Dạy học 2 buổi/ngày: Vừa mừng vừa lo

Theo hướng dẫn tổ chức dạy học 2 buổi/ngày vừa được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) công bố, bậc tiểu học thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, mỗi ngày không quá 7 tiết, mỗi tiết học 35 phút; tối thiểu 9 buổi/tuần (tương đương 32 tiết/tuần).

Lo nhất là thiếu phòng học, thiếu giáo viên

Bộ GD-ĐT nhấn mạnh, việc dạy học 2 buổi/ngày được phân định rõ giữa buổi 1 và buổi 2 nhằm bảo đảm tính khoa học, linh hoạt và phát triển toàn diện học sinh (HS).

Trong đó, buổi 1 thực hiện chương trình giáo dục phổ thông chính khóa, gồm các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc (đối với các cấp học phổ thông), các môn học tự chọn, môn học lựa chọn, các chuyên đề nâng cao (đối với cấp THPT) theo quy định của Bộ GD-ĐT.

Đây là nội dung dạy học bắt buộc nhằm bảo đảm yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông. Buổi 2 là thời gian để tổ chức các hoạt động giáo dục bổ trợ, phát triển năng lực, bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS chưa đạt theo yêu cầu…, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục tài chính, giáo dục nghệ thuật, thể chất, STEM/STEAM, hướng nghiệp, trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ... theo định hướng phát triển toàn diện phù hợp với tâm sinh lý HS ở từng cấp học.

Việc tổ chức buổi 1, buổi 2 có thể linh hoạt về thời gian, cân đối về thời lượng (không cố định sáng là buổi 1 và chiều là buổi 2), phù hợp với điều kiện của từng nhà trường. Khuyến khích các cơ sở giáo dục đa dạng hóa các hình thức dạy học tổ chức các hoạt động giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS.

Để tổ chức việc dạy học 2 buổi/ngày, Bộ GD-ĐT đã yêu cầu các địa phương tính toán đồng bộ nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên như thực hiện ký hợp đồng giảng dạy, thực hiện điều động, biệt phái, thuyên chuyển, bố trí dạy liên trường; không để việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy làm gián đoạn hoặc gây thiếu hụt đội ngũ giáo viên, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

Đồng thời, xây dựng cơ chế huy động nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, bao gồm: nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên chuyên nghiệp, tình nguyện viên người nước ngoài tham gia tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường, đặc biệt trong các lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể thao, kỹ năng sống.

Trên thực tế, tỉ lệ HS tiểu học được học 2 buổi/ngày của Hà Nội đạt gần 100%, nhưng ở cấp THCS tỉ lệ này thấp và chênh lệch giữa các xã, phường.

Một hiệu trưởng trường THCS đóng tại phường Cầu Giấy, Hà Nội đánh giá khó khăn nhất đối với cấp THCS khi triển khai dạy 2 buổi/ngày hiện nay chính là thiếu phòng học, thiếu giáo viên một số môn để đủ tỉ lệ dạy 2 buổi/ngày, cuối cùng là khó khăn về tài chính. Khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày không thu phí, các trường sẽ phải tính toán lấy tiền từ ngân sách Nhà nước để chi trả cho giáo viên.

Trên thực tế, các giáo viên đã dạy chính khóa đủ tiết, nếu dạy thêm buổi chiều thì không thể không trả tiền công. Việc dùng ngân sách Nhà nước để chi trả khoản này sẽ đồng nghĩa tiền chi cho thu nhập tăng thêm cuối năm bị giảm… Đó là chưa kể đến việc mời chuyên gia, nghệ nhân, nghệ sĩ, vận động viên.. thì việc chi trả ra sẽ thực hiện như thế nào, kinh phí mời lấy từ đâu?

Dưới góc độ phụ huynh, anh Nguyễn Văn Dũng - phường Yên Hòa, Hà Nội - cho rằng dạy 2 buổi mang lại nhiều lợi ích nếu buổi 2 thực sự nhẹ nhàng, linh hoạt, giúp HS phát triển thêm kỹ năng, sở thích. Nếu tổ chức chưa tốt, thiếu giáo viên, thiếu cơ sở vật chất, thì dễ thành gánh nặng cho cả thầy lẫn trò.

Góp phần nâng cao chất lượng

Lãnh đạo Sở GD-ĐT TP HCM cho rằng việc dạy học 2 buổi/ngày đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển theo phẩm chất và năng lực dựa trên một môi trường giáo dục đa dạng, giúp HS phát triển được những năng lực chung và năng lực riêng của mỗi HS.

Chương trình học 2 buổi/ngày tại trường giúp các em có môi trường lành mạnh để phát triển, cha mẹ HS yên tâm, có nhiều thời gian để HS làm việc nhóm, sinh hoạt tập thể, trải nghiệm và phát triển các năng lực cá nhân của HS. HS có nhiều cơ hội hơn để tham gia các hoạt động giáo dục, rèn luyện kỹ năng sống, phát triển năng lực cá nhân.

Bà Nguyễn Thị Thanh Trúc, Hiệu trưởng Trường THPT Dương Văn Thì (TP HCM), thông tin kể từ khi trường thành lập đến nay đều tổ chức dạy 2 buổi/ngày. Đầu năm học, trường lấy ý kiến phụ huynh về tổ chức dạy 2 buổi/ngày và hầu như phụ huynh đồng ý.

Theo bà Trúc, Bộ GD-ĐT và Sở GD-ĐT TP HCM cần quy định rõ ràng, chi tiết chương trình buổi 2 và công khai để phụ huynh cùng biết. Chương trình buổi 2 chủ yếu là hướng dẫn các kỹ năng cho HS làm bài, tìm hiểu sâu về môn học và không được dạy 50% số tiết văn hóa. Muốn vậy, tùy từng môn học, các tổ bộ môn sẽ xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai.

"Ở chương trình chính khóa, HS được học kiến thức môn học theo đúng chương trình, còn ở buổi 2 được rèn luyện những kỹ năng để đào sâu, tìm tòi thêm những kiến thức xung quanh, hoặc được tham gia những hoạt động lồng ghép kiến thức văn hóa vào thực tế" - bà Trúc phân tích.

Ông Ngô Văn Lộc, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hữu Thọ (quận 7 cũ), cho hay khi thực hiện dạy 2 buổi/ngày, việc sắp xếp thời khóa biểu là một trong những băn khoăn không nhỏ khi triển khai. Nhà trường sẽ sắp xếp sao cho những HS không tham gia học buổi 2 vẫn có những hoạt động phù hợp, chẳng hạn như đọc sách, bảo đảm phù hợp giờ đưa đón của phụ huynh. Không để tình trạng em nào không học thì phải ra về giữa chừng.

Cần chính sách đãi ngộ phù hợp

Trước sáp nhập, theo số liệu từ Sở GD-ĐT TP HCM, trên địa bàn vẫn còn một số quận, huyện có nhiều trường THCS có sĩ số cao hơn quy định, do vậy tỉ lệ HS học 2 buổi/ngày thấp; điều kiện về sân chơi, bãi tập, thư viện... chỉ bảo đảm theo chuẩn quy định, chưa tạo điều kiện để cải tiến và chất lượng giảng dạy, học tập. Việc gia tăng số HS hằng năm dẫn đến yêu cầu tăng phòng học, giáo viên, nhân viên nhưng khó tăng biên chế do tạo ra một số khó khăn tại các cơ sở giáo dục.

Kết quả thực hiện chỉ tiêu đạt 300 phòng học/10.000 dân số trong độ tuổi đi học (từ 3 đến 18 tuổi) không đồng đều giữa các cấp học, tỉ lệ thực hiện ở cấp tiểu học và THCS đạt thấp, tập trung tại một số khu vực như tại TP Thủ Đức (cũ), một số quận, huyện cũ như: 12, Gò Vấp, Tân Bình, Tân Phú, Bình Tân, Bình Chánh và Hóc Môn.

Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất vẫn khó khăn, nhiều nơi thiếu phòng học, phòng chức năng, cần được đầu tư thêm.Hiệu trưởng một trường tiểu học tại quận 3 (cũ) cho biết thực tế giáo viên vẫn chỉ thích dạy 1 buổi/ngày. Ngay cả khi quy định về dạy thêm, học thêm chặt chẽ, giáo viên vẫn có những công việc khác với thu nhập khả quan hơn... Từ những bất cập như trên, theo Sở GD-ĐT TP, cần có cơ chế, chính sách đãi ngộ phù hợp cho giáo viên dạy 2 buổi/ngày, đặc biệt là giáo viên âm nhạc, mỹ thuật, giáo dục thể chất, ngoại ngữ, tin học.

Đồng quan điểm, Hiệu trưởng một trường THCS cho rằng điều kiện cơ sở vật chất ở các trường của Hà Nội vẫn còn khó khăn, chưa đồng đều. Nhiều trường vẫn còn thiếu phòng học, thiếu giáo viên, đặc biệt là giáo viên dạy các môn âm nhạc, mỹ thuật, giáo dục thể chất, ngoại ngữ, tin học. Theo vị này, để khuyến khích giáo viên, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách đãi ngộ phù hợp cho giáo viên dạy học 2 buổi/ngày thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, đặc biệt là các giáo viên dạy các môn âm nhạc, mỹ thuật, giáo dục thể chất, ngoại ngữ, tin học.