Dòng phim phái đẹp báo thù: Vũ khí của nữ quyền thời đại #MeToo hay một thể loại không thể cứu rỗi?

Khi được ra mắt tại liên hoan phim Toronto năm ngoái, bộ phim Revenge (tạm dịch: Báo Thù) đã khiến một khán giả lên cơn co giật khi nhìn thấy một nhân vật rút mảnh thuỷ tinh đang cắm khỏi chân họ ra. Bộ phim của nữ đạo diễn Coralie Fargeat còn có cảnh nữ chính Jennifer (Matilda Lutz) đi tắm và sau đó chạy trối chết trong căn nhà mà không một mảnh vải trên người.

Khi được ra mắt vào ngày 11 tháng 5 tại Mỹ vừa qua, Revenge đã tạo ra một đợt phản ứng dữ dội từ người xem vì tính bạo lực của nó. Trong khi nhiều người không thể chịu đựng nổi cách bộ phim đối xử với nhân vật, thì số khác cho rằng đây là ví dụ tiếp theo cho một dòng phim nữ quyền chống lại nạn bạo hành tình dục đại diện cho phong trào #MeToo.

Sansa Stark để chó ăn thịt Ramsay Bolton - kẻ đã cưỡng bức mình trong series truyền hình "Game of Thrones"1

Các phim tương tự như Revenge, I Spit On Your Grave (Cô Gái Báo Thù ) là không thiếu. Trong một thế giới mà bạo hành tình dục là thường xuyên hiện hữu, thì việc thay trời hành đạo là điều vừa không thể tránh khỏi, vừa thoả mãn. Trung tâm câu chuyện là người phụ nữ từng bị vùi dập, nay đứng lên gạt bỏ nhân tính để trở thành ác nhân trong cuộc tắm máu những gã khốn từng đánh đập nàng hiện vẫn đang nhởn nhơ đâu đó ngoài kia.

Vì tính chất đẫm máu và nặng nề của câu chuyện, chúng không được xếp vào dạng phim giải trí trừ một vài ngoại lệ như Thelma and Louise hay Mad Max: Fury Road chỉ sử dụng câu chuyện hãm hiếp - trả thù như một tuyến truyện nền để xây dựng động cơ cho các nhân vật.

Một cảnh trong "I Spit On Your Grave"

Dù cái đích chính vẫn là trả thù tàn bạo những gã đàn ông cầm thú, nhưng cách mà những người phụ nữ đạt được mục tiêu thì lại có sự khác biệt khá rõ. Trong bộ phim The Girl with The Dragon Tattoo (Cô Gái Với Hình Xăm Rồng) năm 2011, nữ chính Lisbeth Salander (Rooney Mara) bị người giám hộ cưỡng bức. Sau đó, cô vạch ra một kế hoạch tinh vi để giăng con mồi vào lưới, khi cuối cùng đã tóm gọn được gã và bắt kẻ thủ ác phải trả giá.

Một cảnh trong "Elle"

Trong khi đó, Elle (Trò Tiêu Khiển) với nhân vật chính là Michèle (Isabelle Huppert) thì lại dựa vào cảm giác nhiều hơn khi giả vờ mời mọc con mồi vào chính ngôi nhà của mình - mà không tính đến những trường hợp bất khả kháng. Cách làm này khiến nhiều người băn khoăn về sự bất cẩn trong kế hoạch. Trong I Spit On Your Grave (tất cả các phiên bản), nhân vật Jennifer lợi dụng sự mất cảnh giác của những gã đàn ông để triệt hạ và trả thù từng tên một tương đương với tội ác mà chúng đã gây ra cho cô.

Revenge được ngợi khen như nỗ lực của nữ đạo diễn Fargeat thay đổi cách nhìn của khán giả về dòng phim vốn do các đạo diễn nam cầm trịch. Ở đó, bà đã hướng máy quay theo góc nhìn của Jennifer thay vì điểm nhìn của các nam nhân vật, khi cô cố gắng đánh lạc hướng bạn bè của anh bạn trai Richard khỏi sự quan tâm thái quá đến mình. Bộ phim tập trung vào vế sau - trả thù nhiều hơn là việc nữ chính bị hành hạ thế nào. Đó được coi là hành trình Jennifer trở về từ cõi chết, vớ lấy khẩu súng, băng đạn và từ vị trí một con mồi, cô trở thành thợ săn.

Tác phẩm được lòng khán giả ủng hộ nữ quyền, vì đã tạo ra một bộ phim chủ nghĩa cực đoan Pháp với nét hài hước riêng, nơi Fargeat từ bỏ tính hiện thực để nhường chỗ cho giả tưởng nhiều hơn. Các nhân vật có thể bị bắn tứ tung, bị thương nặng mà không ngất đi, thay vào đó tiếp tục rượt đuổi nhau. Hiệu ứng này có thể khiến khán giả khó có thể đồng điệu với nỗi đau của nhân vật, nhưng thay vào đó khiến Revenge dễ thở hơn khá nhiều.

Tuy nhiên bên cạnh những lời khen ngợi thì dòng phim trả thù do bị cưỡng bức cũng phải đối mặt với những chỉ trích mạnh mẽ. Ngay cả Revenge - tác phẩm được coi là cách tân của dòng phim này vẫn không tránh khỏi việc xây dựng nữ chính nóng bỏng và khêu gợi quá mức, khi xuất hiện trước mặt bạn của bạn trai mình trong trang phục lộ da thịt, hồn nhiên thả dáng biết rằng họ đang để ý.

Jennifer sau khi bị bạn trai đẩy xuống vực, sống sót trở về và bắt đầu cuộc đi săn thì nàng chọn cho mình trang phục áo lót và quần ngắn phơi thân giữa sa mạc. Thật khó có thể tưởng tượng nổi một người ăn mặc như thế có thể sống sót nơi thời tiết khắc nghiệt - một điểm có thể thoả mãn khán giả "xem" phim nhưng không thuyết phục được người có suy nghĩ logic.

Thế nhưng như đã nói ở trên, tính hiện thực là những gì mà đạo diễn Coralie Fargeat coi nhẹ khi thực hiện Revenge, để làm cho bộ phim thật "đã", thật ác liệt như cơn giận được trút xuống. Xét cho cùng, I Spit On Your Grave được thực hiện tới nay đã 40 năm mà vẫn gây tranh cãi kịch liệt khi một mặt, được người ta tung hô như một phim trả thù lên tiếng cho nữ quyền, số khác lại cho rằng bộ phim không khác gì một hình thức tra tấn khán giả khi bỏ lại một nhân vật đã mất hết nhân tính và không còn phân biệt được đâu là ranh giới của thiện - ác. Có một điều người ta chắc chắn, rằng dòng phim trả thù do bị cưỡng bức chắc chắn sẽ chưa dừng lại ở đây, mà sẽ còn tiếp tục "tiến hoá" trong tương lai với sự xuất hiện của thêm nhiều phiên bản cô Jennifer trong Revenge nữa.