30 năm 1 nỗi oan "chết không nhắm mắt" của bệnh nhân bị nguyền rủa nhất trong lịch sử

Trong nhiều thế kỷ, Gaetan Dugas, một tiếp viên hàng không, một người đồng tính nam quốc tịch Canada đã bị gọi là “Bệnh nhân Số 0” của đại dịch AIDS tại các nước phương Tây - ý chỉ người đầu tiên bị phát hiện mắc bệnh. Điều đó cũng đồng nghĩa người đàn ông này bị buộc tội đã đem virus HIV cùng một trong những căn bệnh nhiều thách thức và đáng sợ nhất trong lịch sử đến Mỹ và các nước phương Tây. Bởi suy nghĩ đó, Gaetan Dugas qua đời năm 1984 trong sự phỉ báng và thù hận, dù trước khi qua đời, ông đã hỗ trợ việc nghiên cứu bằng cách cung cấp tên của 72 trong số khoảng 750 người đàn ông đã từng có quan hệ tình dục với mình trong vòng 3 năm.

Phải đến hơn 30 năm sau, từ mẫu máu của chính Dugas, các nhà khoa học mới giúp ông xóa được tiếng oan “chết không thể nhắm mắt” này, bởi không chỉ không tìm thấy bằng chứng sinh học cho thấy Dugas là người mang HIV đến Mỹ, mà ngược lại, người ta thấy được bằng chứng ông chỉ là một trong hàng ngàn người đã bị nhiễm HIV, trong vòng nhiều năm trước khi các nhà khoa học xác định và gọi tên được nó - thực tế là loại virus này đã nhâm nhập vào Mỹ từ một đại dịch trước đó ở vùng Caribbean từ thập kỷ 70. 

Và người ta cũng nhận ra nỗi oan của Dugas - “Bệnh nhân số 0” - xuất phát đơn giản từ sự mập mờ.

Vào đầu thập kỷ 80 thế kỷ 20, các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) lần đầu phát hiện một dịch bệnh lạ gây ra do virus làm suy giảm hệ miễn dịch. Họ nghiên cứu một nhóm người đồng tính nam nhiễm loại virus này, trong đó có Gaetan Dugas, tại bang California, và gọi Dugas là Trường hợp O57 với O là ký tự ám chỉ việc cư trú ngoài bang California.

Tuy nhiên, ký tự O trong tài liệu lại bị hiểu nhầm thành 0. Nhà sử học Dr Richard McKay tại Đại học Cambridge cho biết, “Ký tự mơ hồ hình tròn đã bị nhầm lẫn là một con số, thay vì chữ. Và ‘zero’ có thể mang nhiều nghĩa, có thể là không có gì, nhưng cũng có thể là khởi đầu của tất cả.” Điều này kết hợp với việc trong nghiên cứu cho thấy nhiều mối liên hệ tình dục đồng giới nam liên quan đến Dugas, người đàn ông này trở thành tội đồ, bị truyền thông chỉ trích đích danh, thu hút sự chú ý rất lớn của dư luận, dù sự thật giới chuyên môn hiểu rõ đây đơn giản là một sai lầm. “CDC chưa bao giờ nói Dugas là 'Bệnh nhân số 0' hay người đầu tiên có HIV,” Tiến sỹ James Curran, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu AIDS tại Đại học Emory cho biết.

Dr McKay cho biết thêm, “Gaetan Dugas là một trong những bệnh nhân bị ác quỷ hóa nhất trong lịch sử, và là một trong một danh sách dài những cá nhân và tổ chức bị phỉ báng mạnh mẽ nhất do người ta tin rằng họ, bằng cách nào đó, đã khiến những đợt dịch bùng phát từ chủ đích ác tâm của mình.”

Giờ đây, thông qua những nghiên cứu và lật mở của mình, các nhà khoa học không chỉ giải oan cho “tội đồ” Dugas mà rộng hơn, mong muốn thúc đẩy nhận thức rõ hơn về sự xuất hiện của virus HIV, những con đường lây lan virus này, và việc đổ lỗi cho chỉ một người duy nhất về sự bùng phát dịch bệnh là một sai lầm to lớn!