Những người nguy cơ ung thư gan
Người mắc viêm gan B, C, xơ gan, lạm dụng rượu, bia, chất kích thích hoặc gia đình có người bị ung thư gan cần tầm soát định kỳ để phòng ngừa bệnh.
Ung thư gan được xếp hàng đầu trong nhóm bệnh ung thư, chiếm 1/5 trong số hơn 25.000 ca tử vong do ung thư mỗi năm. Tại Việt Nam, theo Globocan 2020, ung thư gan vượt ung thư phổi và ung thư vú về tỷ lệ mắc cũng như tử vong, với hơn 26.000 ca mới hàng năm. Số ca tử vong do ung thư gan dẫn đầu với hơn 25.000 ca, chiếm 21% tổng số ca tử vong do ung thư.
Ung thư gan khó điều trị, phương pháp tiên tiến có chi phí cao. Giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng. Tầm soát là cách bác sĩ theo dõi sức khỏe gan để tìm các triệu chứng bệnh.
Bác sĩ Hà Hải Nam, Phó trưởng khoa Ngoại tiêu hóa 1, Bệnh viện K (Hà Nội), cho biết những người mắc bệnh về gan như viêm gan B, C, xơ gan, gan nhiễm mỡ... và người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan là nhóm nguy cơ cao cần tầm soát theo chỉ định. Đặc biệt, virus viêm gan B và viêm gan C là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tế bào gan nguyên phát. "Nếu không may mắc viêm gan B, C thể hoạt động thì cần điều trị sớm để tránh nguy cơ biến chứng thành ung thư gan", bác sĩ nói.
Đối với bệnh viêm gan do nguyên nhân tự miễn, đi kèm các bệnh tự miễn khác như đái tháo đường type 1, basedow, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ... thì cần điều trị các bệnh tự miễn để tránh biến chứng sang gan về sau.
Người béo phì, tiểu đường... cần tầm soát bệnh do đường máu và mỡ máu khi tích tụ tại gan dẫn đến tổn thương thoái hóa các tế bào gan, gây xơ gan, tăng nguy cơ ung thư.
Rượu, bia có khả năng thúc đẩy gene sinh ung thư phát triển nhanh, dẫn đến ung thư. Ngoài ra, rượu còn làm tổn thương các tế bào gan. "Khi uống quá nhiều rượu, chức năng thải độc của gan sẽ bị quá tải, các tế bào gan bị tổn thương trầm trọng, hình thành nên các mô sẹo, xơ dẫn đến bệnh", bác sĩ nói.
Nhiễm độc tố aflatoxin do nấm mốc dẫn đến ung thư. Đây là loại độc tố gây ung thư gan mạnh nhất hiện nay. Nấm mốc thường xuất hiện ở những thực phẩm bảo quản, lưu trữ trong môi trường nóng, ẩm như gạo, lạc, đậu tương, lúa mì, ngô... Thực phẩm tươi sống không được chế biến kỹ thường chứa nhiều loại sán (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ...), trong đó có những loại sán khi xâm nhập vào cơ thể sẽ phá hủy gan, gây ung thư gan.
Người lạm dụng thuốc, hóa chất cũng gây tổn thương gan. Một số thuốc, hóa chất nếu sử dụng hay tiếp xúc trong thời gian dài có thể dẫn tới ung thư gan như thorotrast (trước đây được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh), vinyl chloride (sử dụng trong công nghiệp nhựa)...
Các chất kích thích như thuốc lá, cà phê nếu sử dụng với hàm lượng nhiều, trong thời gian dài có thể dẫn đến các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.
Bác sĩ cho biết khoa học kỹ thuật phát triển mang lại nhiều hy vọng hơn cho bệnh nhân ung thư gan, giúp cải thiện tiên lượng bệnh. Tuy nhiên, người dân chưa có ý thức khám định kỳ, tầm soát để phát hiện sớm bệnh. Khoảng 70% bệnh nhân đến viện khám phát hiện bệnh đã ở giai đoạn muộn, không thể can thiệp.
Bác sĩ khuyến cáo người chưa tiêm vaccine phòng virus viêm gan B thì nên tiêm phòng sớm nhất để tránh nguy cơ nhiễm bệnh về sau. Nhóm nguy cơ cao cần kiểm tra, xét nghiệm chỉ số ung thư gan (Alphafetoprotein - AFP) và siêu âm hình thái gan để đánh giá về nguy cơ. Sau đó, nếu nghi ngờ, bác sĩ sẽ tiến hành thêm một số xét nghiệm khác nữa để chẩn đoán xác định mà không nhất thiết phải chọc kim sinh thiết vào gan mới khẳng định ung thư.