Chuốc họa vì tự ý dùng thuốc "kéo dài tuổi xuân"
Dùng liệu pháp hormon thay thế, trong đó có việc bổ sung estrogen đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn. Chị em phụ nữ không nên tự ý mua thuốc về dùng.
Từ tuổi 45 trở lên, hoạt động nội tiết của buồng trứng ở người phụ nữ bắt đầu bị rối loạn, sau đó thường ngưng hoạt động ở tuổi 50. Khi đó buồng trứng teo dần, không còn khả năng tiết ra estrogen, đặc biệt là estradiol. Chính sự giảm dần, thiếu hụt hormone giới tính này đã ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, dẫn đến các rối loạn như: rối loạn vận mạch làm bừng bốc hỏa, âm hộ - âm đạo teo làm giao hợp đau, rối loạn trầm cảm, dễ mắc hai chứng loãng xương và tăng mỡ trong máu...
Với liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ chuyên khoa sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc dẫn chất estrogen, thường kết hợp thêm dẫn chất progesteron hay còn gọi progestin (progestin và estrogen là hai hormone nữ, giúp người phụ nữ có kinh nguyệt và thụ thai), nhằm bổ sung sự thiếu hụt mà cơ thể không thích ứng được, gây rối loạn.
Liệu pháp hormone thay thế còn được dùng để điều trị chứng giảm estrogen huyết, liên quan đến suy buồng trứng tiên phát hoặc do cắt bỏ tử cung. Trong trường hợp này, có thể dùng thuốc có estrogen. Nếu tử cung bị rối loạn mãn kinh, thì nên dùng thuốc phối hợp estrogen và progestin, để giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Liệu pháp hormone thay thế đã được chứng minh có thể cải thiện đáng kể hội chứng hậu mãn kinh, giảm nguy cơ gãy xương do loãng xương, giảm rõ rệt hiện tượng teo và viêm teo đường tiết niệu. Tuy nhiên, công dụng là làm giảm tần suất và tính nghiêm trọng của bệnh lý tim mạch, đến nay, đã có các công trình nghiên cứu xem xét lại.
Tổ chức Hành động vì Sức khỏe phụ nữ (The Women"s Health Initiative) đã phối hợp với Viện Sức khỏe Quốc gia Mỹ (National Institute of Health) thực hiện hai công trình nghiên cứu lớn, đánh giá việc sử dụng thuốc phối hợp estrogen và progestin để ngừa bệnh tim mạch, chứng sút giảm trí nhớ ở phụ nữ tuổi mãn kinh. Kết quả đáng buồn là liệu pháp hormone thay thế lại làm gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quy huyết khối, ung thư vú và không những không ngừa được sự sút giảm trí nhớ, mà còn làm tăng nguy cơ mất trí nhớ ở phụ nữ trên 65 tuổi.
Chính vì vậy, đã có các khuyến cáo như sau:
- Không chỉ định cho phụ nữ mãn kinh dùng thuốc phối hợp estrogen và progestin để bảo vệ tim mạch, ngừa nhồi máu cơ tim, đột quy và ngừa suy giảm trí nhớ.
- Liệu pháp hormone thay thế chứng tỏ hiệu quả điều trị cơn bốc hỏa và chứng teo âm hộ - âm đạo. Lưu ý dùng thuốc ở liều thấp nhất có hiệu quả và trong thời gian ngắn. Đối với chứng teo âm hộ - âm đạo, nên lưu ý sử dụng thuốc cho tác dụng tại chỗ (tức dạng kem bôi ngoài da) thay cho thuốc uống nếu được.
- Về việc phòng ngừa chứng loãng xương, chỉ sử dụng liệu pháp hormon thay thế cho phụ nữ có nguy cơ rõ rệt về rối loạn này, nếu cần, nên chọn trị liệu bằng thuốc thuộc nhóm bisphosphonates (như alendronate, risedronate...) hoặc thuốc điều hòa thụ thể chọn lọc estrogen (raloxifene).
- Khi dùng liệu pháp hormone thay thế, các bác sĩ chuyên khoa nên khám lâm sàng toàn diện, cho làm phiến đồ âm đạo, cổ tử cung, chụp tuyến vú, xét nghiệm đo lipid máu...
Khi chỉ định sử dụng liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ còn lưu ý thêm:
- Chống chỉ định tức không được dùng liệu pháp hormone thay thế ở phụ nữ ngờ rằng có thai, chảy máu bất thường âm đạo, có tiền sử bị nhồi máu cơ tim hay bị huyết khối, có bệnh về gan...
Đối với thuốc ngừa thai phối hợp, mặc dù có chứa estrogen và progestin, nhưng loại và liều của hai dược chất này trong thuốc ngừa thai có khác, nên không thể xem là liệu pháp hormone thay thế.
Như vậy, việc dùng liệu pháp hormon thay thế, trong đó có việc bổ sung estrogen là không đơn giản, đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn và cập nhật thông tin thường xuyên. Đừng vì "nghe đồn" dùng thuốc estrogen để trẻ mãi không già, rồi tự ý mua thuốc về dùng, hậu quả chỉ là... chuốc họa vào thân.
Với liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ chuyên khoa sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc dẫn chất estrogen, thường kết hợp thêm dẫn chất progesteron hay còn gọi progestin (progestin và estrogen là hai hormone nữ, giúp người phụ nữ có kinh nguyệt và thụ thai), nhằm bổ sung sự thiếu hụt mà cơ thể không thích ứng được, gây rối loạn.
Liệu pháp hormone thay thế còn được dùng để điều trị chứng giảm estrogen huyết, liên quan đến suy buồng trứng tiên phát hoặc do cắt bỏ tử cung. Trong trường hợp này, có thể dùng thuốc có estrogen. Nếu tử cung bị rối loạn mãn kinh, thì nên dùng thuốc phối hợp estrogen và progestin, để giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
Liệu pháp hormone thay thế đã được chứng minh có thể cải thiện đáng kể hội chứng hậu mãn kinh, giảm nguy cơ gãy xương do loãng xương, giảm rõ rệt hiện tượng teo và viêm teo đường tiết niệu. Tuy nhiên, công dụng là làm giảm tần suất và tính nghiêm trọng của bệnh lý tim mạch, đến nay, đã có các công trình nghiên cứu xem xét lại.
Tổ chức Hành động vì Sức khỏe phụ nữ (The Women"s Health Initiative) đã phối hợp với Viện Sức khỏe Quốc gia Mỹ (National Institute of Health) thực hiện hai công trình nghiên cứu lớn, đánh giá việc sử dụng thuốc phối hợp estrogen và progestin để ngừa bệnh tim mạch, chứng sút giảm trí nhớ ở phụ nữ tuổi mãn kinh. Kết quả đáng buồn là liệu pháp hormone thay thế lại làm gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quy huyết khối, ung thư vú và không những không ngừa được sự sút giảm trí nhớ, mà còn làm tăng nguy cơ mất trí nhớ ở phụ nữ trên 65 tuổi.
Chính vì vậy, đã có các khuyến cáo như sau:
- Không chỉ định cho phụ nữ mãn kinh dùng thuốc phối hợp estrogen và progestin để bảo vệ tim mạch, ngừa nhồi máu cơ tim, đột quy và ngừa suy giảm trí nhớ.
- Liệu pháp hormone thay thế chứng tỏ hiệu quả điều trị cơn bốc hỏa và chứng teo âm hộ - âm đạo. Lưu ý dùng thuốc ở liều thấp nhất có hiệu quả và trong thời gian ngắn. Đối với chứng teo âm hộ - âm đạo, nên lưu ý sử dụng thuốc cho tác dụng tại chỗ (tức dạng kem bôi ngoài da) thay cho thuốc uống nếu được.
- Về việc phòng ngừa chứng loãng xương, chỉ sử dụng liệu pháp hormon thay thế cho phụ nữ có nguy cơ rõ rệt về rối loạn này, nếu cần, nên chọn trị liệu bằng thuốc thuộc nhóm bisphosphonates (như alendronate, risedronate...) hoặc thuốc điều hòa thụ thể chọn lọc estrogen (raloxifene).
- Khi dùng liệu pháp hormone thay thế, các bác sĩ chuyên khoa nên khám lâm sàng toàn diện, cho làm phiến đồ âm đạo, cổ tử cung, chụp tuyến vú, xét nghiệm đo lipid máu...
Khi chỉ định sử dụng liệu pháp hormone thay thế, bác sĩ còn lưu ý thêm:
- Chống chỉ định tức không được dùng liệu pháp hormone thay thế ở phụ nữ ngờ rằng có thai, chảy máu bất thường âm đạo, có tiền sử bị nhồi máu cơ tim hay bị huyết khối, có bệnh về gan...
Đối với thuốc ngừa thai phối hợp, mặc dù có chứa estrogen và progestin, nhưng loại và liều của hai dược chất này trong thuốc ngừa thai có khác, nên không thể xem là liệu pháp hormone thay thế.
Như vậy, việc dùng liệu pháp hormon thay thế, trong đó có việc bổ sung estrogen là không đơn giản, đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn và cập nhật thông tin thường xuyên. Đừng vì "nghe đồn" dùng thuốc estrogen để trẻ mãi không già, rồi tự ý mua thuốc về dùng, hậu quả chỉ là... chuốc họa vào thân.
Theo Phụ Nữ