Lang thang Hà Nội tìm ra điều thú vị đằng sau những tên phố lạ lùng, độc hiếm

Trên phố Hàng Bông có một con ngõ nhỏ có cái tên khá lạ: ngõ Tạm Thương. Về ý nghĩa của cái tên này, đã có nhiều người thử đi tìm nguồn gốc. Nhà thơ Chế Lan Viên cắt nghĩa tên ngõ theo hướng tình cảm cá nhân:

“Sương giăng mờ trên ngõ Tạm Thương

Ngõ rất cụt mà lòng xa thẳm

Ngõ bảy thước mà lòng muôn dặm

Thương một đời đâu phải Tạm Thương!”

Ngoài ra, có một lời giải thích khá ngắn gọn khác: ở gần đó có nhà thương Phủ Doãn, bệnh nhân vào nhà thương được sơ cứu ở đây trước, nên gọi là Tạm Thương. Thuyết phục nhất là kiểu cắt nghĩa của tác giả Giang Quân trong cuốn “Từ điển đường phố Hà Nội”. Theo đó, tên Tạm Thương có từ đầu thế kỷ XIX, dưới thời nhà Nguyễn. Ở đây có dựng một cái kho để chứa tạm thóc thuế do dân nộp trước khi chuyển vào kho chính, gọi là kho Trạm Thương,  sau đổi thành ngõ Tạm Thương. Bây giờ ngõ nổi tiếng với món nem chua rán và quán rượu ông Thọ duy nhất trong ngõ đã tồn tại 40 năm, người sành rượu Hà thành không ai không biết.

Ngõ Nội Miếu cuối phố Hàng Giày, thuộc phường Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm. Gọi tên như vậy có lẽ vì ngõ Hài Tượng cách đó vài trăm mét hiện còn một ngôi đền mang chữ “Châu Khê vọng từ”, còn gọi là Nội Miếu. Con ngõ này khá cổ kính với nhiều ngôi nhà xây dựng từ lâu, là nơi cư ngụ của nhiều thế hệ người dân Hà Nội, với đủ loại hàng quán đặc trưng phố cổ. Đầu ngõ khá thông thoáng rộng rãi, với 2 khách sạn lớn mang kiến trúc hiện đại.

Phố Ngõ Trạm dài 230m, kéo từ phố Đường Thành (cạnh chợ Hàng Da) đến phố Phùng Hưng. Ngày xưa, nơi này là đất thôn Yên Trung Hạ, tổng Tiền Nghiêm, huyện Thọ Xương cũ. Thời Pháp thuộc là phố Buarê (rue Bounet). Sau Cách mạng tháng 8 lấy lại cái tên dân gian cho đến bây giờ.

Ngõ Trạm ngày nay, bên số chẵn có 10 nhà, đầu phố là Tổng Hội Hội Thánh Tin Lành Miền Bắc Việt Nam, đoạn giữa phố có vài biệt thự và cửa hàng kinh doanh nhỏ lẻ, cuối phố có trường tiểu học Thăng Long mới được đại trùng tu - tiền thân là trường tư thục Thăng Long nổi tiếng. Bên số lẻ có 20 nhà, đầu phố là những cửa hàng ăn uống nổi danh với các món bún chả, lẩu gà, bò, cá, thập cẩm... cuối phố là những cửa hàng chuyên bán đồ điện.

Phố Hồ Giám, giao với phố Tôn Đức Thắng, quận Ba Đình. Con phố này chủ yếu là các khách sạn, cửa hàng, sở dĩ có tên như vậy vì tại đây có một cái hồ nhỏ gọi là hồ Giám, gần Văn Miếu Quốc Tử Giám.

Phố Quán Sứ thì nghe rất quen phải không nào, nhưng Hà Nội còn có một nơi khác tên gọi là Bát Sứ. Phố Bát Sứ dài gần 200m, từ phố Hàng Vải đến phố Bát Đàn, cắt ngang qua phố Hàng Phèn. Trước đây nó là địa danh cũ của thôn Đông Thành, tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương. Nay thuộc phường Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm. Trước phố chuyên bán đồ sứ, thời Pháp thuộc là phố Hàng Chén (rue des Tasses), bao gồm cả phố Hàng Đồng bây giờ, sau đổi tên thành phố Bát Sứ.

Phố Cổng Đục dài 110m, nằm ở cuối phố Hàng Mã thông sang phố Hàng Vải. Đây là đất thôn Đông Thành Thị, tổng Tiến Túc, huyện Thọ Xương cũ, nay thuộc phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm.

Con phố Chân Cầm chỉ dài khoảng 200m, được bao phủ dưới tán cây xanh có cái tên nghe thật lạ. Nó kéo dài từ phố Lý Quốc Sư đến phố Phủ Doãn, có tên gọi bắt nguồn từ chuyện nơi đây nguyên là phần đất thôn Chân Tiên và thôn Minh Cầm. Tới giữa thế kỷ XIX, hai thôn này hợp làm một thành ra thôn Chân Cầm, sau Cách Mạng tháng 8 được đổi tên như ngày nay. Trước đây, con phố này chuyên buôn bán kinh doanh các loại đàn, nhạc cụ. Tới thời Pháp thuộc, phố này có tên là La-gít-kê (rue Lagisquet).  Bây giờ trên phố chủ yếu là các quán bán hàng ăn và cà phê.