La Phù - "Trung tâm" sản xuất thực phẩm giả cho trẻ em

Từ thực phẩm giá rẻ đến hàng hóa mang đủ kiểu xuất xứ nhắm đến trẻ em, bất cứ yêu cầu nào cũng có thể được đáp ứng. Với mẫu mã bắt mắt, màu sắc hấp dẫn và giá thành cạnh tranh so với hàng chính hãng, nhiều sản phẩm đang tràn ngập thị trường, biến xã La Phù (huyện Hoài Đức, Hà Nội) thành một trung tâm sản xuất và phân phối thực phẩm nhái, nhắm tới đối tượng tiêu dùng dễ bị tổn thương nhất: trẻ em.

Hoạt động của nhiều cửa hàng tại La Phù diễn ra theo kiểu "ẩn mình": đóng cửa khi có đoàn kiểm tra hoặc khi có dấu hiệu lực lượng chức năng xuất hiện, sau đó lại mở ra bình thường.

Nhiều cửa hàng chỉ hé cửa để khách quen vào lấy hàng, và liên tục có người đến lấy buôn, đóng thành từng thùng hàng để vận chuyển đi nơi khác. Hàng hóa tại đây mang nhiều dòng chữ nước ngoài, nhưng khi được hỏi về giấy tờ chứng minh nguồn gốc, phần lớn đều không thể cung cấp.

Các mặt hàng được tiêu thụ nhiều nhất là xúc xích, chân gà đóng túi, các loại đồ ăn sẵn dành cho trẻ em với những tên gọi hấp dẫn như "nem tôm", "mèo yêu cá", "tôm hùm biển"…

Theo tìm hiểu, nhiều chủ buôn tại các địa phương đổ hàng về từ La Phù vì giá cả rẻ hơn thị trường. Dù không có hóa đơn chứng từ, không rõ nguồn gốc và chất lượng sản phẩm, nhưng người mua vẫn chấp nhận – vì rẻ.

Thực tế tại đây cho thấy, nhiều sản phẩm giả nhưng được làm giống y như thật, thậm chí giả mạo cả thương hiệu lớn để đánh lừa người tiêu dùng. Bao bì được thiết kế đa dạng: một phần dành cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, phần còn lại in nhãn mác công ty để tạo cảm giác tin tưởng.

Nhờ mô hình kinh doanh này, không ít hộ gia đình tại La Phù đã "ăn nên làm ra" trong nhiều năm qua. Việc buôn bán trốn thuế, không hóa đơn, không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ… được nhiều người mặc nhiên xem là "chuyện bình thường".

Kẽ hở quản lý trong kinh doanh hàng giả, hàng nhái

Theo tìm hiểu của phóng viên, hàng hóa nhái thương hiệu và hàng không rõ nguồn gốc tại các cửa hàng ở xã La Phù (Hoài Đức, Hà Nội) chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Nếu khách có nhu cầu lấy số lượng lớn, các cửa hàng sẽ yêu cầu đặt trước để có người chuẩn bị sẵn hàng, vận chuyển từ các kho trong xã.

Dù chính quyền địa phương là cấp sát nhất với người dân, nhưng nhiều năm qua, tình trạng này vẫn chưa được giải quyết triệt để.

Theo chính quyền xã La Phù, hiện có hơn 100 hộ dân đang sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Lực lượng chức năng từng nhiều lần kiểm tra, thậm chí đã có những trường hợp bị khởi tố về tội sản xuất, kinh doanh hàng giả là thực phẩm, hàng hóa không rõ nguồn gốc, không có hóa đơn chứng từ. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm vẫn tiếp diễn. Đáng chú ý, một số hộ kinh doanh vi phạm nằm ngay gần trụ sở UBND xã.

Ông Nguyễn Duy Giang, Chủ tịch UBND xã La Phù, cho biết: "Cấp trên kiểm tra phát hiện chứ xã độc lập kiểm tra thì rất khó…"

Trong khi đó, theo Đại tá Nguyễn Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C05), Bộ Công an: "Trong phân cấp, xã không có khả năng lấy mẫu để giám định được."

Chính quyền xã cũng thừa nhận, nếu có vi phạm tại các hộ gia đình, xã không có thẩm quyền kiểm tra trực tiếp.

Khi chính quyền gặp khó trong việc kiểm tra, xử lý, thì các cơ sở sản xuất và phân phối thực phẩm không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng nhái tại La Phù vẫn hoạt động gần như công khai. Quy luật đang lặp lại: sau mỗi đợt kiểm tra, thị trường nơi đây lại nhộn nhịp như cũ.

Buôn hàng giả: Lãi gấp đôi, chất lượng... không ai biết

Trên một số bao bì dùng để đóng gói các mặt hàng thực phẩm giả mà Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Bắc Giang thu giữ trong một chuyên án gần đây. Với những bao bì như vậy, khi đóng gói sản phẩm, người tiêu dùng hầu như không thể phân biệt được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả.

Theo ghi nhận tại "thủ phủ" La Phù (huyện Hoài Đức, Hà Nội), các mặt hàng được phân phối đi nhiều địa phương và len lỏi tới tận các cổng trường học. Hình thức buôn bán thực phẩm giả khá tinh vi: Nguyên liệu được mua theo kg, không hạn sử dụng, không có nhãn mác, không rõ xuất xứ, không kèm theo bất kỳ giấy tờ nào. Đối tượng sản xuất trang bị máy móc, thiết bị đóng gói chuyên nghiệp để tạo ra hàng loạt sản phẩm với tốc độ nhanh, kịp thời phân phối tới các cửa hàng tạp hóa và cổng trường học.

Trong số tang vật thu giữ, có nhiều thùng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, trên bao bì ghi tiếng Trung Quốc nhưng không có hồ sơ nhập khẩu hay thông tin về nơi sản xuất. Những nguyên liệu này được dùng để tạo ra các sản phẩm như thịt bò khô, thịt gà khô, hạt hướng dương…

Theo điều tra, các đối tượng mua bao bì, tem nhãn theo kg, rồi tự đóng gói, gắn nhãn với những lời quảng cáo như "thịt gà ngon hết ý", "hạt hướng dương sạch, tự nhiên", "thịt bò khô giàu đạm"… Tuy nhiên, nội dung quảng cáo không hề liên quan đến chất lượng thực tế bên trong. Thậm chí, khi xác minh, các số điện thoại và địa chỉ in trên bao bì đều không tồn tại hoặc không có người sử dụng.

Lương Thị Hằng, trú tại phường Tân Mỹ, thành phố Bắc Giang – chủ một cơ sở sản xuất bị phát hiện – thừa nhận chỉ quan tâm đến hình thức bắt mắt, dễ bán, không mấy chú ý đến thành phần bên trong.

Trong nhiều năm, cơ sở này đã cung cấp ra thị trường hàng loạt sản phẩm bánh kẹo và thực phẩm giả, kho hàng rộng gần 1.000 m² nằm giữa khu dân cư.

Phần lớn các sản phẩm này được khai nhận là nhập từ La Phù hoặc các đầu mối không rõ danh tính trên mạng xã hội, sau đó phân phối cho đại lý tại Bắc Giang. Đặc biệt, đây đều là những mặt hàng trẻ em yêu thích, nên bán rất chạy.

Tuy được quảng cáo là sản phẩm nhập khẩu, nhưng thực chất đều không có hóa đơn, chứng từ, không thể xác minh nguồn gốc xuất xứ.

Thiếu tá Hà Văn Giáp, Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an tỉnh Bắc Giang, cho biết: "Những sản phẩm này có dấu hiệu làm giả về chất lượng, giả về nơi sản xuất, không được kiểm định cụ thể. Nếu sử dụng lâu dài, có thể ảnh hưởng đến vệ sinh an toàn thực phẩm và sức khỏe."

Cũng theo Công an tỉnh Bắc Giang, việc phát hiện hàng giả qua quan sát là rất khó, nhưng bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan chức năng có thể chứng minh sản phẩm giả mạo về nhãn hiệu, nguồn gốc xuất xứ. Hiện công an đang tiếp tục kiểm định nhiều mẫu sản phẩm thu giữ.

Tuy việc truy cứu trách nhiệm hình sự trong các vụ án hàng giả là thực phẩm không khó, nhưng trên thực tế, hoạt động sản xuất và buôn bán hàng giả vẫn diễn ra tràn lan ở nhiều địa phương. Nguyên nhân phần lớn là do lợi nhuận cao – người buôn chia sẻ rằng lợi nhuận gấp đôi trong khi giá thành vẫn thấp hơn hàng thật.

Ngăn hàng giả – Bảo vệ sức khỏe người dân

Trước thực trạng sản xuất, buôn bán hàng giả và vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm ngày càng diễn biến phức tạp, Bộ Công an đang kiến nghị tăng mức xử phạt đối với một số hành vi vi phạm trong lĩnh vực này. Nội dung kiến nghị được đưa vào dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đang trình Quốc hội xem xét, thông qua. Mục tiêu nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa, răn đe, xử lý nghiêm minh loại tội phạm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Đại tá Nguyễn Minh Tuấn, Phó Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an, cho biết: "Trong các quy định pháp luật hiện hành, các hành vi sản xuất hàng giả, gian lận nhãn mác hàng hóa… đều đã được quy định đầy đủ, từ xử lý hành chính đến xử lý hình sự. Cơ quan chức năng đang tiếp tục rà soát, nắm tình hình để kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm."

Bên cạnh đó, Bộ Công an cũng chỉ đạo các lực lượng nghiệp vụ tăng cường phối hợp với địa phương nhằm ngăn chặn sớm các hành vi vi phạm.

Đại tá Nguyễn Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (C05), Bộ Công an, cho biết: "Lực lượng chức năng đang tích cực hướng dẫn các địa phương chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm và xử lý kịp thời các trường hợp sản xuất, kinh doanh các mặt hàng không đảm bảo an toàn thực phẩm."

Việc siết chặt quản lý và xử phạt nghiêm minh là cần thiết, nhằm đảm bảo thị trường lành mạnh, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe chính đáng của người tiêu dùng.

Sau hai tuần thực hiện cao điểm đấu tranh với tội phạm liên quan đến hàng giả, các lực lượng chức năng tại nhiều đơn vị, địa phương đã kiểm tra, phát hiện và xử lý hơn 450 vụ vi phạm liên quan đến buôn bán, gian lận thương mại, hàng giả, trốn thuế. Tổng giá trị hàng hóa, tang vật thu giữ lên tới hàng chục tỷ đồng. Những con số này cho thấy mức độ phức tạp của lĩnh vực này, đồng thời phản ánh rõ sự buông lỏng trong công tác quản lý đã để lại những hậu quả khó lường đối với cả hoạt động kinh doanh và sức khỏe người dân.