Sự thật đằng sau 50.000 quán ăn uống đóng cửa?
Kinh doanh ẩm thực đang hết sức khốc liệt nhưng cũng vô cùng hấp dẫn bởi nhu cầu thị trường cao và đa dạng
Ngành kinh doanh ẩm thực (F&B) Việt Nam những ngày qua xôn xao trước bản báo cáo mới của Công ty CP iPOS.vn - đơn vị cung cấp giải pháp quản lý cho lĩnh vực F&B.
Nhiều thương hiệu rời đi
Báo cáo của iPOS.vn cho thấy trong 6 tháng đầu năm 2025, hơn 50.000 điểm bán phải đóng cửa - tăng mạnh so với 30.000 điểm cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, TP HCM và Hà Nội là 2 khu vực có tỉ lệ điểm bán đóng cửa cao nhất, phản ánh sức cạnh tranh khốc liệt và áp lực vận hành ngày càng lớn đối với các nhà hàng, quán cà phê và chuỗi kinh doanh ẩm thực.
Thực tế, tại TP HCM thời gian qua, nhiều mặt bằng kinh doanh ẩm thực đổi chủ liên tục, kể cả mô hình lớn lẫn nhỏ. Ngay cả thương hiệu ngoại như chuỗi Café Amazon của Thái Lan cũng phát tín hiệu sắp rút khỏi thị trường Việt Nam sau 5 năm hoạt động với lý do "tái định hướng ưu tiên kinh doanh".
Trước đó, từ tháng 10-2025, chuỗi bánh mì tươi Bready hơn 20 năm cũng ngưng kinh doanh, để lại nhiều tiếc nuối cho người tiêu dùng. Những thương hiệu nổi tiếng nhiều năm như: trà sữa âm 18 độ, Alo Trà, Hot&Cold, Tiệm trà Tháng 4, Vua Cua, Monkey in Black… cũng rời thị trường.
Nhiều điểm kinh doanh đóng cửa, sang quán, cho thuê lại mặt bằng
Dù vậy, ở các tuyến đường ẩm thực lớn tại TP HCM như: Vạn Kiếp (phường Gia Định), Phan Xích Long (phường Cầu Kiệu), Nguyễn Thượng Hiền (phường Bàn Cờ)… hầu như không có mặt bằng để trống. Khi một thương hiệu rời đi, thương hiệu mới sẽ thế chân. Trong đó, nổi bật là trường hợp cửa hàng biểu tượng Starbucks Reserve Hàn Thuyên (phường Sài Gòn) đóng cửa vào tháng 8-2024, song thương hiệu cà phê ADORÉ liền thay thế.
Tại nhiều mặt bằng đắc địa ở trung tâm TP HCM, sau thời gian chờ khách, đa số đã có những "ông lớn" ngành F&B mở ra kinh doanh như: Hải sản Hoàng Gia, trà sữa Chagee, cà phê Pha Lê…
Ông Nguyễn Đỗ Anh Quân, Giám đốc nhãn hàng iPOS.vn, thông tin trong nửa đầu năm 2025, hơn 30.000 điểm bán F&B đã mở mới. Hiện nay, cả nước có khoảng 299.900 điểm bán, doanh thu toàn thị trường 6 tháng ước khoảng 406.100 tỉ đồng - dù không như kỳ vọng nhưng vẫn cao hơn cùng kỳ năm trước 2.200 tỉ đồng.
Điều này cho thấy người tiêu dùng Việt Nam không giảm chi tiêu ăn uống ngoài gia đình vì cuộc sống ngày càng bận rộn. Theo nghiên cứu mới đây của iPOS.vn, tỉ lệ người được hỏi "không ăn trưa bên ngoài" chỉ còn 3,5%, trong khi cùng kỳ năm ngoái là 7,4%.
Tuy nhiên, giữa bối cảnh nhiều điểm bán đang chịu áp lực chi phí, dẫn đến áp lực tăng giá, thì người tiêu dùng vẫn trong giai đoạn tiết kiệm, chủ yếu tập trung phân khúc giá 30.000 - 50.000 đồng/suất ăn trưa (55%). "Hệ quả tất yếu là các thương hiệu muốn duy trì doanh thu và giữ chân khách hàng phải tinh gọn bộ máy vận hành, tối ưu chi phí song vẫn bảo đảm chất lượng để cạnh tranh" - ông Quân nhận xét.
Điều gì đã xảy ra?
Với góc nhìn của người trong cuộc, ông Nguyễn Đức Thành - người sáng lập chuỗi hệ thống AM Café, từng có 11 chi nhánh ở TP HCM nay chỉ còn 1 - cho biết thị trường thay đổi quá nhanh.
Theo ông Thành, ngành đồ uống liên tục có trend (xu hướng) mới, buộc chủ quán phải đầu tư liên tục về món mới, thiết kế… để hút khách trong khi phần đầu tư cũ vẫn chưa thu hồi vốn. Do đó, những chuỗi chưa chuyên nghiệp, phải thuê người, chi phí cao sẽ không cạnh tranh nổi và phải rời đi.
Một yếu tố khác tác động lớn đến ngành này là nhà nước đang siết chặt các quy định về thuế, an toàn thực phẩm và trật tự đô thị..., những điểm bán không đáp ứng được phải nghỉ. "Sau đại dịch COVID-19, hàng loạt mô hình ki-ốt, xe đẩy xuất hiện nhưng nay phải ngưng kinh doanh rất nhiều vì không được lấn chiếm lòng lề đường, vỉa hè như trước" - ông Thành nêu thực tế.
Trong khi đó, ông Hồ Đắc Minh Quân, người sáng lập thương hiệu Lá Việt - chuyên sản phẩm rau má mix (phối trộn) và trà sữa đậm vị, cho biết thị trường đang trong giai đoạn thanh lọc mạnh. "Việc kinh doanh trên các ứng dụng (foodapp) từng là nguồn thu chính của nhiều người trẻ thức thời, nay cũng đội chi phí lên quá nhiều do các app liên tục tăng phí" - ông giải thích.
Theo ông Quân, hiện mức chiết khấu của các ứng dụng đã lên đến 25% và tự động thu thuế hộ 4,5% trên doanh thu, dù các quán đã đóng thuế khoán 4,5%. "Hầu hết chủ quán đều không biết có được hoàn trả phần thuế này không nhưng trước mắt cứ phải đóng. Quán nào tính toán không còn lời thì phải tự rút lui" - ông cho biết.
Theo ông Đỗ Duy Thanh, Giám đốc Công ty Tư vấn FnB Director và Horeca Business School, 3 yếu tố đang tác động chính lên ngành F&B là: giá vốn marketing tăng mạnh, chi phí tuân thủ những quy định mới - nổi bật là xuất hóa đơn từ máy tính tiền và bỏ thuế khoán. Những thay đổi này dù gây áp lực nhưng cũng là cơ hội để ngành F&B vận hành theo một sân chơi minh bạch hơn.
"Cuộc thanh lọc đã bắt đầu, chỉ những ai thích ứng được với sân chơi mới thì mới có thể đứng vững" - ông Duy Thanh nhấn mạnh.
Sân chơi của các nhà đầu tư chuyên nghiệp
Chuyên gia đào tạo ngành F&B Trần Khải Minh Nhật cho biết vòng đời của một thương hiệu ẩm thực thường chỉ khoảng 8 năm và đang có xu hướng rút ngắn. Khi hết chu kỳ, thương hiệu biến mất hoặc phải "tái sinh" trong một phiên bản mới để phù hợp nhu cầu thị trường.
Theo ông Nhật, ẩm thực là ngành phục vụ nhu cầu thiết yếu nên sẽ không bao giờ mất đi mà chỉ thay đổi về cách làm, mô hình và đối tượng khách hàng theo thời gian. Hiện nay, khi nhiều lĩnh vực khác gặp khó, ngành F&B vẫn thu hút mạnh vốn đầu tư từ các nhà kinh doanh lớn nhờ khả năng sinh lời ổn định và thị trường rộng mở.
"Tôi vẫn nói F&B ngày nay không còn là sân chơi của những đầu bếp giỏi, mà là của các nhà đầu tư chuyên nghiệp. Trước đây, người mở quán thường là đầu bếp hoặc người có năng khiếu nấu ăn nhưng thiếu kỹ năng quản lý. Bây giờ, lợi thế thuộc về những người biết điều hành, có chiến lược và vốn mạnh" - ông Nhật nhận định.