Sữa hạt có tốt hơn sữa bò và có nên thay thế hoàn toàn sữa bò bằng sữa hạt?
Nhiều người gặp phải tình trạng không dung nạp lactose hoặc dị ứng đạm sữa bò, dẫn đến xu hướng chuyển sang các loại sữa hạt ngày càng được ưa chuộng. Liệu sữa hạt có thực sự tốt hơn sữa bò, và có nên thay thế hoàn toàn sữa bò bằng sữa hạt?
Từ lâu, sữa đã trở thành thức uống dinh dưỡng, bổ sung sức khỏe thiết yếu trong cuộc sống. Từ trẻ nhỏ đến người già, người ốm hoặc người có nhu cầu đặc biệt như tăng cân hay giảm cân đều có các loại sữa chuyên biệt. Tại Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ sữa ngày càng tăng do nhận thức về dinh dưỡng và sức khỏe được nâng cao.
Ảnh minh họa
Trong số các loại sữa thì sữa bò từ lâu đã là lựa chọn phổ biến nhờ giá trị dinh dưỡng cao, đặc biệt là protein và canxi. Tuy nhiên, nhiều người gặp phải tình trạng không dung nạp lactose hoặc dị ứng đạm sữa bò, dẫn đến xu hướng chuyển sang các loại sữa hạt như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân, sữa óc chó... ngày càng được ưa chuộng. Sữa hạt cũng được coi là phù hợp hơn với những người ăn chay.
Sự đa dạng này đặt ra câu hỏi: Liệu sữa hạt có thực sự tốt hơn sữa bò, và có nên thay thế hoàn toàn sữa bò bằng sữa hạt?
Sữa hạt có tốt hơn sữa bò không?
Để trả lời câu hỏi này, cần so sánh thành phần dinh dưỡng, lợi ích sức khỏe, và các yếu tố khác giữa sữa bò và sữa hạt.
| Tiêu chí | Sữa bò | Sữa hạt |
|---|---|---|
| Nguồn gốc | Động vật | Thực vật (hạnh nhân, đậu nành, óc chó, yến mạch, gạo…) |
| Hàm lượng protein | Cao (khoảng 8g/240ml) | Thấp hơn sữa bò (trung bình 1–3g/240ml, trừ sữa đậu nành có thể tương đương sữa bò) |
| Canxi & vitamin D | Dồi dào, tự nhiên hoặc tăng cường | Thấp hơn sữa bò. Phải bổ sung để đạt mức tương đương |
| Chất béo | Chứa cả chất béo bão hòa (tùy loại: Nguyên kem, tách béo...) | Chủ yếu là chất béo không bão hòa, tốt cho tim mạch |
| Lactose | Có (gây khó tiêu với người không dung nạp lactose) | Không có lactose – phù hợp cho người dị ứng đạm sữa bò, không dung nạp lactose |
| Chất xơ | Không có | Có (tùy loại hạt) – hỗ trợ tiêu hóa |
| Đường bổ sung | Ít khi có, trừ sữa tiệt trùng hương vị | Một số loại sữa hạt đóng hộp có thể chứa nhiều đường và chất phụ gia |
| Chất chống oxy hóa | Ít | Dồi dào hơn (đặc biệt là sữa hạnh nhân, óc chó, yến mạch...) |
| Nguy cơ dị ứng | Có thể gây dị ứng đạm sữa bò hoặc không dung nạp lactose | Ít gây dị ứng, trừ khi dị ứng với loại hạt đặc biệt |
Ảnh minh họa
Trả lời về thông tin sữa hạt tốt hơn sữa bò, ThS BS Đặng Ngọc Hùng cho rằng điều đó chưa hẳn đúng, bởi mỗi loại sữa lại sở hữu những ưu điểm riêng. Về bản chất thì sữa hạt không phải là sữa mà là nước ép hạt thì đúng hơn! Vì sữa được định nghĩa là do con cái ở động vật có vú tiết ra để nuôi dưỡng con non. Cho nên về hàm lượng dinh dưỡng sữa hạt có sự khác biệt lớn với sữa thực sự.
Có nên dùng sữa hạt thay thế sữa bò?
Việc thay thế sữa bò bằng sữa hạt phụ thuộc vào nhu cầu dinh dưỡng, tình trạng sức khỏe, và lối sống cá nhân:
Theo TS. Nguyễn Trọng Hưng, sữa hạt là lựa chọn tốt cho người dị ứng sữa bò, nhưng không nên thay thế hoàn toàn nếu cơ thể dung nạp được. Trẻ em đang phát triển cần đạm và canxi từ sữa bò, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
Một nghiên cứu năm 2021 trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ cho thấy, trẻ em dùng sữa hạt thay sữa bò có nguy cơ thiếu canxi, vitamin D và B12 nếu không được bổ sung đủ từ nguồn khác.
Ảnh minh họa
Trường hợp nên dùng sữa hạt:
- Người không dung nạp lactose hoặc dị ứng sữa bò.
- Người ăn chay hoặc muốn giảm tác động môi trường.
- Người cần kiểm soát cân nặng (sữa hạt như sữa hạnh nhân ít calo hơn).
Theo khuyến nghị của Harvard T.H. Chan School of Public Health (2022), không nên thay thế hoàn toàn sữa bò bằng sữa hạt nếu không đảm bảo bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng từ nguồn khác.
Ảnh minh họa
Tóm lại, người dị ứng sữa bò, không dung nạp lactose nên dùng sữa hạt, kết hợp thực phẩm giàu canxi (cá mòi, rau xanh) và uống bổ sung vitamin D nếu cần.
Trẻ em, phụ nữ mang thai, người cần dinh dưỡng cao nên ưu tiên sữa bò, chỉ dùng sữa hạt nếu có chỉ định.
Người ăn chay, người lớn tuổi có thể dùng sữa hạt nhưng cần chọn loại tăng cường canxi, vitamin B12.
Sữa hạt và sữa bò đều có những lợi ích riêng biệt. Việc lựa chọn loại sữa phù hợp nên dựa trên nhu cầu dinh dưỡng cá nhân, tình trạng sức khỏe và sở thích cá nhân. Đối với trẻ em và người cần bổ sung canxi và protein, sữa bò vẫn là lựa chọn ưu tiên. Sữa hạt có thể được sử dụng như một phần của chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng.