Bánh đa cá rô: Thức quà dân dã của vùng đất Hải Dương

Trải nghiệm đáng nhớ

Hải Dương là vùng đất với nhiều món đặc sản nức tiếng, từ bánh gai, bánh gấc (Ninh Giang), bánh đậu xanh (Hải Dương), chả rươi (Tứ Kỳ) đến vải thiều (Thanh Hà)… Trong một lần trò chuyện với người chú, tôi được gợi ý về món bánh đa cá rô. Tò mò về hương vị của món ăn, tôi quyết định cùng gia đình từ Hải Phòng về Hải Dương vào một ngày cuối tuần để thưởng thức. Với tôi, đây không chỉ đơn thuần là trải nghiệm ẩm thực mà còn là cơ hội để tìm hiểu về nguồn gốc, cách chế biến và giá trị của món ăn này đối với ẩm thực xứ Đông.

Quán ăn mà tôi tìm đến nằm trong một con phố nhỏ, rất đỗi yên bình. Quán không quá rộng nhưng sạch sẽ, thoáng mát. Bếp nấu được đặt ngay đầu lối vào để mọi người nhìn thấy rõ nơi nhân viên đang chế biến món ăn. Ngay từ khi bước vào, thực khách có thể cảm nhận được hương thơm nức mũi của cá rô đồng phi cùng hành mỡ. Nhìn những bát bánh đa cá rô nóng hổi, nghi ngút khói, tôi thực sự rất háo hức và muốn được thưởng thức ngay.

Trong lúc đợi món ăn, tôi tranh thủ bắt chuyện với một số thực khách của quán. Anh Nguyễn Đăng Nên cho biết đây là một thức quà sáng quen thuộc ở Hải Dương. "Thưởng thức món ăn này quả thật đã trở thành một thói quen của tôi, không ăn thì thấy thiếu thiếu thế nào đấy", anh Nên nói.

Chị Trần Thị Hân, một người con Hải Dương đi làm xa quê chia sẻ rằng bánh đa cá rô không chỉ là một món ăn ngon mà còn là ký ức đẹp đẽ của tuổi thơ: "Hồi xưa, cá rô ở các vùng nông thôn rất nhiều, từ thời học sinh tôi đã được trực tiếp đi bắt cá ở ao hồ quanh làng, cùng mẹ chế biến các món ăn như kho với tương, nấu với canh rau cải, rau cần, rau muống… 

Đây là một thức quà vô cùng dân dã đã theo tôi cho đến khi trưởng thành và lớn lên. Mặc dù đang sinh sống ở thành phố, món ăn này vẫn luôn là ký ức tuổi thơ trong lòng tôi. Tôi nghĩ rằng không chỉ tôi mà rất nhiều người dân Hải Dương cũng sẽ luôn nhớ về món ăn đặc trưng của quê hương mình".

Món bánh đa cá rô được làm từ những nguyên liệu đơn giản như bánh đa, cá rô, rau muống… Tôi có thể cảm nhận được sự kết hợp hài hòa giữa những miếng cá rô chiên vàng giòn rụm, béo ngậy cùng với vị thơm phức của thịt cá; vị thanh ngọt của nước dùng hòa quyện cùng vị cay nồng của ớt; sợi bánh đa dai dai, mềm mềm… Tất cả tạo nên sức hấp dẫn khó cưỡng.

Khác với nhiều nơi thường chế biến với rau rút hoặc rau cải, người xứ Đông thường chọn rau muống và rau cần để ăn kèm với món ăn này. Nếu ở Hải Phòng, những bát bánh đa cá rô thường không thể thiếu những món ăn kèm như chả cá, tôm, chả lá lốt… thì ở Hải Dương thuần túy chỉ có cá rô đồng. Điều này làm nên một món ăn thực sự thơm ngon, tạo dấu ấn và đặc trưng riêng.

Bật mí về "bí kíp"

Thưởng thức một bát bánh đa cá rô ở Hải Dương, thực khách có thể cảm nhận được sự tỉ mỉ, khéo léo và công sức của người bán đối với món ăn. Bà Đào Thị Dịu, người bán bánh đa cá rô đồng lâu năm tại Hải Dương chia sẻ: "Để làm nên một bát bánh đa cá rô, chỉ nói về cách làm thì nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực chất quy trình rất cầu kỳ và đòi hỏi sự tỉ mỉ của người chế biến. Cá rô được bắt từ những đồng lúa, ao hồ quanh làng… và được chế biến trong ngày. Cá được đánh vảy, ướp muối, ngâm sạch sẽ, rồi cho vào luộc chín nên luôn giữ được vị tươi ngon và không bị tanh.

Tiếp theo là phải đầu tư công sức và tâm huyết để làm nên nước dùng. Nước dùng của chúng tôi chủ yếu được ninh từ xương và đầu cá rô, để tạo độ ngọt, chúng tôi cho thêm một ít xương heo. Cũng nhờ bí quyết này, món bánh đa cá rô vừa ngọt, vừa đậm đà một cách đặc trưng, không lẫn vào đâu được".

Tôi còn có thể hiểu được tại sao món ăn này lại gắn liền với tuổi thơ của nhiều người dân vùng quê Bắc Bộ đến vậy. Khi còn nhỏ, tôi thường được nghe bà nội nhắc tới câu: "Nhất rô nhì trê tam trạch". Đây là câu nói nhằm khẳng định vị trí đặc biệt của cá rô đồng trong đời sống ẩm thực của người Việt. 

Bà tôi còn kể rằng cá rô đồng chính là món quà quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho con người, đặc biệt vào ngày tháng 3 âm lịch, khi những cánh đồng lúa ở Bắc Bộ vào giai đoạn làm đòng, trổ bông và những cơn mưa rào xuất hiện. Lúc này, những con giun, con côn trùng xuất hiện nhiều làm mồi cho cá rô, khiến cá rô béo ngậy và thơm ngon hơn bao giờ hết. Hình ảnh những đứa trẻ háo hức đi bắt cá rô đồng sau những trận mưa đã trở thành ký ức đẹp đẽ trong tâm trí nhiều người dân quê. Chắc hẳn niềm vui sướng khi được tự tay bắt những chú cá rô đồng béo mập để chế biến thành những món ăn ngon cho gia đình là điều không thể nào quên với mỗi đứa trẻ.

Hơn cả một món ăn, bánh đa cá rô đồng thực sự là nét văn hóa ẩm thực của người dân xứ Đông.