Giấc mơ số hóa sách giáo khoa tan vỡ sau 4 tháng: Bài học đắt giá của Hàn Quốc khi vội vàng ứng dụng AI vào chương trình giảng dạy

Chương trình sách giáo khoa (SGK) tích hợp Trí tuệ Nhân tạo (AI), từng là dự án cải cách giáo dục trọng điểm với tham vọng thay đổi tận gốc nền giáo dục Hàn Quốc và giảm gánh nặng gia sư tư nhân đắt đỏ, đã chính thức thất bại và bị hạ cấp chỉ sau một học kỳ triển khai.

Sự kiện này không chỉ là một đòn giáng mạnh vào ngành giáo dục Hàn Quốc mà còn là bài học cảnh tỉnh đắt giá cho các quốc gia đang đặt cược vào AI để cách mạng hóa lớp học.

Vội vàng

Khi chính phủ Hàn Quốc công bố kế hoạch triển khai sách giáo khoa tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào năm 2024, nhiều người tin rằng đây sẽ là bước ngoặt trong giáo dục quốc gia. Dưới thời cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol, dự án được mô tả như “cuộc cách mạng lớp học”, giúp cá nhân hóa việc học, giảm tải cho giáo viên, và thu hẹp khoảng cách giữa học sinh thành thị và nông thôn.

Hơn 1,2 nghìn tỷ Won (khoảng 850 triệu USD) ngân sách nhà nước và 800 tỷ Won đầu tư tư nhân đã được đổ vào chương trình này, với sự tham gia của hàng chục nhà xuất bản, các trường thí điểm và trung tâm đào tạo giáo viên trên toàn quốc.

Sách giáo khoa AI được thiết kế để thay thế dần sách giấy truyền thống, áp dụng trước cho ba môn Toán, Tiếng Anh và Tin học. Dựa trên dữ liệu học tập của từng học sinh, hệ thống có thể điều chỉnh nội dung, gợi ý bài tập và đưa ra phản hồi cá nhân hóa. Thế nhưng chỉ sau một học kỳ, giấc mơ về một nền giáo dục thông minh đã sụp đổ trong làn sóng phản đối từ học sinh, giáo viên, và phụ huynh.

Giới chuyên gia nhận định dự án đã được thúc đẩy quá nhanh mà thiếu sự chuẩn bị cần thiết. Quá trình phát triển SGK AI chỉ mất khoảng 12 tháng, trong khi SGK truyền thống cần tới 18 tháng chỉ riêng cho giai đoạn phát triển nội dung. Sự vội vàng này đã dẫn đến nhiều sai sót thực tế trong tài liệu và sự thiếu đồng bộ về công nghệ.

Vấn đề đầu tiên là kỹ thuật: hệ thống thường xuyên bị lỗi, gây trì hoãn giờ học; nhiều trường không đủ thiết bị hoặc đường truyền ổn định. Học sinh phàn nàn rằng bài học thiếu hấp dẫn, cá nhân hóa không hiệu quả, thậm chí có nội dung sai lệch. Thay vì nhận được bài giảng cá nhân hóa, họ chỉ cảm thấy khó khăn hơn trong việc tập trung khi làm việc cá nhân trên máy tính xách tay.

Giáo viên lại đối mặt với khối lượng công việc tăng thêm, họ phải vừa dạy, vừa giám sát việc học qua hệ thống, vừa xử lý các trục trặc kỹ thuật. Hậu quả là giáo viên phải vật lộn để trở thành nhân viên hỗ trợ IT bất đắc dĩ, không được chuẩn bị đầy đủ để tích hợp công nghệ mới này vào phương pháp giảng dạy truyền thống.

Phụ huynh thì bày tỏ lo ngại về việc tăng thời gian sử dụng thiết bị của con cái và các rủi ro về quyền riêng tư dữ liệu khi chương trình được áp dụng bắt buộc mà thiếu các biện pháp bảo vệ rõ ràng.

Những người từng ủng hộ AI trong giáo dục cũng thừa nhận rằng việc triển khai đã quá vội vàng. Quá trình biên soạn sách chỉ kéo dài vài tháng thay vì 2–3 năm như thông thường. Không có giai đoạn thử nghiệm quy mô nhỏ, cũng không có đánh giá độc lập về tính hiệu quả.

Theo chuyên gia giáo dục Lee Bohm từ Đại học Cambridge, “AI nên được thử nghiệm trong các hoạt động hỗ trợ như bài tập hoặc luyện tập, trước khi đưa trực tiếp vào lớp học. Ở Hàn Quốc, mọi thứ đã bị đẩy quá xa.”

Không chỉ giới chuyên môn, các tổ chức giáo viên và phụ huynh cũng sớm lên tiếng. Liên đoàn Giáo viên và Công nhân Giáo dục Hàn Quốc cùng nhóm vận động “Political Mamas” đã kiện Bộ trưởng Giáo dục vì “lạm quyền”, cáo buộc chính phủ ép buộc sử dụng sách AI mà không có biện pháp bảo vệ dữ liệu học sinh. Họ cảnh báo việc tăng thời gian dùng màn hình sẽ làm suy giảm khả năng đọc hiểu và giao tiếp của trẻ.

Khi làn sóng phản đối dâng cao, chính phủ buộc phải điều chỉnh: từ kế hoạch bắt buộc triển khai trên toàn quốc chuyển thành thử nghiệm tự nguyện trong một năm. Thế rồi biến động chính trị đã đẩy chương trình đến bước đường cùng. Tổng thống Yoon bị Quốc hội phế truất vào tháng 4 vì một vụ bê bối khác, và người kế nhiệm Lee Jae Myung đã nhanh chóng thu hồi quy chế “sách giáo khoa chính thức” của dự án vào tháng 8, khiến nó trở thành tài liệu bổ trợ tùy chọn.

Từ hơn 4.000 trường sử dụng ban đầu, số lượng chỉ còn khoảng 2.000 sau một học kỳ. Tỷ lệ áp dụng giảm từ 37% xuống 19%. Các công ty phát triển sách AI từng được chính phủ khuyến khích mạnh mẽ thì nay đang chuẩn bị khởi kiện nhà nước vì thiệt hại kinh tế.

Sự đảo ngược chính sách đột ngột này không chỉ gây ra thiệt hại tài chính lớn cho các nhà xuất bản đã đầu tư hàng trăm tỷ won, khiến họ phải đệ đơn kiện chính phủ, mà còn gây ra hậu quả sâu sắc hơn.

"Chúng tôi không còn tin tưởng chính phủ nữa, đó là vấn đề lớn nhất”, một giáo viên đã chia sẻ với tờ Rest of World (RoT).

Cần thời gian

Trường hợp Hàn Quốc phản ánh một nghịch lý toàn cầu: chính phủ nào cũng muốn đón đầu làn sóng AI trong giáo dục, nhưng ít ai sẵn sàng cho sự phức tạp của việc tích hợp công nghệ này vào lớp học thực tế. Sách giáo khoa AI không chỉ là công cụ kỹ thuật, mà còn là sự thay đổi trong triết lý giáo dục, nơi vai trò của giáo viên, quyền riêng tư của học sinh, và hiệu quả học tập đều phải được tái định nghĩa.

Hàn Quốc là quốc gia có hạ tầng công nghệ hàng đầu, nơi robot phục vụ và trợ giảng AI đã không còn xa lạ. Nhưng dự án sách giáo khoa AI lại chứng minh rằng hạ tầng kỹ thuật không thể thay thế cho quá trình chuẩn bị về sư phạm, pháp lý và xã hội. Khi chính sách bị thúc đẩy bởi tham vọng chính trị thay vì thử nghiệm khoa học, thất bại là điều khó tránh.

Từ câu chuyện của Hàn Quốc, có thể thấy rằng công nghệ dù mạnh mẽ đến đâu cũng cần được “dạy” cách phù hợp với con người. AI có thể là công cụ mạnh mẽ, nhưng nó không phải là giải pháp thần kỳ. Việc tích hợp AI vào giáo dục phải là một quá trình dần dần, thận trọng, được xây dựng trên hạ tầng vững chắc và sự đồng thuận của giáo viên và phụ huynh, thay vì một cuộc "cách mạng" được thúc đẩy bởi chính trị.

Việc số hóa giáo dục không chỉ là thay sách giấy bằng màn hình cảm ứng, mà là thay đổi cách con người học, dạy và tương tác. Muốn AI thực sự giúp học sinh học tốt hơn, cần thời gian, nghiên cứu và đặc biệt là sự đồng thuận của những người trực tiếp trong lớp học.

Sau một học kỳ, những gì còn lại của chương trình sách giáo khoa AI không chỉ là một khoản thâm hụt 1,2 nghìn tỷ Won, mà còn là một bài học đắt giá về sự vội vàng trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo: công nghệ không thể thay thế sự cẩn trọng của giáo dục.

*Nguồn: RoT