Kinh nghiệm đối phó với Coronavirus chủng mới của người phát hiện “bệnh nhân” số 0 dịch MERS: Chữa bệnh bằng kiến thức, không phải bằng tin đồn

Người phát hiện “bệnh nhân” số 0 của MERS

Khi Zaki phát hiện ra bệnh nhân MERS đầu tiên vào năm 2012, ông đang làm việc trong phòng thí nghiệm của một bệnh viện tư nhân ở Ả Rập Saudi. Người sáng lập bệnh viện - ông Soliman Fakeeh rất quan tâm đến việc chẩn đoán, phát hiện các bệnh truyền nhiễm mới. Vì vậy, Zaki đã được phép sử dụng phòng thí nghiệm của bệnh viện để tiến hành nghiên cứu liên quan đến các dịch bệnh truyền nhiễm.

Ông nhớ lại vào ngày 13/6/2012, “bệnh nhân số 0” của MERS đã đến bệnh viện của ông. Bệnh nhân có các triệu chứng nhiễm trùng hô hấp nghiêm trọng, sớm phát triển thành viêm phổi cấp tính, suy thận và bệnh nhân đã chết 11 ngày sau đó.

Trong thời gian người này nằm viện, Zaki và một số chuyên gia về hô hấp đã tiến hành nghiên cứu mẫu máu, đờm của bệnh nhân và đánh số là “38”. Họ đã chạy thử nghiệm trên mẫu bằng xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang chống lại nhiều loại mầm bệnh đường hô hấp nhưng tất cả đều cho kết quả âm tính. Theo luật pháp của Ả Rập Saudi, Zaki phải trao mẫu và kết quả ban đầu cho Bộ Y tế.

Sau khi thử nghiệm với phản ứng chuỗi polymerase cho thấy âm tính với virus cúm H1N1, ông tin rằng mẫu này có chứa một loại virus nào đó vì các tế bào bị tổn thương rõ ràng do cảm ứng virus. Kính hiển vi cho thấy các tế bào được cấy ghép với nhau dưới tác dụng của virus. Tuy nhiên, vì bệnh nhân đã chết, chỉ có Zaki quan tâm đến việc điều tra thêm. Sau nhiều thử nghiệm, Zaki bắt đầu tin rằng đó là một loại paramyxovirus, nhưng tất cả các thí nghiệm đều thất bại. Sau đó, ông đã chuyển nghi vấn sang Coronavirus sau khi nhớ ra thiệt hại do Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) gây ra. Ông đã liên hệ với một số công ty châu Âu để được giúp đỡ và hợp tác với một phòng thí nghiệm ở Hà Lan và họ đã xác nhận đó là virus MERS.

Vào tháng 9/2012, khi nghiên cứu của Zaki được công bố, ông buộc phải đóng cửa phòng thí nghiệm của mình vì nghi ngờ làm thất thoát các mẫu xét nghiệm qua biên giới. Sau đó, ông từ chức, trở thành một giáo viên và các bằng sáng chế liên quan được giữ bởi các phòng thí nghiệm nước ngoài. Trước khi ông gửi mẫu xét nghiệm ra nước ngoài, Zaki đã lường trước những gì ông có thể phải đối mặt. Nhưng ông nói lương tâm của một bác sĩ và nhà khoa học kêu gọi ông phải có trách nhiệm để cho công chúng biết sự thật.

Chuyên gia về Coronavirus

Kể từ khi phát hiện ra MERS, ông đã rất hứng thú với các nghiên cứu liên quan đến Coronavirus. Zaki bắt đầu chú ý đến Coronavirus mới từ đầu năm 2020 khi giới virus học quốc tế và các phương tiện truyền thông toàn cầu bắt đầu tập trung vào nó.

Cuối tháng 1, Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra các biện pháp đáp ứng đặc biệt, điều này cũng cảnh báo cho phía Ả Rập Saudi. Zaki bắt đầu nhận được lời mời từ các cơ quan chính phủ và trường học cho các hội thảo liên quan vì chuyên môn của mình về Coronavirus.

Các nghiên cứu so sánh về SARS và MERS cho thấy vật chủ ban đầu của 2 loại virus là dơi. Lạc đà là vật chủ trung gian của virus MERS. Không thể loại trừ rằng có một số vật chủ trung gian không xác định đối với virus MERS - Zaki nói. Ông tin rằng các biện pháp chính để ngăn chặn và kiểm soát virus là tăng cường nghiên cứu trên động vật hoang dã có xu hướng trở thành vật chủ của virus như dơi, xác định vị trí virus và đề phòng. Zaki đề nghị cảnh giác cao đối với Coronavirus mới vì nó thích nghi tốt hơn với môi trường bên ngoài.

Sự thật chiến thắng

Zaki nói rằng virus dễ lây lan hơn cho những người ở khu vực tập trung virus thay vì chỉ đơn giản là một chủng tộc cụ thể. Ví dụ, MERS xảy ra hầu hết ở Trung Đông, có liên quan chặt chẽ với số lượng lớn lạc đà trong khu vực. Ông đã từng phát triển một loại vắc-xin MERS cho lạc đà và điều đó giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng một cách hiệu quả.

Zaki nhận thấy những tin đồn khác nhau hoặc thậm chí là cả thuyết âm mưu về Coronavirus. Ông không tin những thuyết âm mưu như vậy, ông cũng sẽ không phủ nhận chúng vì đưa ra những lời nhận xét chưa được kiểm chứng lúc này là vô trách nhiệm.

Trong đợt bùng phát MERS, Zaki đã bị cáo buộc sai rằng phòng thí nghiệm của anh ta không đạt tiêu chuẩn về an toàn. Nhưng sự thật cuối cùng đã thắng - Zaki nói.

Tương tự, sự bùng phát Coronavirus mới cũng không có bằng chứng là kết quả của sự cố rò rỉ phòng thí nghiệm. Theo ông, vũ khí tốt nhất để đáp trả những tin đồn là nghiên cứu về chủng virus này một cách khoa học và tìm kiếm sự kiểm chứng từ cộng đồng các nhà khoa học thế giới.