Ấn Ðộ tái mở cửa nhưng chưa thôi ám ảnh

Ngồi trên một chiếc thuyền đánh cá ọp ẹp trên sông Yamuna, anh Sumit Chaurasia mô tả cảnh ánh nắng mặt trời làm bừng sáng vẻ đẹp như ngọc trai của đền Taj Mahal, một tượng đài tình yêu hùng vĩ của Ấn Độ.

Trong suốt chục năm qua, anh Chaurasia, 35 tuổi, không biết bao lần đã mô tả cho du khách cảnh tượng thơ mộng đó. Nhưng từ tháng 3/2020, khi Ấn Độ áp lệnh phong toả trên cả nước để khống chế làn sóng bùng nổ số ca mắc COVID-19, các khu du lịch cũng phải đóng cửa gần hết. Nước này dừng cấp thị thực cho du khách nước ngoài, khiến những hướng dẫn viên như Chaurasia thất nghiệp.

Khi Taj Mahal mở cửa một phần trở lại từ giữa tháng 6 với hạn chế nghiêm ngặt về số lượng du khách được vào, cuộc sống của anh Chaurasia và hầu hết những người Ấn Độ khác vẫn trong tình trạng lấp lửng: không đóng cửa hoàn toàn nhưng cũng còn lâu mới trở lại bình thường và an toàn như trước đây. "Virus corona vẫn còn ở đây", Chaurasia vừa nói vừa chỉ tay về phía những ngọn lửa lấp ló bên bờ sông, từ một giàn hoả táng bên cạnh tượng đài. Trong mùa xuân năm nay, Agra cũng như thủ đô New Delhi đều không còn chỗ để hỏa táng người chết, khi hàng ngàn người không qua khỏi mỗi ngày trong làn sóng COVID-19 thảm khốc càn quét Ấn Độ.

Cảnh tượng đông đúc thường thấy trong buổi hoàng hôn ở đền Taj Mahal đã không còn, thay vào đó là lưa thưa vài người dân địa phương dạo chơi quanh khu danh lam rộng 25 mẫu với giá vào cửa chỉ 3 USD. Cảnh tượng gần như trống vắng này khiến Chaurasia muốn khóc, nhưng anh vẫn thích nó, dù đang phải trải qua nhiều khó khăn khi phải hỗ trợ bố mẹ già, vợ và 2 con gái nhỏ trong khi thu nhập giảm sút. "Đừng hy sinh mạng sống của mình để đến thăm Taj Mahal", anh nói khi chiếc thuyền đang trôi nhẹ nhàng trên dòng sông Yamuna linh thiêng, với những chú bướm và vài con bồ nông bay trên bờ sông đầy rác.

Khi số ca mắc giảm xuống, chính quyền thận trọng mở cửa đất nước trở lại, bao gồm cả những di tích như Taj Mahal. Nhưng mới chỉ 4% trong tổng số gần 1,4 tỷ dân Ấn Độ được tiêm vắc-xin đầy đủ, và giới chức y tế cảnh báo nguy cơ xảy ra một làn sóng lây nhiễm khác, dù cuộc sống mới bắt đầu trở lại. "Chúng tôi không ra ngoài nếu không có việc cần", anh Chaurasia nói với New York Times.

Mất tiền còn hơn mất người

Sở hữu một kho tàng kiến trúc phong cách Ấn - Hồi, Agra vốn là nơi vô cùng đông đúc và thường xuyên xảy ra tắc đường. Nhưng giờ thành phố này trở nên yên lặng, các cửa hàng bán đồ thủ công mỹ nghệ bằng đá cẩm thạch và đồ ngọt nổi tiếng của nơi từng là trung tâm của đế chế Mughal vắng người qua lại.

Agra vốn là nơi không thể bỏ qua với bất kỳ ai đến Ấn Độ, từ "Tây ba lô" đến nguyên thủ quốc gia. Cựu Tổng thống Mỹ Donal Trump đến thăm nơi đây vào tháng 2/2020 nhân chuyến thăm cấp nhà nước. Khoảng 800.000 dân, tương đương nửa dân số của thành phố này, sống dựa vào du lịch. Ông Pradeep Tamta, một quan chức du lịch của thành phố, cho biết nhiều xưởng thủ công nằm trên những con phố cổ sầm uất của Agra không thể tồn tại sau 15 tháng phong toả liên tục, và số xưởng còn lại cũng đang chật vật.

Trong một nhà xưởng nằm trong ngõ, ông Irfan Ali, 51 tuổi, đang lúi húi trước một chiếc máy dùng để giũa vỏ trai thành các hình dạng mặt trăng và ngôi sao để gắn vào lọ hoa và khay đựng. Ông Ali cho biết trong những năm qua, du khách nước ngoài làm tăng nhu cầu mua các sản phẩm nghệ thuật tiêu biểu về vật liệu, họa tiết của ngôi đền nổi tiếng nhất Agra. "Họ muốn một phần của Taj Mahal. Nhưng giờ chỉ có sự im lặng", ông nói.

Ấn Ðộ mới vừa ra khỏi mùa xuân đau thương với làn sóng COVID-19 thứ hai, tạo nên ký ức nghiệt ngã từ những nỗ lực điên cuồng để tìm giường bệnh, thuốc chữa và ôxy, trong khi các giàn thiêu cháy rừng rực cả ngày lẫn đêm, biến bầu trời đêm thành một màu xám tro.

Ở trung tâm thị trấn, ông Gaurav Goel, người đồng sở hữu một cơ sở kinh doanh đồ ngọt của gia đình, vẫn có kiểu đầu cạo trọc của một người sùng đạo Hindu. Cửa hàng Panchhi được đặt tên theo người sáng lập, tức ông cố của Goel. Xưởng này chuyên làm petha, một đồ ăn ngọt đặc trưng của Agra từ bí ngô, bầu và đường. Petha được cho là có từ năm 1630, khi Taj Mahal đang được xây dựng, để giúp 20.000 lao động có sức khỏe làm việc trong cái nóng mùa hè gay gắt ở Agra.

Ông Kanhaiya Lal Goyal, người chủ đầu tiên của xưởng, đã mở rộng đáng kể việc kinh doanh bằng cách thử nghiệm những hương vị mới với nhuỵ hoa nghệ tây và bạch đậu khấu, đồng thời tạo petha thành nhiều hình dạng khác nhau. Trước đây, 5 cửa hàng của ông Goel thu về khoảng 1,3 triệu USD từ bán kẹo. Năm 2020, doanh số giảm 40%. Nhưng ông vẫn cảm thấy không vui khi khách hàng quay lại. "Việc kinh doanh thua lỗ không khiến chúng tôi buồn. Điều quan trọng hơn là chúng ta không mất thêm người nào nữa", ông nói.