Ồn ào tuyển trợ lý không lương của đạo diễn Quang Dũng: Chuyên gia trong nghề lên tiếng bênh vực

Những ngày cuối tuần, mạng xã hội bất ngờ “dậy sóng” bởi một bài đăng tuyển dụng đến từ đạo diễn Nguyễn Quang Dũng - một trong những đạo diễn thương mại tiêu biểu của điện ảnh Việt Nam đương đại. Anh là gương mặt đứng sau nhiều bộ phim ăn khách, góp phần định hình thị hiếu khán giả đại chúng qua các tác phẩm như Mỹ Nhân Kế, Tháng Năm Rực Rỡ, Đất Rừng Phương Nam, Tiệc Trăng Máu... Với kinh nghiệm nhiều năm trong nghề cùng mạng lưới cộng sự, nhà sản xuất và nhà đầu tư rộng khắp, Nguyễn Quang Dũng được xem là cái tên có sức ảnh hưởng đáng kể trong thị trường phim Việt.

Theo nội dung bài đăng, nam đạo diễn đang tìm kiếm một trợ lý chuyên môn để đồng hành cùng anh trong nhiều dự án điện ảnh quy mô lớn sắp triển khai. Công việc xoay quanh việc tìm kiếm, tổng hợp tư liệu, ghi chú và hệ thống nội dung cho các buổi làm việc với đội ngũ sáng tạo, nhà sản xuất cũng như các đối tác liên quan.

Đối tượng được nhắm đến là những bạn trẻ dưới 30 tuổi, xác định làm phim là con đường nghề nghiệp lâu dài, thuộc các chuyên ngành như đạo diễn, biên kịch, sản xuất, sáng tạo hoặc mỹ thuật. Bên cạnh đó, các ứng viên có khả năng hoặc hiểu biết về AI được ưu tiên.

Điểm khiến bài đăng nhanh chóng thu hút sự chú ý và tạo ra nhiều luồng tranh luận chính là việc đạo diễn Nguyễn Quang Dũng công khai đây là vị trí bán thời gian và không có lương. Thay vào đó, quyền lợi được nhấn mạnh là cơ hội tích lũy kinh nghiệm thực tế, trực tiếp tiếp cận các dự án lớn cùng môi trường làm việc với những nhà sáng tạo, nhà sản xuất và nhà đầu tư hàng đầu trong ngành điện ảnh Việt Nam.

Tối 27/12, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng đã chính thức lên tiếng về việc tuyển dụng trợ lý. Anh cho biết cảm thấy bình thường khi bài viết nhận về những ý kiến trái chiều do mỗi người có những quan điểm, góc nhìn riêng. Nguyễn Quang Dũng viết: "Mình đăng 1 post tuyển trợ lý. Xong đi làm việc, đi họp cả ngày, mở Facebook ra thấy có vẻ như là 1 đề tài tranh luận cũng dữ dội ghê.

Đầu tiên cảm ơn những người đã chia sẻ, thấu hiểu. Cảm ơn các đồng nghiệp, các bạn đã từng làm việc với mình viết bài giải thích dùm mình. Với những người không hiểu, kêu la… thì mình cũng thấy bình thường. Trong cuộc sống có nhiểu cái đối với người này thì có ý nghĩa, hữu ích… với người khác là vô nghĩa, phi lý… Đó là cuộc sống, mỗi người có 1 góc nhìn riêng, sẽ chọn điều mình muốn. Và chọn con đường mình đi cho mỗi giai đoạn". 

Giữa cơn bão tranh luận, nhiều chuyên gia trong ngành bày tỏ sự ủng hộ

Trước thông tin này, dư luận nhanh chóng hình thành hai luồng quan điểm đối lập. Nhóm netizen ủng hộ cho rằng đây là một cơ hội hiếm với những người trẻ nghiêm túc theo đuổi con đường làm phim. Việc được làm việc trực tiếp, quan sát và học hỏi từ một đạo diễn có kinh nghiệm cùng hệ sinh thái các nhà làm phim, nhà sản xuất hàng đầu được xem là giá trị lớn, thậm chí khó có thể quy đổi bằng tiền bạc trong giai đoạn đầu sự nghiệp.

Ở chiều ngược lại, không ít ý kiến phản biện cho rằng vị trí “trợ lý chuyên môn cho nhiều dự án lớn” về bản chất đòi hỏi khối lượng công việc đáng kể, từ thời gian, công sức đến chất xám. Trong bối cảnh tiến độ và thời gian phát triển dự án chưa có mốc cụ thể, việc không có thù lao bị xem là thiếu cân xứng và chưa đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Đặc biệt, không ít chuyên gia, nhà sản xuất, đạo diễn, giới truyền thông đã lên tiếng bênh vực đạo diễn Quang Dũng. Theo chia sẻ của họ, quãng thời gian làm việc trực tiếp đã mang lại nhiều bài học thực tế quan trọng, từ kỹ năng nghề cho đến cách vận hành dự án, đồng thời mở ra những mối quan hệ trong ngành mà bình thường rất khó tiếp cận nếu không có cơ hội làm việc gần gũi như vậy.

Đạo diễn Trần Thanh Huy nhìn nhận vấn đề dưới góc độ nghề nghiệp và trải nghiệm thực tế. Anh cho rằng với người mới bước chân vào lĩnh vực điện ảnh, nên xem công việc ban đầu như một cơ hội học nghề, trong đó thời gian và công sức chính là “học phí” phải bỏ ra. Trần Thanh Huy kể lại quãng thời gian mới ra trường, dù đã làm nhiều phim ngắn nhưng anh vẫn chọn đi làm trợ lý, chấp nhận không đặt nặng chuyện lương bổng. Đặc biệt, khoảng thời gian tham gia ekip Mỹ Nhân Kế được anh xem là giai đoạn quý giá nhất, khi có cơ hội quan sát, học hỏi cách làm việc của đạo diễn Quang Dũng một cách trực diện và thực tế.

"Riêng ai muốn trở thành đạo diễn chắc chắn là khó hơn gấp ngàn lần. Và muốn biết vì sao thì trước tiên hãy trân trọng cơ hội được làm việc cùng những người có tâm và có tầm trước. Hãy coi công việc là cơ hội, thời gian và sức lực là học phí. Rồi khi đã đủ kiến thức, đủ mối quan hệ, đủ tài năng thì lúc đó tiền sẽ tự đến các bạn nhé", Trần Thanh Huy cho biết.

Lucas Luân Nguyễn - một nhà sáng tạo nội dung, nhà phê bình điện ảnh, người chuyển ngữ (subtitler) nổi tiếng - cho biết việc đạo diễn Quang Dũng tìm trợ lý không lương thực tế đã được trao đổi từ trước đó vài tuần, thậm chí anh còn trực tiếp giới thiệu một cộng sự thân thiết đang làm việc ổn định tại agency. Ngay từ đầu, đạo diễn Quang Dũng đã nói rõ đây không phải vị trí trợ lý cá nhân toàn thời gian, mà là hình thức cộng tác theo dự án: khi có công việc, trợ lý sẽ hỗ trợ nghiên cứu, chuẩn bị nội dung và được theo cùng anh trong các buổi họp phát triển ý tưởng, làm việc với nhà sản xuất, đối tác lớn - trọng tâm là học nghề và cọ xát thực tế.

"Lúc anh biết thằng bé kia đang làm agency được trả lương, anh nhấn đi nhấn lại là 'chú sợ thiệt cho con, vì cái chú cho con được là cơ hội đi với chú để tham gia những buổi họp hành các kiểu, đó là những buổi con học được nhiều, nhưng làm vậy đánh đổi thời gian đi làm kiếm tiền của con quá'. Lúc bé bảo bé làm remote được, anh cũng nói thêm với bé: 'Nếu mà con làm từ xa, rồi mỗi lần chú nhờ gì con làm đó, thì chỉ có chú là người có lợi thôi. Chú muốn một bạn chú có thể dắt theo khi đi họp, khi on set để chú dạy, vậy mới công bằng'. Sau hôm đó, anh Dũng còn nhắn tin cho bé đó 'Ưu tiên đi làm job có tiền nha con'", Lucas Luân Nguyễn chia sẻ.

Theo quan điểm của một nhà báo, tranh cãi quanh việc tuyển trợ lý của đạo diễn Quang Dũng phần lớn xuất phát từ việc nhiều người chỉ tập trung vào hai chữ “không lương”, trong khi bỏ qua điều kiện then chốt là “xác định làm phim là nghề tương lai”. Với những ai thực sự muốn theo đuổi điện ảnh, đây không đơn thuần là một công việc, mà là cơ hội học nghề từ thực tế, điều mà bình thường phải bỏ ra chi phí rất lớn để theo học ở các khóa đào tạo, chưa chắc đã được tiếp cận trực tiếp với một đạo diễn tầm cỡ như Quang Dũng. Quan trọng hơn, anh đã công khai rõ ràng ngay từ đầu: ai thấy phù hợp thì ứng tuyển, không phù hợp thì có quyền bỏ qua, hoàn toàn không có sự ép buộc.

Theo tác giả, làm việc cùng Quang Dũng đồng nghĩa với việc rút ngắn rất nhiều bước trung gian mà người trẻ trong ngành phim thường phải mất nhiều năm mới chạm tới. Nếu có năng lực, cơ hội nghề nghiệp sẽ tự mở ra - không chỉ với chính đạo diễn mà còn với những đối tác trong “vòng tròn” của anh. Vì vậy, status này vốn chỉ dành cho một nhóm đối tượng rất cụ thể; còn nếu ngay từ đầu chỉ đặt nặng câu chuyện lương bổng, thì rõ ràng không phải là người mà đạo diễn đang tìm kiếm.

Nhìn chung, vụ việc tuyển trợ lý của đạo diễn Quang Dũng không chỉ là câu chuyện về “lương hay không lương”, mà là minh chứng cho cách một nhà làm phim kỳ cựu tạo ra cơ hội học nghề thực tế cho thế hệ trẻ. Đây là mối quan hệ hai chiều: người trẻ được trực tiếp cọ xát, học hỏi, mở rộng mạng lưới ngành nghề, trong khi đạo diễn có cộng sự năng động, hiểu nghề và sẵn sàng đồng hành. Những tranh luận nảy sinh chủ yếu phản ánh khác biệt trong nhận thức về giá trị kinh nghiệm so với tiền lương, nhưng với những ai thực sự nghiêm túc với nghề, đây vẫn là một cơ hội hiếm có, xứng đáng để trân trọng và nắm bắt.