1 kiểu đăng ký NV lớp 10 đang được không ít cha mẹ Hà Nội ủng hộ, theo tôi: Làm vậy khiến nhiều cháu thi trượt hơn!

* Bài viết thể hiện quan điểm của anh Ng.Đức - một phụ huynh có 2 con đang học lớp 6 và 11 tại Hà Nội:

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 tại Hà Nội luôn được ví như một “cuộc đua căng thẳng” khi mỗi năm có hơn 100.000 thí sinh tham gia nhưng chỉ khoảng 60-62% có cơ hội vào các trường THPT công lập. Với áp lực cạnh tranh cao, việc đặt nguyện vọng (NV) đóng vai trò quyết định đến tương lai học tập của học sinh. 

Những ngày nay, tôi thấy trên mạng xã hội, nhiều phụ huynh đưa ra ý kiến, cho rằng Hà Nội nên áp dụng phương thức đăng ký NV như Quảng Trị, tức là chỉ đăng ký duy nhất một NV sau khi có điểm thi, để học sinh đỡ áp lực hơn. 

Tuy nhiên, theo ý kiến của tôi, cách đăng ký nguyện vọng của Quảng Trị không phù hợp với Hà Nội. Nếu áp dụng cách thức đăng ký của Quảng Trị, tỷ lệ trượt lớp 10 công lập của học sinh Hà Nội có thể còn nhiều hơn. 

Tôi xin được phân tích ở đây: 

Phương thức đăng ký NV của Quảng Trị: 

Trong kỳ thi lớp 10 năm nay, Sở GD&ĐT Quảng Trị áp dụng mô hình tuyển sinh khá đặc biệt: Học sinh thi xong mới đăng ký NV và chỉ có thể chọn duy nhất một trường công lập. Cách làm này có một số điểm tích cực như:

Giảm thiểu rủi ro chọn sai NV: Học sinh biết trước điểm thi nên có thể lựa chọn trường phù hợp với năng lực thực tế, tránh tình trạng đặt NV quá cao rồi bị trượt hoặc đặt NV quá thấp dẫn đến lãng phí cơ hội.

Hạn chế tình trạng “ảo” trong xét tuyển: Mỗi học sinh chỉ có một NV, các trường không phải đau đầu với việc nhiều học sinh đỗ cùng lúc vào nhiều trường nhưng chỉ nhập học một nơi, khiến chỉ tiêu bị xáo trộn.

Đơn giản hóa quy trình tuyển sinh: Việc xét tuyển chỉ diễn ra một lần, không phải tính toán nhiều kịch bản như khi có nhiều NV.

Trả lời báo chí về cách đăng ký NV này, bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Trị cho hay: "Bằng cách này, các học sinh sẽ chủ động trong việc lựa chọn các trường mong muốn, phù hợp với kết quả thi. Bên cạnh đó, cũng sẽ giảm bớt áp lực cho các trường, hồ sơ xét tuyển sẽ phân bố đều hơn ở các trường chứ không tập trung vào một trường nhất định". 

Tuy nhiên, theo tôi, cách làm này cũng có những hạn chế rất rõ ràng:

Tăng rủi ro trượt hoàn toàn khỏi hệ thống công lập: Học sinh chỉ có một cơ hội, nếu không đỗ sẽ phải học trường tư, trường nghề hoặc giáo dục thường xuyên, tạo ra áp lực rất lớn cho thí sinh và gia đình.

Có thể gây mất cân bằng trong phân bổ học sinh: Nếu quá nhiều học sinh giỏi dồn vào một số trường top, những trường khác có thể bị thiếu học sinh, dẫn đến việc phải điều chỉnh chỉ tiêu.

Gây căng thẳng trong lựa chọn trường: Khi chỉ có một NV, học sinh phải cân nhắc rất kỹ, dễ rơi vào tình trạng “chọn trường an toàn” để chắc chắn đỗ, làm mất đi tính cạnh tranh lành mạnh.

Vì sao Hà Nội không nên áp dụng cách đăng ký NV của Quảng Trị

Mặc dù mô hình của Quảng Trị có những ưu điểm nhất định, nhưng nếu áp dụng vào Hà Nội sẽ gặp phải nhiều vấn đề. Lý do là:

Quy mô thí sinh và hệ thống trường học khác biệt: Hà Nội có hơn 100.000 học sinh dự thi mỗi năm nhưng chỉ có 117 trường THPT công lập, trong khi Quảng Trị có quy mô nhỏ hơn rất nhiều. Nếu mỗi học sinh Hà Nội chỉ có một NV, số lượng trượt khỏi hệ thống công lập sẽ rất lớn. Điều này sẽ gây áp lực không nhỏ lên hệ thống trường tư thục và giáo dục thường xuyên.

Học sinh Hà Nội cần nhiều lựa chọn hơn: Việc giới hạn chỉ 1 NV sẽ khiến nhiều học sinh không thể vào trường mong muốn nếu sơ suất trong khâu lựa chọn. Trong khi đó, mô hình đăng ký 3 NV hiện nay giúp học sinh có thêm cơ hội, giảm áp lực và rủi ro trượt hoàn toàn.

Tạo sự cạnh tranh lành mạnh: Cho phép học sinh đăng ký nhiều NV sẽ giúp phân bổ thí sinh hợp lý hơn giữa các trường. Nếu chỉ có một NV, rất có thể sẽ xảy ra tình trạng một số trường top bị quá tải, trong khi các trường khác lại thiếu học sinh.

Không phù hợp với tâm lý và truyền thống thi cử tại Hà Nội: Học sinh và phụ huynh Hà Nội đã quen với việc có nhiều NV để tăng cơ hội đỗ công lập. Nếu thay đổi đột ngột theo mô hình Quảng Trị, sẽ tạo ra cú sốc lớn về tâm lý, gây hoang mang và lo lắng không cần thiết.

Với những lý do trên, có thể thấy rằng Hà Nội chưa nên áp dụng hình thức đăng ký NV như Quảng Trị. Thay vào đó, thành phố cần tìm cách tối ưu hóa hệ thống tuyển sinh hiện tại để giảm áp lực cho học sinh mà vẫn đảm bảo tính cạnh tranh công bằng.

Nếu không thay đổi, Hà Nội cần làm gì để giảm áp lực cho học sinh?

Dù giữ nguyên hình thức đăng ký 3 NV, Hà Nội vẫn có thể cải tiến hệ thống tuyển sinh để giảm căng thẳng cho học sinh và phụ huynh. Theo tôi, một số giải pháp có thể xem xét gồm:

Cho phép điều chỉnh NV sau khi biết điểm thi: Thay vì đăng ký cố định từ đầu, học sinh có thể được điều chỉnh NV sau khi biết điểm, giống như mô hình xét tuyển đại học. Điều này giúp các em lựa chọn trường phù hợp hơn, giảm thiểu tình trạng đăng ký sai NV.

Cải tiến phương thức xét tuyển để phân bổ hợp lý hơn: Có thể áp dụng công nghệ để xét tuyển theo thuật toán tối ưu, giúp phân bổ học sinh một cách hợp lý nhất, tránh tình trạng nhiều em bị loại khỏi hệ thống công lập do đặt NV không phù hợp.

Tăng cường thông tin, tư vấn hướng nghiệp cho học sinh: Nhiều học sinh chọn NV theo cảm tính hoặc theo xu hướng, dẫn đến rủi ro trượt cao. Nếu có hệ thống tư vấn hướng nghiệp tốt hơn, học sinh sẽ đưa ra quyết định chính xác và phù hợp với khả năng của mình.

Quan trọng nhất, theo tôi cần mở rộng hệ thống trường công lập hoặc nâng cấp trường tư thục chất lượng cao. Nếu chỉ có 60-62% học sinh vào công lập, thì giải pháp dài hạn là phải mở rộng thêm trường công hoặc cải thiện chất lượng các trường tư để học sinh có thêm lựa chọn thay vì bị ép vào những môi trường không mong muốn.

Bên cạnh đó, phải có một hệ thống tuyển sinh linh hoạt, minh bạch và phù hợp với thực tế, để kỳ thi lớp 10 không còn là “canh bạc” căng thẳng như hiện nay!