gàng sẽ là điều các bậc phụ huynh cần lưu tâm và rèn luyện cho con trước khi con bước chân vào trường tiểu học.

Bố mẹ có thể hướng dẫn con tự lập khi ăn uống bằng cách:

- Cho con ăn đa dạng các loại thức ăn trong thực đơn để tránh việc con kén ăn, chỉ chọn một món để ăn.

- Để con tự xúc ăn trong mọi bữa và ăn cùng lúc với cả gia đình.

- Cho con một thời gian quy định để ăn hết đồ ăn của mình, thông thường khoảng 30 phút. Sau thời gian này, con sẻ phải dừng lại dù chưa ăn hết.

- Cho con ăn đúng bữa, trong thời gian cố định, không ăn vặt rả rích cả ngày.

Kĩ năng 5: Tự tìm lối thoát hiểm

Ở bất kể một môi trường nào cũng sẽ tiềm ẩn các nguy cơ gây mất an toàn cho trẻ, bởi vậy bố mẹ cần hướng dẫn con tìm lối thoát hiểm, dạy con những kỹ năng giải cứu bản thân, nhờ sự trợ giúp từ người lớn.

Bố mẹ có thể dạy con kỹ năng này theo các bước như sau:

- Hướng dẫn con đọc các ký hiệu của cửa thoát hiểm hay bảng chỉ dẫn trong tòa nhà, trường học.

- Hướng dẫn con tìm cửa ra vào để chạy ra được chỗ thoáng đãng.

- Dạy con lắng nghe theo lời cô giáo hướng dẫn thoát ra trong thời điểm khẩn cấp.

- Dạy con không chen lấn xô đẩy, cần xếp hàng đi theo thứ tự được chỉ dẫn

- Dạy con cách tránh sử dụng thang máy trong trường hợp khẩn cấp.

Kĩ năng 6: Tự ngủ trưa đúng giờ và đủ giấc ở trường

Khi con đi học tiểu học, việc ăn và ngủ trưa tại trường là điều mà nhiều em sẽ trải qua, nhất là với thời gian học từ sáng đến chiều. Nếu như con không được làm quen với kĩ năng ngủ trưa đúng giờ, đủ giấc, con sẽ dễ bị mệt, mất khả năng tập trung cho các giờ học tiếp theo. Vì vậy, bố mẹ cần tập cho con thói quen ngủ trưa vào một giờ nhất định để con có nếp ngủ tốt khi đến trường. Ở trường tiểu học, thời gian ngủ trưa thường là từ 12h - 13h45, nếu con có thói quen này từ trước thì con sẽ rất dễ dàng theo được giờ giấc tại lớp học.

Bố mẹ có thể tập thói quen ngủ trưa cho con theo cách sau:

- Đặt lịch sinh hoạt ở nhà của con theo lịch giống ở trường.

- Giữ nguyên thời gian ngủ trưa ở tất cả các ngày trong tuần.

- Dạy con nới rộng quần áo vào mùa hè và cởi bớt quần áo vào mùa đông trước khi đi ngủ.

- Gấp gọn chăn gối, giữ sạch sẽ chỗ ngủ của mình.

Kĩ năng 7: Tập trung và giữ trật tự trong lớp học

Khi còn ở mầm non thì con sẽ được tự do nói chuyện thoải mái. Nhưng khi lên tiểu học, các con sẽ phải học cách tập trung và giữ trật tự trong thời gian dài. Nếu không được rèn luyện kỹ năng này, con sẽ rất khó khăn để giữ im lăng và tập trung theo dõi bài giảng trên lớp. 

Bố mẹ hoàn toàn có thể tập luyện kỹ năng này cho con từ ở nhà bằng các bài tập khác nhau theo trò chơi "Im lặng là vàng":

- Cả nhà đang ngồi nói chuyện vui vẻ, đột nhiên người quản trò yêu cầu trật tự. 

- Lúc đó mọi thành viên trong gia đình giữ trật tự trong một thời gian ngắn. Ban đầu là 2 phút, sau đó tăng dần lên 5 - 10 phút. 

- Để tiện cho việc giữ trật tự, các thành viên sẽ đặt ngón tay lên môi. 

- Ai giữ trật tự được lâu nhất sẽ được nhận thưởng. 

- Bố mẹ cũng nên để cho con được làm quản trò, điều này sẽ tăng sự hào hứng của con với trò chơi này.

Những kỹ năng quan trọng trên sẽ giúp trẻ hoàn thiện bản thân và sẵn sàng bắt đầu những năm tháng tiểu học với sự vui vẻ và tâm lý vững vàng nhất. Bố mẹ nên dành thời gian cùng con luyện tập và nâng cao các kỹ năng này hàng ngày để con tự tin hơn.