Cảnh báo: Yếu tố này khiến một người gần như chắc chắn mắc ung thư đại tràng nếu không được phát hiện
Ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất toàn cầu. Tại Việt Nam, ung thư đại tràng có tỷ lệ mắc thuộc top cao trong các loại ung thư đường tiêu hóa.
Theo bác sĩ Chu Thị Dung, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM (cơ sở 3), trong quá trình thăm khám, bác sĩ đã gặp không ít trường hợp trong cùng một gia đình có nhiều người mắc ung thư đại tràng. Đây là một trong những căn bệnh ung thư có tính di truyền - khoảng 5–10% bệnh nhân ung thư đại tràng có yếu tố di truyền rõ rệt.
Hai hội chứng di truyền thường gặp nhất là hội chứng Lynch và bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP). Đây là những rối loạn gen hiếm gặp nhưng có ảnh hưởng lớn, khiến thế hệ sau có nguy cơ phát triển ung thư đại tràng cao hơn nhiều lần so với người bình thường.
“Đặc biệt, ở người mang gen FAP, nguy cơ mắc bệnh gần như chắc chắn nếu không được phát hiện và can thiệp y khoa kịp thời”, bác sĩ Dung nói.
Ung thư đại tràng (ảnh minh họa).
Ngoài di truyền, ung thư đại tràng còn liên quan tới môi trường sống, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt. Nhiều gia đình có cùng lối sống ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh, hút thuốc, uống rượu bia, ít vận động, góp phần làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng ở nhiều thành viên.
“Do vậy, khi trong gia đình có từ hai người thân trực hệ trở lên mắc bệnh, những thành viên khác cần đặc biệt chú ý việc tầm soát sớm và theo dõi định kỳ”, bác sĩ Dung khuyến cáo.
Dấu hiệu cảnh báo ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng giai đoạn đầu thường không có triệu chứng điển hình, khiến nhiều người bỏ qua “thời điểm vàng” để phát hiện bệnh.
Một số dấu hiệu cảnh báo sớm bao gồm:
- Thay đổi thói quen đi tiêu (tiêu chảy hoặc táo bón bất thường).
- Phân nhỏ dẹt, đại tiện ra máu hoặc phân đen.
- Đau bụng âm ỉ, đầy hơi dai dẳng, chướng bụng không rõ nguyên nhân.
- Sụt cân nhanh, mệt mỏi, thiếu máu thiếu sắt không giải thích được.
Khi xuất hiện những biểu hiện này, người dân nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác. Việc trì hoãn có thể khiến bệnh tiến triển sang giai đoạn muộn, làm giảm đáng kể cơ hội điều trị thành công.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát & Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), ung thư đại tràng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu thay đổi lối sống hợp lý.
Một số biện pháp được chứng minh hiệu quả gồm:
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.
- Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn.
- Tránh rượu bia và thuốc lá – hai yếu tố làm tăng đáng kể nguy cơ tổn thương tế bào đại tràng.
Ngoài ra, tầm soát định kỳ là yếu tố quyết định giúp phát hiện và điều trị sớm bệnh ung thư đại tràng. Với người bình thường, tầm soát được khuyến nghị bắt đầu từ 45 tuổi. Với người có tiền sử gia đình mắc bệnh, nên tiến hành sớm hơn – thường từ 40 tuổi, hoặc sớm hơn 10 năm so với tuổi người thân được chẩn đoán.
Nội soi đại tràng hiện vẫn là “tiêu chuẩn vàng” trong tầm soát, vì không chỉ giúp phát hiện sớm tổn thương mà còn cho phép cắt bỏ polyp tiền ung thư ngay trong quá trình thực hiện.
Ngoài ra, các xét nghiệm máu ẩn trong phân hoặc xét nghiệm DNA trong phân cũng đang được ứng dụng để sàng lọc ban đầu ở những người không có triệu chứng hoặc chưa sẵn sàng nội soi.
Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả hơn, giảm chi phí và nâng cao tỷ lệ sống. Thống kê cho thấy nếu được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt trên 90%, trong khi ở giai đoạn muộn chỉ còn khoảng 10–15%.