Chuyên gia chỉ ra vấn đề trong đảm bảo an ninh cho ông Shinzo Abe

Sau vụ ám sát cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trên đường phố Nara, an ninh tại sự kiện đang là chủ đề được nhiều người quan tâm.

Nhiều người đặt câu hỏi về việc làm thế nào mà nghi phạm có thể đến gần ông Abe đến vậy cũng như lý do tại sao các sĩ quan cảnh sát không thể lao vào và bảo vệ ông Abe trong 3 giây giữa phát súng đầu tiên và thứ hai.

Các video về vụ tấn công cho thấy vào khoảng 11h30 sáng 8/7, nghi phạm Tetsuya Yamagami đã lẻn ra đằng sau ông Abe. Yamagami đến cách ông Abe vài mét, và sau đó một tiếng động lớn vang lên, một đám khói trắng tỏa ra trong không khí.

Ông Abe ngạc nhiên quay lại ngay lần bắn đầu tiên. 3 giây sau, một phát súng khác vang lên và cựu Thủ tướng 67 tuổi ngã xuống đất.

Video về vụ việc đã được lan truyền trên mạng xã hội. Các đoạn video không cho thấy bất kỳ sự hiện diện nào của cảnh sát gần ông Abe, cho dù là bao quanh ông như một rào cản hay lao vào bảo vệ ông như lá chắn sống.

Một sĩ quan đã cố gắng sử dụng chiếc túi đặc biệt, có vẻ là dụng cụ chống đạn làm lá chắn, nhưng đã không thể hành động trước phát súng thứ hai.

Đội ngũ an ninh tại sự kiện bao gồm nhân viên Sở Cảnh sát Tokyo và Sở Cảnh sát tỉnh Nara. Vậy điều gì đã xảy ra?

Một quan chức cấp cao của Sở Cảnh sát Tokyo, người có kinh nghiệm trong lĩnh vực đảm bảo an ninh chiến dịch bầu cử cho biết, sự kiện này dường như thiếu sự chuẩn bị kỹ càng. Theo Sở cảnh sát Nara, họ nhận được thông tin về việc ông Abe có bài phát biểu từ hôm 7/7, dù vậy, kế hoạch an ninh mới được Cảnh sát trưởng Nara phê duyệt chỉ vài giờ trước khi ông Abe bắt đầu phát biểu.

Các sĩ quan cảnh sát Nara cho biết trong một cuộc họp báo sau vụ nổ súng rằng, dù thời gian gấp rút nhưng vẫn đủ để chuẩn bị. Tuy nhiên, các video trên mạng cho thấy vẫn có khoảng trống rất rộng sau ông Abe, một điểm mù không hề được bảo vệ.

Cảnh sát Tokyo cho biết: “Vấn đề là các sĩ quan an ninh đã cho phép một người đang cầm vật khả nghi đến gần. Lẽ ra họ phải kiểm tra đâu có thể là điểm mù xung quanh địa điểm phát biểu của ông Abe và kiểm tra những nơi mà ai đó có thể đặt các vật thể đáng ngờ (chẳng hạn như bom)".

Koichi Ito, một cựu sĩ quan trong Đội đặc nhiệm của Sở Cảnh sát Tokyo cho biết, phản ứng sau phát súng đầu tiên là rất quan trọng.

Ito cho biết quy tắc cơ bản nhất đối với các sĩ quan cảnh sát làm nhiệm vụ bảo vệ chính khách là buộc người đó phải cúi đầu xuống và dẫn họ ra khỏi địa điểm bất cứ khi nào cảnh sát cảm thấy có điều gì đó khả nghi. Điều này đã không được áp dụng sau phát súng đầu tiên nhằm vào ông Abe. “Ngay cả khi những hành động như vậy dẫn đến báo động giả, phản ứng ban đầu là rất quan trọng đối với bất kỳ vệ sĩ nào”, ông Ito cho biết thêm.

Các bài phát biểu về chiến dịch bầu cử thường được quảng bá trước thông qua phương tiện truyền thông xã hội để thu hút người dân. Ông Abe cũng đã công khai lịch trình của mình trên tài khoản Twitter chính thức. Ngoài ra, nghi phạm Yamagami được cho là đã xuất hiện ở Okayama hôm 7/7, cùng ngày và địa điểm ông Abe có một bài phát biểu khác.

Theo nhà tư vấn bầu cử Takuma Ohamazaki, các bài phát biểu vận động bầu cử ở Mỹ thường được tổ chức ở các tòa thị chính hoặc sân vận động để kiểm soát an ninh dễ dàng. Tuy nhiên, ở Nhật Bản, các chính khách có xu hướng đi ra các góc phố để phát biểu nhằm tăng cường cảm giác gần gũi với cử tri. Ông nói thêm, cách các chính trị gia Nhật Bản thực hiện các chiến dịch cần được xem xét lại.

Tomoaki Onizuka, Cảnh sát trưởng Nara, cho biết trong một cuộc họp báo ngày 9/7 rằng, “khi nhìn tổng thể, không thể phủ nhận có vấn đề trong cách thiết lập an ninh tại địa điểm nơi xảy ra vụ ám sát”. Ông này đã cúi đầu nhận trách nhiệm liên quan đến lỗ hổng an ninh.

Fumikazu Higuchi, cựu điều tra viên nhiều kinh nghiệm của Sở Cảnh sát tỉnh Kyoto, cho biết đoạn video trên mạng cho thấy an ninh tại sự kiện này rất lỏng lẻo và không đủ cho một cựu Thủ tướng. “Cần phải điều tra lý do tại sao an ninh lại cho phép Yamagami tự do di chuyển và đi sau lưng ông Abe như vậy”, ông Higuchi cho biết.

Các chuyên gia cũng cho biết ông Abe dễ bị tấn công hơn khi đứng trên mặt đất, thay vì đứng trên một chiếc xe vận động bầu cử, phương tiện mà các chính trị gia Nhật Bản hay sử dụng, tuy nhiên, lại không được tiến hành do chuyến thăm của ông Abe đến Nara được sắp xếp quá vội vàng.

“Có vẻ như cảnh sát chủ yếu tập trung vào phía trước, trong khi ít chú ý đến những gì đằng sau ông Abe và không ai ngăn được nghi phạm tiếp cận ông ấy”, Mitsuru Fukuda, giáo sư quản lý khủng hoảng tại Đại học Nihon cho biết.

Fukuda nói thêm các chiến dịch bầu cử tạo cơ hội cho các cử tri và chính trị gia tương tác vì “chủ nghĩa khủng bố chính trị” là cực kỳ hiếm ở Nhật Bản thời hậu chiến. Nhưng vụ ám sát ông Abe có thể khiến an ninh được thắt chặt hơn tại các sự kiện đông người như chiến dịch hay sự kiện thể thao.

Trong một cuộc tranh luận tại Quốc hội vào năm 2015, ông Abe đã phản đối các đề xuất của một nhà lập pháp đối lập theo đó yêu cầu tăng cường an ninh cho các chính trị gia. Thời điểm đó, ông Abe nhấn mạnh rằng “Nhật Bản là một quốc gia an toàn”.

Theo báo Asahi, Yamagami từng là nhân viên hợp đồng tại một nhà kho ở Kyoto, vận hành xe nâng. Nghi phạm được mô tả là một người ít nói và không hòa nhập với đồng nghiệp. Một người hàng xóm cạnh căn hộ của nghi phạm cho biết anh ta chưa bao giờ gặp Yamagami, mặc dù anh ta nhớ lại đã nghe thấy những tiếng động giống như tiếng cưa được sử dụng nhiều lần vào đêm muộn trong tháng qua.

Nhật Bản là quốc gia nổi tiếng với việc kiểm soát súng đạn. Với dân số 125 triệu người nhưng nước này chỉ ghi nhận 10 vụ phạm tội liên quan đến súng đạn vào năm ngoái, trong đó có 8 vụ liên quan đến băng đảng.