Các thuốc có thể gây hại cho mắt

 Cơ thể chúng ta là một tổng thể hữu cơ của các mô và cơ quan có mối liên hệ ràng buộc cũng như quan hệ qua lại với nhau. Do vậy, sức khỏe thị giác cũng gây ảnh hưởng và chịu tác động từ tất cả các cơ quan khác trên cơ thể. Cũng bởi vậy mà thuốc khi can thiệp đến một tình trạng nào đó của cơ thể thường sẽ ảnh hưởng cả đến cơ quan thị giác.

Việc hình thành mối quan hệ nhân quả thuốc - tác dụng phụ trên mắt đòi hỏi phải mất nhiều thời gian và nghiên cứu công phu. Có những tác hại có thể biểu hiện cấp tính nhưng có những tác hại mang tính nguy cơ tiềm tàng. Tuy nhiên, những khuyến cáo sau đây từ các nhà nhãn khoa Mỹ thiết nghĩ là cần thiết cho các đồng nghiệp khác cũng như cho tất cả những ai dùng thuốc bừa bãi không cần đi khám, dùng thuốc theo truyền miệng hay kéo dài đơn thuốc không biết chừng mực...

Thuốc gây hại cho võng mạc

Plaquenil (hydroxchloriquine sulfate) là một thuốc thông thường dùng để điều trị viêm khớp dạng thấp. Nó có thể gây tác hại không hồi phục cho võng mạc. Clonidine - thuốc hạ huyết áp cũng có ảnh hưởng tới võng mạc. Thioridazine - thuốc chống nhiễm khuẩn nhưng cũng có thể gây nên bệnh võng mạc sắc tố. Tất cả các thuốc dòng giảm đau, kháng viêm không có steroid đều có thể gây các tác dụng phụ trong đó có đục thể thủy tinh, khô mắt, xuất huyết võng mạc nếu dùng trong thời gian dài. Nhóm này bao gồm các thuốc sau đây: aspirin, ibuprofen, ketobufen, naproxen. Ngay cả acetaminophen cũng có thể gây tác hại cho võng mạc.

Các thuốc gây xuất huyết tại mắt

Tất cả các thuốc giảm đau kháng viêm không có steroid; venlafaxine (một chế phẩm chống trầm cảm); amphotericin B (thuốc kháng nấm); thuốc ức chế cholesterase, thường dùng để điều trị Alzheimer; pentoxifyline (thuốc chống huyết khối); heparin, coumadin, anisidione và các thuốc chống đông đường uống khác, đều có thể gây xuất hiện tại mắt.

Các thuốc có thể gây glocom hoặc gây tổn hại cho thị thần kinh

Thủ phạm gây nên các tác dụng phụ này là các thuốc chống viêm không steroid; venlafaxine; các dược chất có steroid: khi dùng lâu dài rất nguy hại cho mắt. Vì vậy khi được kê đơn các thuốc này bạn nên dùng thêm các chế phẩm thực phẩm bổ sung có các chất chống ôxy hóa cũng như liên lạc thường xuyên với bác sĩ để được giảm liều hay dùng các chế phẩm khác ít có hại hơn cho mắt.

 Các thuốc có thể gây đục thể thủy tinh hay làm nặng thêm tình trạng đục thể thủy tinh vốn có

Đó là các thuốc làm tăng nhạy cảm ánh sáng cho mắt, chúng hấp thụ năng lượng của ánh sáng và thông qua phản ứng quang hóa nhằm thay đổi cơ chế hóa lý trong các mô. Do vậy chúng có thể gây hại cho thể thủy tinh và hoàng điểm. Ví dụ: các thuốc kháng histamin, thuốc tránh thai, thuốc an thần, nhóm sunfamid, thuốc tiểu đường týp II, thuốc chống động kinh, thuốc chống viêm không có steroid.

 Các steroid, do cơ chế bắt chước một hormon trong cơ thể nên thuốc giúp ta kiểm soát quá trình viêm. Chúng được dùng phổ biến trong bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh Crohn, Lupus. Việc dùng lâu dài nhóm thuốc này sẽ gây đục thể thủy tinh cực sau và tăng áp lực nội nhãn. Có hơn 50% các bệnh nhân dùng prednisone với liều từ 10 - 15 mg/ngày sẽ xuất hiện đục thể thủy tinh sau 1 - 2 năm. Đục thể thủy tinh sẽ không biến mất khi chúng ta ngừng thuốc, do đó có thể phải giải quyết bằng phẫu thuật. Ít gặp hơn là tác dụng phụ gây tăng nhãn áp dẫn đến glocom. Cần lưu ý là những tác hại khi đã xảy ra là bất biến. Thêm vào đó là tác dụng phụ trên toàn thân như gây cao huyết áp và tiểu đường.

Thuốc gây viêm kết mạc dị ứng

Các thuốc kháng sinh khi được dùng đường toàn thân cũng như tại chỗ đều có thể gây dị ứng cho mắt. Ví dụ như nhóm penicillin tổng hợp (ampicilin hay amoxicillin) bị nhiều người than phiền vì gây đỏ mắt và ngứa mắt. Tetracyclin có thể làm tăng nhận cảm ánh sáng và nhìn mờ. Sulfonamid rất hay gây dị ứng, ngoài ra còn có thể gây xuất huyết tại mắt. Do vậy, khi dùng kháng sinh ta có thể dùng thêm các chế phẩm sinh học như acidophilus hay bifidus và vitamin C để phòng ngừa tác hại của kháng sinh.

Thuốc làm thay đổi độ trong suốt của giác mạc

Các thuốc chống sốt rét tổng hợp có thể gây những thay đổi trên giác mạc. Cảm giác nhìn thấy quầng sáng, chớp sáng hay quá nhạy cảm với ánh sáng có thể xuất hiện. Tuy nhiên nó không gây ra giảm thị lực. Khi dừng điều trị những khó chịu trên sẽ biến mất.

Tóm lại, khi dùng thuốc nếu thấy có những biểu hiện bất thường ở mắt bạn hãy nói ngay với dược sĩ và bác sĩ của bạn về những khó chịu trên để có hướng xử trí kịp thời.

Theo BS. Hoàng Đức Minh

SK&ĐS