"Chiến tranh ác liệt, mẹ lo nhưng không giữ các con khi đất nước cần"

“Ngày đi đánh giặc, bữa cơm còn không no”

Những ngày tháng 4 lịch sử, trong căn nhà của con gái ở thành phố Vinh (Nghệ An), Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Cháu (94 tuổi) lại thao thức thương nhớ hai con trai liệt sỹ . Mẹ bảo: “Nhà đông con, lại nghèo, bữa cơm còn phải độn khoai, độn sắn. Ngày các con đi đánh giặc, bữa cơm còn không no…”.

Mẹ Nguyễn Thị Cháu sinh được 7 người con (5 gái, 2 trai). Năm 1968, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn ác liệt nhất. Anh Hoàng Văn Xoan (sinh năm 1950) khi đó vừa tròn 18 tuổi, xung phong ra trận. Ba năm sau, người con trai thứ hai Hoàng Trung Tính (sinh năm 1954) cũng viết đơn tình nguyện nhập ngũ khi mới 16 tuổi. Ngày ấy, chiến tranh ác liệt, để các con đi mẹ lo nhưng không giữ các con khi đất nước đang cần. “Anh em nó theo nhau đi đánh giặc, chưa đứa nào kịp lấy vợ, cũng không có đứa nào về…”, mẹ Nguyễn Thị Cháu rưng rưng.

Anh Xoan đi “B dài”, chiến đấu ở chiến trường Trị Thiên. Trong thời gian chiến đấu, anh Xoan gửi về 2 lá thư nói vẫn khỏe mạnh, hăng say chiến đấu, bao giờ hết giặc sẽ về. “So với anh Xoan thì anh Tính nghịch và sôi nổi hơn. Anh đẹp trai, yêu màu áo lính và thích đi bộ đội lắm. Vì thế mà dù chưa đủ tuổi nhập ngũ, đơn xung phong bắt buộc phải có chữ ký của bố mẹ mới đi được. Bố mẹ nói anh còn nhỏ, đợi ít năm nữa rồi đi, nhưng anh khăng khăng 'nhất xanh cỏ, nhì đỏ ngực'. Thấy anh quyết đoán như thế, cuối cùng, bố tôi cũng chịu ký vào đơn để anh đi bộ đội”, bà Hoàng Thị Hòa (sinh năm 1957, con gái mẹ Nguyễn Thị Cháu) kể.

Anh Hoàng Trung Tính được biên chế vào một đơn vị đặc công thuộc Tỉnh đội Nghệ An. Dù ở trong tỉnh, anh ít có dịp về thăm bố mẹ và các em. Tháng 3/1972, đơn vị anh Tính được lệnh hành quân sang Lào làm nhiệm vụ. Trước khi lên đường, anh Tính về thăm nhà. “Đó là một đêm cuối đông, trời rét buốt. Sau khi ăn bữa cơm độn ngô, kể chuyện đánh giặc, anh dẫn nhóm thanh niên trong làng ra nghĩa địa tập võ. Trời sáng, anh lên đường. Đó là lần cuối cùng, tôi được gặp anh...”, bà Hòa xúc động.

Nửa thế kỷ mòn mỏi đợi con

Đồng ý cho các con đi làm nhiệm vụ của Tổ quốc, mẹ Nguyễn Thị Cháu đã chuẩn bị sẵn sàng tâm lý cho cuộc chia ly không hẹn ngày về. Tuy nhiên, trong lòng mẹ vẫn luôn hy vọng, một ngày nào đó được ôm các con trong vòng tay yêu thương. Nhưng rồi, tất cả hy vọng đó đã vụt tắt khi mẹ lần lượt nhận tin về các con.

“Tháng 12/1972, dù chưa có giấy báo tử nhưng thông tin anh Tính hy sinh đã lan trong làng. Tổ trinh sát đặc công của anh Tính trong khi làm nhiệm vụ đã vướng vào bãi mìn. Dù đã cố giấu nhưng tin anh Tính hy sinh cuối cùng cũng đến tai mẹ. Nhận tin dữ, mẹ khóc ngất, gục ngã”, bà Hòa chia sẻ.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng ước nguyện tìm thấy và đưa hài cốt hai người con liệt sỹ của mẹ vẫn chưa trở thành hiện thực.

Nỗi đau chưa nguôi ngoai thì chiến tranh lại khiến mẹ đau đớn đến tột cùng khi nhận thêm hai giấy báo tử của người em trai út Nguyễn Văn Niên (sinh năm 1948) và người con trai cả Hoàng Văn Xoan. Hai năm nhận ba giấy báo tử, nỗi đau quá lớn, khiến tinh thần và sức khoẻ của mẹ suy kiệt.

“Trải qua nhiều biến cố lớn, sức khỏe mẹ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Căn bệnh tim cũng từ đó mà ra. Có thời điểm, mẹ tôi khóc nhiều quá, ngã bệnh nằm liệt giường mấy tháng trời. Mẹ nhớ thương các anh đến nỗi, cứ thấy ai mặc áo quần bộ đội đi qua là ngất xỉu. Chiến tranh kết thúc, nhiều người trở về, mẹ vẫn không nguôi hy vọng về các anh tôi...”, bà Hòa nghẹn giọng.

Nói rồi bà Hòa vào phòng lấy chiếc điện thoại, mở tấm hình anh trai - liệt sỹ Hoàng Trung Tính, đặt vào tay mẹ. Trong ảnh, gương mặt điển trai, vẫn còn vương nét ngây thơ, nhưng cũng nghiêm nghị. Mẹ đưa bàn tay nhăn nheo run run miết nhẹ tấm ảnh, như thể đứa con trai bằng xương, bằng thịt đã trở về.

Ghi nhận sự hy sinh và cống hiến thầm lặng của mẹ đối với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, Chủ tịch nước đã ký quyết định phong tặng bà Nguyễn Thị Cháu là Mẹ Việt Nam anh hùng.

Năm tháng qua đi, mẹ Nguyễn Thị Cháu dần chấp nhận sự thật rằng, các con sẽ không thể trở về. Nguyện vọng cuối đời của mẹ là có thể tìm thấy hài cốt của các con. Tuy nhiên, đã hàng chục năm trôi qua, ước nguyện ấy vẫn chưa thành hiện thực. Dù chị em bà Hòa đã nhiều lần đi tìm thông tin các anh nhưng vẫn chưa thấy.

Mới đây, mẹ Nguyễn Thị Cháu được đơn vị công an lấy mẫu để thực hiện giám định ADN phục vụ công tác xác minh thông tin liệt sỹ. Mẹ tin, bằng cách này, sẽ sớm tìm thấy và đưa các con trở về.