Nhiều em đỗ đại học nhưng KHÔNG DÁM HỌC, thầy giáo Hà Nội nói: Giá mà nghe điều thầy dặn thì đâu đến nỗi!

Trong hành trình săn đuổi giấc mơ đại học, khoảnh khắc nhận được thông báo trúng tuyển lẽ ra phải là đỉnh cao của niềm vui và sự tự hào. Đó là phần thưởng xứng đáng cho 12 năm đèn sách, cho những ngày tháng cày cuốc, ôn luyện không ngừng nghỉ. Thế nhưng, kỳ thi tuyển vừa qua nhiều sĩ tử và gia đình đang phải đối mặt với một cảm giác trái ngược: "đỗ nhưng không dám học".

Đó là tình trạng được thầy giáo Vũ Khắc Ngọc (Hà Nội) chia sẻ mới đây.

"Mấy bữa nay lại có thêm nhiều bạn, và cả phụ huynh nhắn tin rằng "đỗ nhưng không dám học" không phải vì không thích, không hài lòng mà vì ngã ngửa người ra vì học phí cao quá. Một số bạn còn đăng ký vào chương trình tiên tiến, CLC một cách rất hồn nhiên", thầy nói.

Theo thầy giáo này, trước đó, thầy đã nhiều lần cảnh báo vấn đề học phí. Giá mà suy ngẫm về những điều thầy dặn từ trước khi đặt nguyện vọng thì sẽ không rơi vào hoàn cảnh trớ trêu như hiện nay. 

Thực tế, học phí đại học công lập ở Việt Nam có sự khác biệt rất lớn giữa các trường, thậm chí có nơi học phí một tháng bằng cả năm ở nơi khác. Học sinh thường chỉ quan tâm đến điểm chuẩn (khả năng đỗ/trượt) mà bỏ qua yếu tố tài chính, dẫn đến tình trạng bị động và khó khăn trong việc xoay sở tiền nong sau khi đã đỗ.

Các em học sinh và gia đình cần tính toán kỹ lưỡng tổng chi phí (học phí, sinh hoạt phí, đi lại, các chi phí phụ) cho từng nguyện vọng để có sự chuẩn bị tốt nhất. Tuy nhiên, không phải ai cũng lưu ý điều này.

Tại sao tình trạng này lại xảy ra?

Suốt những năm tháng phổ thông, đặc biệt là năm lớp 12, mọi mục tiêu của học sinh và gia đình đều được đo lường bằng một thước đo duy nhất: điểm số. Mục tiêu tối thượng là làm sao đạt điểm cao nhất có thể trong kỳ thi Tốt nghiệp THPT để vượt qua "cửa ải" mang tên điểm chuẩn.

Trong guồng quay đó, các cuộc thảo luận chỉ xoay quanh "khả năng đỗ - trượt", "nguyện vọng an toàn", "nguyện vọng mạo hiểm". Học sinh và phụ huynh dành hàng giờ để phân tích điểm chuẩn các năm trước, tính toán điểm thi, sắp xếp nguyện vọng một cách chiến thuật. Yếu tố tài chính gần như bị bỏ ngỏ. Thông tin về học phí có thể đã được công bố, nhưng nó chỉ như một dòng chữ nhỏ dưới cùng, không được chú ý so với con số điểm chuẩn đầy ma lực.

Hệ quả là, nhiều gia đình chỉ thực sự mở website của trường để xem học phí sau khi đã biết mình trúng tuyển. Và đó là lúc cú sốc ập đến.

Để không rơi vào tình cảnh dở khóc dở cười này, việc duy nhất các em học sinh và gia đình có thể làm là chủ động tìm hiểu và lên kế hoạch tài chính từ sớm. Việc chọn trường không chỉ là một quyết định học thuật, mà còn là một quyết định tài chính quan trọng.

Ngay từ khi bắt đầu chọn trường, hãy đặt vấn đề tài chính lên bàn cân song song với điểm số. Với mỗi trường, mỗi ngành trong danh sách mong muốn, phải tìm hiểu ngay:

Mức học phí công bố cho một năm/học kỳ.

Lộ trình tăng học phí trong các năm (nếu có).

Các khoản phí bắt buộc khác (phí cơ sở vật chất, phí thực hành, bảo hiểm...).

Học phí chỉ là một phần. Một bảng kê chi tiết cần được lập ra để có cái nhìn toàn cảnh:

Học phí: Khoản chi lớn nhất.

Sinh hoạt phí: Tiền nhà trọ (nếu không ở ký túc xá), tiền ăn uống, điện nước, internet.

Chi phí đi lại: Xăng xe, phương tiện công cộng, vé máy bay/tàu xe về quê dịp lễ, Tết.

Chi phí học tập: Sách giáo trình, tài liệu, máy tính, phần mềm.

Các khoản phụ phí: Chi tiêu cá nhân, hoạt động ngoại khóa.

Phụ huynh và con cái cần ngồi lại và nói chuyện thẳng thắn về khả năng tài chính của gia đình. Đâu là mức ngân sách có thể chi trả một cách thoải mái? Đâu là mức có thể vươn tới được? Và đâu là mức vượt quá khả năng? Cuộc trò chuyện này sẽ giúp thu hẹp danh sách nguyện vọng một cách thực tế.

Hãy tìm kiếm thông tin về các chính sách học bổng (toàn phần, bán phần), chính sách vay vốn sinh viên của ngân hàng chính sách xã hội, hoặc các chương trình hỗ trợ tín dụng giáo dục khác. Đừng đợi đến khi trúng tuyển mới làm việc này.

Tấm vé vào đại học chỉ là điểm khởi đầu. Hành trình 4 năm phía sau mới là điều quan trọng. Bằng cách cân nhắc kỹ lưỡng giữa ước mơ và thực tế, các em và gia đình sẽ có sự chuẩn bị vững vàng, biến niềm vui trúng tuyển thành một khởi đầu thuận lợi, chứ không phải gánh nặng lo âu kéo dài. 

Hãy để đại học thực sự là một chặng đường đẹp, nơi các em có thể tập trung toàn lực vào học tập và trải nghiệm, mà không phải quay cuồng vì những lo toan quá nặng nề vì gạo tiền cơm áo.