Đằng sau sự tăng trưởng ‘nóng’ đào tạo ngành y

Mới đây, Trường ĐH Kinh Bắc (Bắc Ninh) đã phải nhận tới 6 quyết định xử phạt hành chính của Bộ GD&ĐT, với tổng số tiền phạt là 470 triệu đồng với 2 lỗi chính - không đủ giảng viên cơ hữu và tuyển sinh vượt chỉ tiêu.

Tính đến năm 2022, Trường ĐH Kinh Bắc có 18 ngành đào tạo ĐH và 2 ngành đào tạo thạc sĩ. Đến năm 2024, nhà trường đã ngừng thông báo tuyển sinh 8 ngành vì hầu như không tuyển sinh được chỉ tiêu đại học chính quy. Như vậy, cùng với việc 10 ngành vừa bị Bộ GD&ĐT đình chỉ hoạt động, trong năm học 2025-2026 hầu hết hoạt động đào tạo ở Trường ĐH Kinh Bắc bị ngừng hoạt động.

Điều đáng nói ở chỗ, có tới 8 ngành đã phải dừng tuyển sinh vì không có người học, riêng lĩnh vực sức khỏe, số thí sinh tuyển được của nhà trường ngày càng tăng. Đây là ngành duy nhất trong số 10 ngành bị Bộ GD&ĐT tuýt còi, nhận cùng lúc 2 “án phạt”: Không đủ giảng viên cơ hữu và tuyển sinh vượt chỉ tiêu. Kết luận của Đoàn kiểm tra, Bộ GD&ĐT, cho thấy, năm 2024 nhà trường tuyển sinh vượt chỉ tiêu ĐH các ngành lĩnh vực khoa học sức khỏe (các ngành y khoa, y học cổ truyền, dược học). Tổng chỉ tiêu của 3 ngành là 300 (mỗi ngành 100 chỉ tiêu). Trên thực tế, nhà trường tuyển 328 chỉ tiêu, vượt 10,9%. Mức xử phạt là 20 triệu đồng.

Tại thông báo tuyển sinh năm 2025 của Trường ĐH Kinh Bắc (khi chưa bị xử phạt), nhà trường dự kiến tăng chỉ tiêu tuyển sinh cho khối ngành này (dồn mức tăng cho ngành y khoa). Cụ thể: Y khoa 300 chỉ tiêu (tăng 300%); y học cổ truyền 80 chỉ tiêu; dược học 50 chỉ tiêu.

Hối hả tuyển sinh

Theo tìm hiểu của phóng viên, những năm qua, tuyển sinh ĐH các ngành y, dược rất thuận lợi. Nhu cầu học đại học các ngành y, dược rất cao. Đây là điều kiện thuận lợi do quy mô tuyển sinh khối y, dược không ngừng mở rộng. Tại nhiều diễn đàn chính thức, các chuyên gia không ngừng cảnh báo về tình trạng tăng trưởng nóng sẽ làm giảm sút chất lượng đào tạo nhóm ngành sức khỏe. Đặc biệt, việc tăng trưởng nóng này lại tập trung ở các trường ĐH ngoài công lập có đào tạo y khoa.

Nhiều trường dù mới mở ngành nhưng chỉ tiêu đã tương đương hoặc nhiều hơn các trường ĐH y dược lớn, có lịch sử đào tạo cả trăm năm. Ví dụ, Trường ĐH Hòa Bình năm nay tuyển sinh khóa thứ hai ngành y khoa. Năm 2024, nhà trường tuyển sinh được 350 sinh viên. Thông báo tuyển sinh của trường năm 2025, ngành y khoa có chỉ tiêu 479 sinh viên.

Trong khi đó, Trường ĐH Y Hà Nội năm nay tuyển sinh 400 chỉ tiêu (cơ sở chính), 130 chỉ tiêu (phân hiệu Thanh Hóa) ngành y khoa. Tức cả hai cơ sở chỉ hơn Trường ĐH Hòa Bình 51 chỉ tiêu. Trường ĐH Y Dược TPHCM năm 2025 tuyển sinh 420 chỉ tiêu ngành y khoa…

Điểm chuẩn giữa các trường có sự chênh lệch đáng kể. Năm nay, ngành y khoa của Trường ĐH Y Hà Nội điểm chuẩn là 28,13/30 điểm, Trường ĐH Y Dược TPHCM là 27,34/30 điểm. Trường ĐH Hòa Bình, Trường ĐH Đại Nam điểm chuẩn ngành y khoa là 20,5/30 điểm (bằng điểm sàn Bộ GD&ĐT quy định).

Năm nay, tiếp tục diễn ra tình trạng các trường đào tạo nhóm ngành sức khỏe tuyển sinh tổ hợp lạ (không có môn thi/môn học liên quan đến chương trình đào tạo chính của trường).

Hiện nay, quy định mở ngành y khoa cần phải đạt yêu cầu của Bộ GD&ĐT và Bộ Y tế. Chiếu theo các thông tư, các trường cơ bản đáp ứng đủ điều kiện giảng viên, cơ sở vật chất. Tuy nhiên, ông Nguyễn Ngô Quang, Cục trưởng Cục Khoa học công nghệ - đào tạo, Bộ Y tế cho biết, thực tế trong quá trình cùng Bộ GD&ĐT thẩm định hồ sơ mở mã ngành đào tạo lĩnh vực sức khỏe của một số trường, có rất nhiều hồ sơ đủ tiêu chuẩn nhưng chỉ là trên giấy tờ.

Thực tế, quy định mở ngành y về đội ngũ giảng viên không khác biệt nhiều so với các ngành khác. Nhưng nếu thực hiện theo quy định chuẩn cơ sở giáo dục ĐH có hiệu lực từ 1/1/2025, yêu cầu tỉ lệ giảng viên cơ hữu trong độ tuổi lao động/giảng viên toàn thời gian không thấp hơn 70% thì đây sẽ là điểm “chết” của nhiều trường ĐH ngoài công lập. Vì phần lớn, đội ngũ giảng dạy của các trường đều là những người đã nghỉ công tác tại các cơ sở công lập (đã về hưu).