Tôi đồng tình với Đại biểu Quốc hội: Không phải ai cũng cần con học đại học, nhưng chúng tôi đều mong con được học hết cấp 3!

* Bài viết thể hiện quan điểm của anh Trần Đức Vinh - một phụ huynh có con vừa thi lớp 10 ở Hà Nội:

Sáng 20/6, tôi bật tivi theo dõi phần chất vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn. Là một phụ huynh vừa có con thi vào lớp 10 ở Hà Nội, tôi lặng người khi nghe Đại biểu Nguyễn Công Long (Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) nhắc tới cụm từ "kỳ thi kinh hoàng" mà hàng triệu học sinh và phụ huynh phải trải qua mỗi dịp hè. Ông nói đúng, không chút cường điệu.

Một kỳ thi vào lớp 10 – lẽ ra chỉ là bước chuyển trong hệ phổ thông – đã trở thành cuộc đua đầy căng thẳng. Con tôi, mới 15 tuổi, đã phải học ngày học đêm, ôn tập trong lo âu, chọn nguyện vọng trong thấp thỏm, vì chỉ một vài điểm thiếu hụt có thể khiến cháu rẽ sang một lối khác – không phải do năng lực, mà vì cơ chế tuyển chọn khắt khe.

Phân luồng học sinh sau lớp 9: Chủ trương đúng, cách làm cần xem lại

Đại biểu Nguyễn Công Long đặt vấn đề thẳng thắn: "Phân luồng đặt mục tiêu 40% học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề. Chính vì tỷ lệ này mà việc đảm bảo cho mơ ước lên THPT của nhiều học sinh gặp khó vì không đảm bảo trường do chính sách phân luồng".

Với tư cách một phụ huynh, tôi hoàn toàn đồng cảm. Không phải gia đình nào cũng muốn con theo đại học, nhưng hầu hết đều muốn con được học hết cấp 3 – một nền tảng học vấn phổ thông cơ bản. Khi quy định cứng đặt ra tỷ lệ 40% học sinh phải rẽ sang học nghề sau lớp 9, trong khi hệ thống THPT công lập có chỉ tiêu hạn chế, thì nhiều học sinh bị từ chối quyền tiếp tục học, chỉ vì thiếu suất, không phải vì thiếu khả năng.

Điều đáng suy nghĩ hơn, theo ông Long, là nền giáo dục phổ thông hiện nay đang được đánh giá là "quá nhẹ" so với thế giới, nhưng chúng ta lại chưa có mặt bằng học vấn phổ cập đủ vững để nâng cao chất lượng nhân lực. Ông nói rõ:

"Chúng ta không thể có nguồn nhân lực chất lượng cao dựa trên nền tảng học sinh có mặt bằng học vấn THCS".

Tín hiệu từ Bộ trưởng và kỳ vọng từ phía phụ huynh chúng tôi

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận việc phân chia tỷ lệ 40–60 (trong đó 40% học sinh học nghề sau THCS) là cách làm cứng nhắc cả về lý luận lẫn thực tiễn. Ông cũng khẳng định đây là quy định trong Quyết định 522 mà Bộ từng tham mưu ban hành, và thời điểm này cần có văn bản thay thế.

Bộ trưởng cho biết Bộ Giáo dục đang đề xuất nghị định mới, trong đó việc hướng nghiệp phải thực chất, tự nguyện, đảm bảo học sinh có nguyện vọng đều được học THPT. Đồng thời, Bộ cũng đang đề xuất sửa 3 đạo luật – Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Giáo dục Đại học – để xây dựng hệ thống liên thông đồng bộ, phân luồng từ bên trong theo hướng tự nguyện.

Là một phụ huynh, tôi thực sự mong muốn những cải cách này được đẩy nhanh và thực chất. Học nghề không nên là con đường "bị đẩy" mà phải là lựa chọn "được chọn" – có đầu ra rõ ràng, danh giá không kém phổ thông hay đại học.

Tôi không phản đối phân luồng, nhưng tôi tin phân luồng phải đi cùng sự bảo đảm về cơ hội phát triển, không thể chỉ là phương án "lọc bớt" học sinh. Một đứa trẻ 15 tuổi chưa đủ chín chắn để đưa ra lựa chọn nghề nghiệp quyết định cả đời. Và càng không nên bị đặt vào tình huống: "vì không đỗ lớp 10 nên phải đi học nghề".

Giáo dục – xin hãy là sự nuôi dưỡng, không phải sàng lọc

Chúng tôi không cần con mình đều là tiến sĩ, nhưng cần một hệ thống giáo dục không đóng sớm cánh cửa học tiếp của trẻ. Xin đừng đặt gánh nặng lựa chọn tương lai quá sớm lên vai các con. Và xin đừng để kỳ thi vào lớp 10 trở thành một "cơ chế loại" thay vì "bước chuyển".

Tôi ủng hộ những phát biểu thẳng thắn của đại biểu Quốc hội và kỳ vọng vào sự thay đổi mà Bộ Giáo dục đang hướng đến. Nhưng tôi cũng hiểu: cải cách thật sự không chỉ nằm ở văn bản mới, mà còn ở tư duy mới – tư duy coi trọng quyền được học của mọi học sinh, bất kể hoàn cảnh hay thứ hạng.

Một nền giáo dục đúng nghĩa không phải là nơi sàng lọc sớm, mà là nơi nuôi dưỡng khả năng, khuyến khích phát triển và tôn trọng tự do lựa chọn. Xin đừng bắt con trẻ rẽ ngang khi các con còn chưa kịp hiểu hết chính mình.