Nói với con những câu chuyện này, càng lớn con sẽ càng thông minh hơn những trẻ cùng trang lứa
Hàng ngày chúng ta nói với con rất nhiều chuyện, nhưng trò chuyện như thế nào để kích thích não bộ trẻ phát triển lại là vấn đề không phải phụ huynh nào cũng biết.
Trên trang cá nhân của mình, bác sĩ Anh Nguyễn - một bác sĩ dinh dưỡng có nhiều hứng thú với tâm lý trẻ và sự phát triển não bộ của trẻ, người có nhiều bài viết tư vấn về việc chăm sóc sức khỏe cho Mẹ&bé trên trang cá nhân, cũng là đồng tác giả của cuốn sách "Làm mẹ không áp lực" có chia sẻ một câu chuyện như sau:
"Trong một lần tình cờ tôi nghe 2 mẹ con trò chuyện trên xe buýt, khi gần đến ngã rẽ, người mẹ hỏi cậu bé: Nhà mình đi hướng nào vậy con? Đứa bé tầm 15 tháng tuổi, mặc dù nói chưa rõ âm, nhưng cậu bé cũng cố chỉ tay về hướng bên trái, đúng là xe buýt sẽ rẽ về hướng này, người mẹ cũng nói thêm: Đường về nhà mình có tòa tháp này nè, trên đỉnh tháp có 2 chiếc chuông to ơi là to... Câu chuyện rất hay và cậu bé rất say sưa nghe và tương tác với mẹ. Việc bé nhận ra hướng đi về nhà là một phát triển rất lớn của não bộ. Nhiều cha mẹ quên mất thời gian để thực sự tạo những câu chuyện để trò chuyện tương tác với trẻ trước 5 tuổi - thời điểm vàng cho những điều kì diệu của não bộ phát triển".
Nghiên cứu gần đây của GS. Anne Fernald, ĐH Stanford, Mỹ đã cho thấy: Càng nhiều câu chuyện có nội dung được nói với trẻ trong 1 ngày, trẻ càng thông minh và sáng tạo trong những năm sau đó. Câu hỏi đặt ra ở đây rằng tại sao phải là những câu chuyện "CÓ NỘI DUNG"? Mời cha mẹ đọc tiếp bài viết của bác sĩ Anh Nguyễn:
Làm sao não bộ của trẻ học và phát triển?
Một khái niệm đơn giản về việc học và ghi nhớ của não bộ được các chuyên gia Nhi Khoa thường chia sẻ như sau: Những năm đầu đời, não trẻ là một bức tranh lớn cần lấp đầy những mảnh ghép từ những trải nghiệm mà trẻ có được. Chính những mảnh ghép này làm nên sự phát triển toàn diện của trẻ sau này. Thiếu hụt những mảnh ghép đồng nghĩa với việc trẻ nghèo nàn trong nhận thức, suy nghĩ và giải quyết vấn đề.
Làm sao để có được mảnh ghép? Câu trả lời đó chính là tương tác của cha mẹ và những người chăm nuôi, gần gũi trẻ. Trò chuyện là một phần rất quan trọng của quy trình này, và phải trò chuyện những câu chuyện CÓ NỘI DUNG thì mới làm trẻ tương tác và ghi nhớ.
Gợi ý những câu chuyện có thể nói với trẻ từ 3 tháng cuối thai kỳ - 8 tháng tuổi
Giai đoạn này là cấu trúc não bộ được xây dựng, trẻ ít có những tương tác ngược lại với bạn, nhưng việc "đánh banh qua lưới" cho trẻ vẫn được khuyên nên làm vì nó sẽ kích thích sự phát triển của trẻ giai đoạn sau. Chọn những thời điểm tốt nhất để trò chuyện với trẻ như khi bạn nằm thư giãn cùng thai nhi/ trẻ, khi thay tã cho bé, khi cho bé bú.
Có 3 cách cha mẹ có thể tạo ra câu chuyện có nội dung cho nhóm tuổi này là:
1. Hãy thuật lại 1 câu chuyện bạn cảm thấy vui trong ngày
Bạn vừa tìm được 1 quyển sách: Hãy nói tại sao bạn thích quyển sách này, bạn đã đi đến nhà sách nào mua? Bạn thấy nội dung quyển sách này thú vị ra sao?
Bạn giúp 1 cụ già qua đường: Bạn mô tả đường xá lúc này đông đúc ra sao? Tại sao cụ qua đường khó khăn? Bạn đã làm gì để giúp cụ qua đường?
2. Hãy kể việc đang làm với bé
Khi thay tã cho bé: Bạn hãy kể từng bước của quy trình: Đầu tiên, làm sao mẹ biết con cần thay tã nè? Mẹ tháo gì đầu tiên? …
Khi cho con bú: Con có biết mẹ thích nhìn con bú như thế nào không? Cái miệng nhỏ xíu mà tham ăn quá! Nhưng nhìn con bú mẹ rất vui vì con sẽ lớn nhanh và khỏe mạnh. Hôm nay mẹ có ăn cay 1 tí, liệu con có thích ăn cay giống mẹ không? Con ợ 2 lần rồi đó, để mẹ đổi bên cho con bú thoải mái hơn nhé!
3. Hãy kể cho bé nghe về ai đó bạn nhớ
Ba con đi công tác xa, hai ngày mẹ không gặp ba con rồi, chắc giờ ba con cũng nhớ mẹ con mình, nhưng cuối tuần ba về rồi, con nghĩ mẹ sẽ nấu món gì cho ba ăn nhỉ? À mẹ rất giỏi làm món gà nướng, vậy nhé! Để mẹ xem chúng ta có cần đi siêu thị cuối tuần để mua thêm gia vị ướp gà không?
Hàng ngày chúng ta nói với con rất nhiều chuyện, nhưng trò chuyện như thế nào để kích thích não bộ trẻ phát triển lại là vấn đề không phải phụ huynh nào cũng biết. (Ảnh minh họa)
Gợi ý những câu chuyện có thể nói với trẻ từ 8 tháng tuổi - 5 tuổi
Có 5 cách bạn có thể tạo ra câu chuyện có nội dung để tương tác với con:
1. Tìm 2 nhân vật trong câu chuyện của bạn: Nên tìm những nhân vật gẫn gũi với cả mình và bé để tạo ra câu chuyện nói với trẻ. Một số cặp nhân vật gợi ý: chó - mèo, bươm bướm - bông hoa,...
2. Tìm một nhân vật và một hành động đặc trưng của nhân vật đó trong câu chuyện của bạn: Nên tìm những nhân vật gần gũi và có câu chuyện, ví dụ như: ba - làm vườn, mẹ - nấu ăn, bà - bế con mỗi ngày, cún con - vui mừng chạy lại khi chúng ta về,...
Rất nhiều câu chuyện bạn có thể đan xen để nói về ai đó và những việc làm hay hành động của họ, bạn vẫn có thể gợi ý cho trẻ nhớ và kể về nó.
3. Tìm một nhân vật và bé là một nhân vật khác trong câu chuyện của bạn: Bạn vẫn được khuyên là tìm những nhân vật gần gũi với cả cha mẹ và bé để tạo câu chuyện nói với trẻ. Một số gợi ý như sau:
Ba và bé: Ba mua sách cho con, con còn nhớ tại sao con chọn quyển này? Ba có gợi ý như thế nào?
Dì út và bé: Dì út thích cột tóc không? Tóc con ngắn vậy, làm sao con thích dì út tết tóc cho con? Dì út có tết tóc không?
4. Tìm một hành động và cả 2 mẹ con là 2 nhân vật liên quan đến hành động trong câu chuyện.
Một số gợi ý:
Lựa tất vào sọt: Chiếc nào của con nè? Của mẹ và của bố đâu? Con có thích thử mang vào chân chiếc tất của bố không? Nó có vừa không?
Làm bếp cùng mẹ: Con giúp mẹ lựa lá màu vàng ra khỏi rổ nhé? Khoai tây và khoai lang khác nhau chỗ nào nè? Tại sao phải rửa sạch trước khi chế biến và ăn?
5. Tìm một tình huống và đặt tình huống cho bạn và bé cùng giải quyết. Vẫn một nguyên tắc cần nhớ là tìm những tình huống gần gũi với cả bạn và bé để tạo câu chuyện nói với trẻ.
Tình huống gợi ý:
Gặp đèn đỏ: Chúng ta làm gì nào? Tại sao chúng ta lại dừng lại? Mọi người bên đường khác sẽ đi? Đèn xanh sẽ báo hiệu gì, đèn vàng khi nào sẽ xuất hiện? Rất nhiều câu chuyện bạn có thể đan xen để chuyến đi trên đường của bạn và bé không nhàm chán.
Gặp cụ già bán vé số: Cụ trông như thế nào? Cụ có già giống bà ngoại không? Tại sao cụ lại bán vé số giữa dòng xe đông nghẹt? Tối rồi sao cụ không về nhà? Có lẽ cụ không có gia đình? Con nghĩ chúng ta nên mua giúp cụ 1 tờ vé số không? Con nhận vé số từ tay cụ con sẽ nói gì? Rất nhiều câu chuyện bạn có thể đan xen để dạy bé hiểu hơn về lòng yêu thương.
Vài nét về tác giả:
Bác sĩ Anh Nguyễn hiện đang công tác tại ĐH Worcester-Anh, là thành viên của Hiệp Hội Dinh Dưỡng Lâm Sàng Anh (The British Association for Applied Nutrition and Nutritional Therapy). Bác sĩ có nhiều bài viết tư vấn về việc chăm sóc sức khỏe cho Mẹ&bé trên trang cá nhân, cũng là đồng tác giả của cuốn sách "Làm mẹ không áp lực".
Độc giả có thể đọc thêm các bài của bác sĩ Anh Nguyễn TẠI ĐÂY.
* Bài viết có tham khảo từ các nguồn:
- Anne Fernald et al. (2013) SES differences in language processing skill and vocabulary areevident at 18 months.
- Developmental Science 16:2 (2013), pp 234–248