"Dương gian" là gì?

Trên mạng xã hội Threads những ngày gần đây, dân tình đang bàn tán xôn xao quanh một chủ đề khá thú vị, xuất phát từ ca khúc Dương Gian của Lamoon trong chương trình Em Xinh Say Hi. Theo đó, trong bài hát Lamoon trình diễn có một cụm từ khiến nhiều người dừng lại suy nghĩ. Đó chính là cụm "dương gian người Việt".

Một bộ phận khán giả cho rằng cách dùng này nghe hơi "xáo rỗng", giống như đang cố tình gài những từ ngữ đao to búa lớn để tạo hiệu ứng chứ không thật sự mang nội hàm rõ ràng. Song song với những tranh luận ấy, không ít người lại tò mò rốt cuộc "dương gian" nghĩa là gì và liệu Lamoon dùng "dương gian người Việt" như vậy có đúng không.

"Dương gian" nghĩa là gì?

Thực chất, "dương gian" vốn là một từ gốc Hán, đã tồn tại lâu trong kho tàng ngôn ngữ Việt. 

Theo từ điển Hán Nôm, "dương" (陽) mang nhiều nét nghĩa. Trong đó nét nghĩa phổ biến nhất của "dương" là "mặt trời". Ví dụ như: "triêu dương" (朝陽) nghĩa là mặt trời ban mai hay "dương quang" (陽光) nghĩa là ánh sáng mặt trời.

"Gian" (間) nghĩa là cõi, là nơi chốn hay một khoảng không gian.

Khi ghép lại, "dương gian" được hiểu là cõi đời này, thế giới trần tục nơi con người đang sống. Trong văn học, tôn giáo, tín ngưỡng, từ này thường xuất hiện để nhấn mạnh sự đối lập giữa sự sống và cái chết, giữa thực tại và thế giới bên kia. 

Đặt trong ngữ cảnh ca khúc, "dương gian người Việt" có thể hiểu theo nghĩa đen là "cõi đời của người Việt", "thế giới trần tục nơi người Việt sinh sống". Cách diễn đạt này, xét về mặt ngữ nghĩa, không hẳn sai. Tuy vậy, nhiều khán giả vẫn cảm thấy gượng gạo bởi vốn dĩ "dương gian" đã là cách nói hoa mỹ để phân biệt với "cõi âm", khi gắn thêm "người Việt" phía sau lại tạo thành một tổ hợp lạ tai, hơi khiên cưỡng. Nhiều ý kiến cho rằng có thể Lamoon muốn truyền tải tinh thần "nhân gian người Việt", tức đời sống của người Việt giữa trần thế nhưng thay vì dùng từ gần gũi, cô đã lựa chọn một cách nói bóng bẩy, khiến câu chữ trở nên nặng về hình thức.

Ở chiều ngược lại, cũng có không ít người bênh vực rằng đây là lựa chọn mang tính nghệ thuật. Trong ca hát, nghệ sĩ thường bay bổng và có xu hướng dùng những từ ngữ lớn lao để tạo cảm xúc mạnh. Cụm từ "dương gian người Việt" vì thế có thể không phải là một khái niệm chuẩn xác về mặt ngôn ngữ mà là một biểu tượng giàu hình tượng, gợi lên niềm tự hào dân tộc, khẳng định sự hiện diện hiên ngang của người Việt trên cõi đời này. Nhiều bình luận thậm chí nhìn nhận đây là một cách "thổi hồn" vào ca khúc, biến lời hát thành thông điệp cộng đồng, chứ không chỉ đơn thuần là một câu chữ.

Có thể thấy, việc Lamoon sử dụng "dương gian người Việt" đã mở ra nhiều tranh luận trái chiều. Nếu đứng ở góc độ ngôn ngữ, đây chưa hẳn là một cách dùng tự nhiên và chuẩn xác. Nhưng nếu nhìn từ góc độ nghệ thuật, câu chữ bay bổng ấy lại mang tính gợi mở và tạo nên một không gian cảm xúc đặc biệt. Suy cho cùng, âm nhạc vốn là nơi nghệ sĩ có quyền thử nghiệm, sáng tạo và đôi khi mượn những cách diễn đạt hoa mỹ để đánh thức cảm xúc nơi người nghe.

Bạn nghĩa sao về chủ đề này?