Khi "Tick xanh" bước vào cuộc sàng lọc khắt khe của thị trường

Chế tài chặt chẽ

Theo ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, "Tick xanh" là dấu hiệu nhận diện hàng hóa dựa trên cam kết chất lượng của nhà cung cấp. Trước đây, một doanh nghiệp làm hàng đúng chuẩn, chất lượng tốt nhưng giá cao thường rất khó cạnh tranh với những sản phẩm tương đồng giá rẻ trên thị trường. Tuy nhiên, để giữ hợp đồng, không ít nhà cung cấp từng "lách" bằng cách lấy tạm hàng hóa của đơn vị khác đưa lên quầy kệ. Điều này tiềm ẩn rủi ro lớn cho uy tín hệ thống phân phối. Nếu siêu thị A phát hiện vi phạm và rút hàng, nhà cung cấp đó vẫn có thể chuyển sang siêu thị B hoặc C để tiếp tục tồn tại.

Chính vì vậy, "Tick xanh" được thiết kế với cơ chế ràng buộc rất chặt. Khi tham gia chương trình, nhà cung cấp được 12 hệ thống phân phối lớn ưu tiên lựa chọn. Tuy nhiên, chỉ cần một hệ thống phát hiện vi phạm, nhà cung cấp sẽ lập tức mất cơ hội tại toàn bộ 11 hệ thống còn lại. "Chế tài này khiến không ít doanh nghiệp e ngại, dù ban đầu rất hào hứng tham gia", ông Phương thẳng thắn nhìn nhận.

Dù vậy, theo lãnh đạo Sở Công Thương, sau một năm triển khai, với sự đồng hành của các sở, ngành và cơ quan truyền thông, chương trình đã tác động tích cực đến tư duy quản lý và sản xuất. ""Tick xanh" đang dần góp phần thay đổi cách làm của doanh nghiệp, hướng tới mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng", ông Phương nhấn mạnh.

Từ góc độ bán lẻ, ông Võ Hoàng Anh, Giám đốc Phát triển Nhãn hàng riêng của Saigon Co.op, cho biết "Tick xanh" được triển khai đầu tiên ở nhóm rau, củ, quả - những mặt hàng đặc biệt nhạy cảm về an toàn sức khỏe. Theo đó, nỗi băn khoăn lớn nhất của nhà sản xuất là chi phí. Khi làm đúng quy trình, đảm bảo chất lượng và cam kết, chi phí vận hành chắc chắn cao hơn. Câu hỏi đặt ra là làm sao để người tiêu dùng biết và tin vào điều đó. Chính vì vậy, chương trình "Tick xanh" đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ những doanh nghiệp đầu tư bài bản, mong muốn khẳng định uy tín dài hạn.

Hiện nay, có khoảng 80 nhà cung cấp tham gia chương trình với hơn 1.200 sản phẩm đạt chứng nhận "Tick xanh" trách nhiệm, được phân phối tại hơn 800 điểm bán lẻ của Saigon Co.op trên toàn quốc. Các sản phẩm "Tick xanh" cũng được ưu tiên trưng bày ở vị trí dễ nhận diện trong siêu thị, giúp người tiêu dùng thuận tiện lựa chọn.

Trong khi đó, đại diện Aeon Việt Nam cho biết hệ thống đã tiếp cận và triển khai "Tick xanh" với 12 doanh nghiệp tại TP Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Đồng Nai, Cần Thơ và Tây Ninh. Hiện Aeon có khoảng 130 mã hàng được duyệt cấp nhận diện "Tick xanh". Đáng chú ý, trong kế hoạch kiểm nghiệm lấy mẫu định kỳ, 100% sản phẩm thuộc nhóm "Tick xanh" đều cho kết quả tốt. "Điều này cho thấy "Tick xanh" đã tạo được một bảo chứng nhất định về chất lượng đối với người tiêu dùng", đại diện Aeon nhấn mạnh.

Dù ghi nhận kết quả tích cực, các nhà phân phối cho rằng chương trình vẫn đối mặt không ít khó khăn. Đại diện Aeon cho biết hiện nay phần lớn là hệ thống bán lẻ chủ động tiếp cận nhà cung cấp. Trong thời gian tới, các đơn vị kỳ vọng sẽ có sự "kết nối ngược", khi doanh nghiệp chủ động tìm đến các hệ thống phân phối để đẩy nhanh quá trình xét duyệt "Tick xanh".

Theo ông Võ Hoàng Anh, nhiều nhà cung cấp gặp lúng túng khi phải tổ chức lại hệ thống tem nhãn, bao bì để bổ sung thông tin "Tick xanh". Bên cạnh đó, nội dung truy xuất nguồn gốc và "Tick xanh" trách nhiệm hiện có phần trùng lắp, cần được cơ quan chức năng nghiên cứu thống nhất để bao bì sản phẩm gọn gàng, dễ hiểu hơn.

Cần bộ tiêu chí đánh giá ở chiều sâu

Một vấn đề khác là mức độ nhận biết của người tiêu dùng còn khiêm tốn. "Người dân rất quan tâm đến nguồn gốc xuất xứ nhưng chưa chắc đã nhận diện được "Tick xanh" trên bao bì. Vì vậy, cần tiếp tục đầu tư mạnh cho công tác truyền thông", ông Hoàng Anh đề xuất.

Ngoài ra, các doanh nghiệp kiến nghị cần có bộ tiêu chí đánh giá nhà cung cấp theo chiều sâu, thay vì chỉ mở rộng số lượng. "Tick xanh" là sáng kiến quan trọng của TP Hồ Chí Minh nên uy tín phải được bảo vệ tuyệt đối. "Nếu để xảy ra trường hợp doanh nghiệp đăng ký nhưng không đạt chuẩn, niềm tin của người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng", ông Hoàng Anh nhấn mạnh.

Để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bài bản, Saigon Co.op đề xuất xây dựng cơ chế khen thưởng các đơn vị đạt chuẩn mực phát triển bền vững, đồng thời có các gói tín dụng xanh để hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng sạch. Khi nhà sản xuất an tâm làm hàng chất lượng, nhà bán lẻ an tâm về nguồn hàng, người tiêu dùng sẽ an tâm lựa chọn - đó là nền tảng của một thị trường văn minh.

Từ phía doanh nghiệp, đại diện Công ty Phong Thúy cho rằng, "Tick xanh" tạo động lực mạnh mẽ để nhà cung cấp chuẩn hóa quy trình kiểm soát chất lượng. Những đơn vị làm ăn nghiêm túc sẽ được nhận diện và bảo vệ tốt hơn, qua đó hạn chế thực phẩm kém chất lượng tràn lan. Doanh nghiệp kiến nghị "Tick xanh" nên được xem là điều kiện tiên quyết để hàng hóa được đưa vào hệ thống phân phối lớn.

Ở góc độ truyền thông, ông Nguyễn Thanh Đảo, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo TP Hồ Chí Minh, đánh giá "Tick xanh" là chương trình rất ý nghĩa của thành phố. Khác với các giải thưởng xã hội hóa, "Tick xanh" do cơ quan nhà nước tổ chức nên có giá trị tinh thần và độ tin cậy cao. Theo ông, chương trình cần được xây dựng như một thương hiệu có sức lan tỏa, tránh triển khai theo phong trào gây lãng phí nguồn lực. Hiệp hội Quảng cáo TP Hồ Chí Minh cam kết đồng hành lâu dài trong công tác truyền thông để người tiêu dùng nhận diện đây là chứng nhận uy tín và chủ động ưu tiên lựa chọn.

Về phía cơ quan quản lý, ông Nguyễn Nguyên Phương cho biết, Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh đang tính tới việc phát triển "Tick xanh" theo hướng gắn sao, tương tự mô hình OCOP. "Mục tiêu là xây dựng bộ tiêu chuẩn "Tick xanh" 5 sao. Khi sản phẩm đạt chuẩn cao nhất, sẽ được ưu tiên tham gia toàn bộ hệ thống phân phối mà không cần thêm yêu cầu khắt khe nào khác", ông Phương nói.

Theo ông Phương, cơ chế này sẽ đảm bảo tính công bằng, ghi nhận xứng đáng nỗ lực của nhà cung cấp và tạo động lực để doanh nghiệp không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm. Dù còn nhiều gian nan, với sự kiên trì và kinh nghiệm từ các chương trình như Bình ổn thị trường hay Kết nối cung cầu, lãnh đạo Sở Công Thương tin tưởng "Tick xanh" trách nhiệm sẽ tiếp tục lan tỏa, không chỉ trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu trong tương lai.