Bí mật của những bình chanh muối không người trông trên "vương quốc tôm hùm" Bình Ba

Chiếc cano rẽ sóng đưa tôi và những người bạn đồng hành cập cảng Bình Ba đúng giữa trưa nắng. Hương biển mặn mòi hòa với mùi nắng giòn tan khiến ai cũng háo hức, chờ đợi được trải nghiệm những điều thú vị tuyệt vời trên hòn đảo nổi tiếng.

Vừa cập bến, chúng tôi đã thấy ngạc nhiên vì Bình Ba nhộn nhịp vô cùng, khác xa với tưởng tượng. Những chiếc xe Jeep chuyên dụng để di chuyển trên đảo xếp hàng dài dưới cái nắng gay gắt. Phải đi xuyên qua khu chợ trung tâm sầm uất, rồi men theo đoạn bờ biển dài, cát trắng tinh để tới được khách sạn.

Những hũ chanh muối vàng ươm sánh mịn dễ bắt gặp ở khắp nơi trên đảo, nhiều chẳng kém tôm hùm, cá, mực.

Không hổ danh là "vương quốc tôm hùm", khắp nơi trên đảo đều thấy người dân bày bán tôm, kèm theo những món đặc sản nổi bật như mực khô, cá khô... Tuy nhiên, thứ khiến tôi chú ý hơn cả, là những chiếc bình nhựa đựng chanh vàng đầy ắp, xếp la liệt khắp nơi. Dọc con đường xương sống chợ, cho đến dãy lều tre ven bãi Nồm, đâu đâu cũng thấy thứ đặc sản lạ kỳ tưởng chừng như chẳng hề liên quan đến biển đảo được bày ra, nhưng không có biển giá, cũng chẳng hề có ai trông.

Ngay khi đặt chân đến chỗ nghỉ, tôi đã được nếm thử thứ thức uống vừa quen vừa lạ ấy. Chanh muối ở Hà Nội là một món khá phổ biến, nhưng thường thì khi bưng ra trong cốc vẫn còn chanh nguyên quả, dầm nát ra mới cảm nhận được vị chua chua mằn mặn, xuống đến yết hầu lại hơi khé, lỡ cắn trúng hột chanh thì kiểu gì cũng xoắn cả lưỡi vì đắng. Còn chanh muối ở Bình Ba là những lát quả mỏng tang, vị chua chua mơ màng lẫn với vị ngòn ngọt, mà giá chỉ 10-15 ngàn/cốc, giản dị mộc mạc như chính những người dân sống giữa ngôi làng ngoài khơi xa.

Cùng tên gọi chanh muối, nhưng thức uống này ở đảo Bình Ba là độc nhất vô nhị.

Chiều mát, tôi dạo quanh khu chợ đông đúc nhất đảo. Kể cũng lạ, bao nhiêu người tới Bình Ba vui chơi đều xúm vào hỏi mua những thức quà đặc sản biển, cá mực tôm khô rồi nước mắm nước tương các kiểu, bất chấp mùi "thum thủm" sực nức. Nếu không thích mấy món đồ khô ấy, khách du lịch có thể chọn mua các loại bánh tráng, bánh dừa, bánh lá nếp... dai dai tròn xoe như cái đĩa, gói thành thếp mỏng như bánh đa nem, mang về nướng lên cũng đủ để lai rai buôn chuyện.

Chanh muối Bình Ba có cách làm tưởng đơn giản mà lại tinh tế, tỉ mỉ đến từng công đoạn.

Có vẻ như ít ai để ý đến những chiếc bàn, giá gỗ bạc phếch trên xếp đầy chanh muối đã được ủ dậy vị rất ngon. Gặp cô Nền (56 tuổi), người phụ nữ sinh ra và lớn lên nhờ nắng gió biển Bình Ba, có "thâm niên" làm chanh muối suốt 15 năm ròng, mọi tò mò về thức uống này đều được giải đáp cặn kẽ.

"Chanh dùng để muối phải được mua ở Đà Lạt, 40 ngàn 1 kí, về làm thủ công hết. Tại sao phải lấy chanh ở tận đó hả? Vì chuyển chanh từ trên đó xuống đây gần hơn, và những chỗ khác đâu có trồng được chanh thơm không hột như Đà Lạt. Chanh thái lát ra xong thì ngâm với đường, muối theo tỉ lệ riêng, chờ ngấm đều là dùng được".

Từ một tiểu thương buôn bán đồ khô như bao người dân khác trên đảo, cô Nền chuyển sang gắn bó với chanh muối đã 15 năm rồi.

Chanh muối Bình Ba được cho vào hũ thủy tinh lớn đậy kín hơn 1 tháng, để cốt chanh loang dần ra, vỏ đổi màu từ xanh sang vàng, và đường muối đều keo lại hơi deo dẻo. Muốn thưởng thức, chỉ cần múc 1-2 thìa hỗn hợp đậm đặc này pha với nước lọc, thêm vài viên đá lạnh là có ngay một ly chanh muối giải nhiệt ngon lành. Giá 1 hũ cũng không đắt, cỡ nhỏ tầm 5 lạng thì 30 ngàn, hũ lớn hơn thì 50 ngàn, to nữa thì cũng chỉ thêm vài chục xíu xíu, ôm về nhà làm quà gọn lỏn, lại để được lâu.

Người dân Bình Ba thật thà chất phác, nên họ cũng hiếm khi "cắt cử" ai đó trông coi những hũ chanh muối đặc sản. Khách muốn mua chỉ cần ới 1 tiếng, kiểu gì loanh quanh đó cũng có người tất tả chạy qua. Không ai lấy trộm bình chanh muối rẻ hều, cũng chẳng ai vin vào cớ nó ngon lành khác lạ để chẹt giá.

Thức quà dân dã mà dễ say lòng người, đi xa rồi lại thấy nhớ vị thơm ngon dịu nhẹ chỉ Bình Ba mới có.

Thứ quả quen thuộc được đưa từ tận cao nguyên xuống đảo xa, đến những người ngư dân sống lâu nhất trên đảo cũng chẳng nhớ chanh muối đã trở thành món đặc sản của Bình Ba tự bao giờ. Chỉ biết rằng, nó bây giờ là thức uống nổi danh dễ gây "nghiện" với bất kỳ ai được nếm thử. Nếu có dịp ghé thăm Bình Ba, nhớ kêu ly chanh muối đầu tiên để uống khi "nhập gia tùy tục" trên đảo nhé, vì chanh muối nào có đắt đỏ như tôm hùm!