Lào công bố dịch bại liệt, Việt Nam ứng phó thế nào?
Trước diễn biến tình hình bệnh bại liệt tại Lào đã ghi nhận 3 ca mắc và ngày 17/10 Lào đã công bố dịch bại liệt toàn quốc. WHO cảnh báo nguy cơ xâm nhập bại liệt vào Việt Nam là rất cao và hiện hữu.
Nguy cơ xâm nhập bại liệt vào Việt Nam là hiện hữu
Sáng 13/12, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống bệnh bại liệt.
Thông tin tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cho biết, trong thời gian qua, nhờ việc triển khai tiêm chủng vắc- xin bại liệt trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng, theo đó trên 95% trẻ em được tiêm, uống vắc- xin bại liệt trong nhiều năm, Việt Nam đã không ghi nhận bất cứ trường hợp mắc bại liệt nào và được Tổ chức Y tế thế giới công nhận thanh toán bệnh bại liệt trên toàn quốc vào năm 2000.
Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương.
Tuy nhiên, trước diễn biến tình hình bệnh bại liệt tại Lào đã ghi nhận 1 trường hợp có kết quả dương tính với virus bại liệt tuýp 1 có nguồn gốc từ vắc-xin (VDPV1) vào cuối tháng 8 và đầu tháng 10/2025 nước này ghi nhận thêm 2 trường hợp dương tính từ mẫu phân của 2 trong số 28 trẻ khỏe mạnh nên ngày 17/10/2025, Lào đã công bố dịch bại liệt toàn quốc.
Theo Thứ trưởng, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) coi ổ dịch tại Lào là ổ dịch của khu vực và khuyến cáo các nước có chung biên giới với Lào cùng triển khai các biện pháp đáp ứng chống dịch. WHO cảnh báo nguy cơ xâm nhập bại liệt vào Việt Nam là rất cao và hiện hữu.
Trước cảnh báo nguy cơ của WHO về bệnh bại liệt trong khu vực và trên thế giới dẫn đến gia tăng nguy cơ virus bại liệt xâm nhập vào Việt Nam và bệnh này có thể quay trở lại sau nhiều năm sau khi đã được WHO công nhận thanh toán, loại trừ.
Trong thời gian qua, bà Hương cho biết, Bộ Y tế đã tích cực, khẩn trương chỉ đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ Y tế, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động công tác phòng, chống bệnh bại liệt như tăng cường giám sát các trường hợp liệt mềm cấp; tăng cường hoạt động tiêm chủng thường xuyên nhằm duy trì và nâng cao tỉ lệ miễn dịch trong cộng đồng; tổ chức đánh giá nguy cơ và nâng cao năng lực về xét nghiệm...
Đồng thời, giao nhiệm vụ cụ thể cho các Viện trong việc hoàn thiện các hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật, xây dựng Kế hoạch giám sát và đáp ứng với nguy cơ bùng phát bệnh bại liệt tại Việt Nam.
Hội nghị được tổ chức nhằm chủ động, kịp thời đáp ứng diễn biến, nguy cơ của dịch bệnh bại liệt xâm nhập vào Việt Nam, rà soát, cập nhật tiến độ các nhiệm vụ đã thực hiện, đánh giá nguy cơ dịch bệnh xâm nhập tại các địa phương qua đó đưa ra các giải pháp đáp ứng phòng, chống dịch bệnh phù hợp, hiệu quả, khả thi trong thời gian tới.
Quyết liệt công tác phòng, chống bệnh bại liệt
Về công tác đáp ứng nguy cơ bệnh bại liệt xâm nhập hiện nay, theo Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế), WHO đánh giá Việt Nam có nguy cơ dịch xâm nhập rất cao do dân cư đi lại giữa Việt Nam và Lào rất lớn; còn nhiều vấn đề liên quan đến điều kiện vệ sinh, ăn uống, nhất là điều kiện lũ lụt xảy ra thường xuyên vừa qua; trong khi đó dịp Tết cổ truyền sắp tới, nhu cầu người dân đi lại rất lớn…
Cục Phòng bệnh đang tiếp tục trao đổi, liên tục cập nhật thông tin từ WHO về tình hình dịch bại liệt trên thế giới và trong khu vực; tham mưu, đề xuất báo cáo lãnh đạo Bộ về công tác đáp ứng phòng, chống bệnh bại liệt.
Quang cảnh Hội nghị tại điểm cầu Bộ Y tế.
Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur để hướng dẫn, hỗ trợ các địa phương tiếp tục thực hiện giám sát, phòng chống dịch.
Bên cạnh đó, các địa phương cũng phối hợp với ngành y tế triển khai quyết liệt công tác phòng, chống bệnh bại liệt; các Sở Y tế xây dựng kế hoạch đáp ứng nguy cơ dịch bệnh bại liệt xâm nhập và lây lan.
Sở Y tế các tỉnh, thành phố đẩy mạnh truyền thông, khuyến cáo phòng chống bệnh bại liệt; nâng cao chất lượng giám sát dịch, tăng cường tiêm chủng cho người dân, rà soát đảm bảo hậu cần, nguồn lực phục vụ cho các hoạt động phòng, chống dịch theo phương châm 4 tại chỗ.
Theo đại diện WHO, năm 2025 đánh dấu 25 năm Việt Nam và Khu vực Tây Thái Bình Dương không có ca bại liệt hoang dại. Tuy nhiên, bại liệt vẫn là nguy cơ nghiêm trọng cho đến khi được loại trừ hoàn toàn trên toàn cầu.
Các đợt bùng phát bại liệt gần đây trong khu vực do các chủng virus bại liệt biến đổi gen (cVDPV): Indonesia năm 2022-2025; Papua New Guinea năm 2025; Lào năm 2025.
Khuyến nghị của WHO cho Việt Nam ứng phó dịch theo cách tiếp cận khu vực đó là, triển khai khẩn cấp chiến dịch tiêm chủng bổ sung bOPV tại các tỉnh có nguy cơ cao và tăng cường tiêm bù/tiêm vét tại các tỉnh còn lại.
Xây dựng kế hoạch chuẩn bị và ứng phó dịch bại liệt toàn diện (bao gồm tiêm chủng, giám sát, xét nghiệm…
Tăng cường phối hợp xuyên biên giới với Lào và hợp tác với các đối tác toàn cầu (WHO/UNICEF/GPEI, ...).
Chia sẻ thông tin kịp thời với WHO, mạng lưới bại liệt toàn cầu để nhận được hỗ trợ kịp thời cho quốc gia và khu vực.
Cùng với đó, Luật Phòng bệnh vừa được Quốc hội thông qua, cần sớm xây dựng Nghị định và Thông tư liên quan để tạo điều kiện cho các hoạt động ứng phó bại liệt cũng như các bệnh truyền nhiễm khác.
Bệnh bại liệt do virus Polio gây ra; bệnh lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa theo con đường phân - miệng. Virus có thể sống sót trong môi trường trong nhiều ngày, đặc biệt trong nước và thực phẩm bị ô nhiễm.
Bệnh bại liệt rất nguy hiểm, khoảng 90% trường hợp nhiễm virus này không có triệu chứng rõ ràng khiến bệnh khó phát hiện. Tuy nhiên, trong số những người có triệu chứng, có tỉ lệ tới 1/200 trường hợp sẽ phát triển thành liệt vĩnh viễn, thường là liệt chi dưới. Hiện bệnh này chưa có thuốc điều trị đặc hiệu; nhưng đã có vắc-xin phòng bệnh hiệu quả.