Bộ GD-ĐT nêu lý do cần tăng lương, phụ cấp cho giáo viên

Bộ GD-ĐT cho biết tính đến tháng 4-2025, cả nước còn thiếu 102.097 giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông trong biên chế so với định mức quy định của Bộ GD-ĐT (trong đó mầm non thiếu 30.057, tiểu học thiếu 22.255, THCS thiếu 30.702, THPT thiếu 19.083).

Theo thống kê của Bộ GD-ĐT trong 3 năm học, tính từ tháng 8-2020 đến tháng 8-2023, cả nước có trên 40.000 giáo viên nghỉ việc, chuyển việc, giáo viên nghỉ việc độ tuổi dưới 35 chiếm tới 60% tổng số nghỉ việc.

Tính từ tháng 8-2023 đến tháng 4-2024 có 7.215 giáo viên nghỉ việc, trong đó số giáo viên bỏ nghề ở bậc mầm non chiếm tỉ lệ cao (khoảng 1.600 giáo viên, chiếm tỉ lệ khoảng 22%) và giảm dần theo các cấp học từ thấp đến cao.

Theo Bộ GD-ĐT, việc thực hiện chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp, chính sách ưu đãi đối với nhà giáo còn một số bất cập.

Nhà giáo được hưởng mức phụ cấp ưu đãi theo nghề từ 25% đến 70%, trong đó, phần lớn nhà giáo chỉ hưởng mức phụ cấp 25% - 35% (khoảng 76%) - tập trung chủ yếu ở vùng đồng bằng, thành phố nơi có mức sống cao hơn các vùng khác; các mức cao hơn chỉ áp dụng với các trường hợp đặc thù.

Bên cạnh đó, nhà giáo mới vào nghề trong 5 năm công tác đầu chỉ được hưởng lương theo hệ số lương và phụ cấp ưu đãi, chưa có phụ cấp thâm niên nên tổng thu nhập vẫn thấp, do đó, còn có khoảng cách chênh lệch xa so với giáo viên lâu năm dù các nhiệm vụ cơ bản như nhau.

Cụ thể, mức lương thấp nhất của giáo viên mầm non khoảng 6,6 triệu đồng, giáo viên tiểu học khoảng 7,3 triệu, giáo viên THCS, THPT, dự bị đại học khoảng 7,1 triệu; có khoảng cách quá xa so mức lương cao nhất của nhà giáo, tương ứng lần lượt là 20,6 triệu đồng, 24,6 triệu, 28,5 triệu và 30,5 triệu; thấp hơn mức lương trung bình 7,7 triệu đồng của người lao động năm 2024.

Thu nhập chưa đảm bảo đủ sống cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến tình trạng giáo viên nghỉ việc có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây, nhất là đối với đội ngũ giáo viên trẻ có độ tuổi dưới 35.

Theo Bộ GD-ĐT, việc ban hành Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo là cần thiết để khắc phục những bất cập còn tồn tại, bảo đảm ổn định số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo.

Một lý do khác, theo Bộ GD-ĐT, là chưa thực hiện được chủ trương: Lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp.

Cụ thể, bảng lương áp dụng cho viên chức nói chung gồm có 10 thang lương sắp xếp từ thấp đến cao, tương ứng là C1, C2, C3, B, A0, A1, A2.2, A2.1, A3.2, A3.1 (với các bậc từ 1 đến 12, số bậc tùy loại viên chức).

Song, thực trạng xếp lương đối với các chức danh nhà giáo là chỉ có 3 chức danh được áp dụng lương của viên chức loại A3 (gồm A3.2 và A3.1 - 2 thang lương cao nhất) là giảng viên đại học cao cấp (bao gồm cả chức danh giáo sư và phó giáo sư), giảng viên giáo dục nghề nghiệp cao cấp, giáo viên giáo dục nghề nghiệp cao cấp; chiếm tỉ lệ khoảng 1,17% so với tổng số nhà giáo. Trong khi các ngành, lĩnh vực khác đều có khoảng 10% viên chức được áp dụng lương của viên chức loại A3.

Trong khi đó, theo Bộ GD-ĐT, nhiệm vụ của tất cả viên chức hạng I nói chung cũng giống với nhiệm vụ của nhà giáo cao cấp (hạng I) là xây dựng tài liệu, hướng dẫn viên chức các hạng thấp hơn; làm ban giám khảo, ban ra đề hoặc hướng dẫn tại các cuộc thi, hội thi; là nhóm tiên phong trong việc xây dựng, triển khai các định hướng đổi mới của ngành… và đặc biệt là không yêu cầu nhiệm vụ hoạch định chính sách như công chức.

Lương của hầu hết nhà giáo (trừ giảng viên cao đẳng, đại học, giáo viên giáo dục nghề nghiệp) đang xếp thấp hơn viên chức các ngành khác như y tế (bác sĩ, dược sĩ), xây dựng (kiến trúc sư, thẩm kế viên), giao thông vận tải (kỹ thuật viên đường bộ, quản lý, bảo trì công trình…), tư pháp (lý lịch viên…), văn hóa - thể thao (đạo diễn, diễn viên, họa sĩ, huấn luyện viên…), khoa học công nghệ (nghiên cứu viên, kỹ sư), thông tin truyền thông (phóng viên, biên dịch viên, đạo diễn truyền hình).

Viên chức các ngành khác đều được phân loại thành 3-4 hạng (từ hạng IV đến hạng I), hưởng lương từ A1-A2.1-A3.1 (tương ứng với thang lương 6-8-10). Trừ giảng viên đại học, cao đẳng và giáo viên giáo dục nghề nghiệp, nhà giáo cũng được phân loại thành 3-4 hạng (từ hạng IV đến hạng I), hầu hết đang hưởng lương từ A0-A1-A2.2-A2.1 (tương ứng với thang lương 5-6-7-8) là giáo viên mầm non, phổ thông, dự bị đại học, giáo dục thường xuyên (chiếm tỉ lệ khoảng 88% so với tổng số nhà giáo).

Bên cạnh đó, điểm c khoản 1 Điều 23 Luật Nhà giáo quy định "nhà giáo mầm non… được hưởng chế độ tiền lương và phụ cấp cao hơn so với nhà giáo làm việc trong điều kiện bình thường". Tuy nhiên, hiện tại, lương giáo viên mầm non đang xếp thấp nhất so với các chức danh nhà giáo khác (A0-A1-A2) và gần như xếp thấp nhất so với các viên chức các ngành, lĩnh vực khác…