Bộ trưởng Giáo dục đầu tiên và nhiệm kỳ đặc biệt kéo dài 6 tháng
Ông là Bộ trưởng Giáo dục đầu tiên trong Chính phủ lâm thời và là Bộ trưởng Tư pháp trong suốt 15 năm sau đó.
Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9/1945 . Bộ Quốc gia Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) là một trong những Bộ được thành lập ngay từ những ngày đầu. Bộ trưởng đầu tiên là Giáo sư Vũ Đình Hòe.
Giáo sư Vũ Đình Hòe (1912-2011), sinh ra và lớn lên tại làng Lương Ngọc, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương (cũ). Trước khi đảm nhiệm vị trí Bộ trưởng Giáo dục, ông từng là luật sư, nhà báo.
Theo cuốn "Hồi ký Vũ Đình Hoè", ông tốt nghiệp khoa Luật của Đại học Đông Dương. Sau khi tốt nghiệp, ông dạy học ở các trường tư thục nổi tiếng Thăng Long và Gia Long. Sau đó ông tham gia nhóm trí thức cấp tiến thành lập tờ Thanh Nghị, một trong những tờ báo nổi tiếng thời bấy giờ.
Giáo sư Vũ Đình Hòe làm Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ 2/9/1945 đến 2/3/1946, tức 6 tháng. Ông cũng là người đứng đầu ngành giáo dục trong thời gian ngắn nhất.
Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thành viên Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra mắt sau phiên họp đầu tiên, sáng 3/9/1945. Bộ trưởng Vũ Đình Hòe (hàng đầu, thứ 2 từ trái qua). (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Theo Thông tấn xã Việt Nam, chỉ trong 6 tháng ở cương vị này, Bộ trưởng Vũ Đình Hòe có những cống hiến quan trọng với ngành giáo dục. Một tuần sau Lễ độc lập 2/9 ông đệ trình Hồ Chủ tịch ký liền 3 Sắc lệnh về thành lập ngành Bình dân học vụ, về mở lớp học buổi tối cho nông dân, thợ thuyền và về thanh toán nạn mù chữ và triển khai nhanh chóng, tiết kiệm và hiệu quả phong trào "diệt giặc dốt", được Hồ Chủ tịch khen ngợi.
Để cải cách căn bản và xây dựng nền giáo dục mới, ông cũng đề nghị Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh thành lập hội đồng cố vấn học chính gồm 30 học giả, nhà giáo uy tín, đại biểu các đoàn thể chính trị và văn hóa và chỉ vài tháng sau, cùng một số vị đại diện hội đồng trình lên Hồ Chủ tịch đề án cải cách giáo dục.
Nhờ những đổi mới mạnh mẽ, quyết liệt, ngành giáo dục cách mạng non trẻ ngay từ những ngày độc lập đã dồi dào sức sống, tác động tích cực đến mọi mặt hoạt động của đất nước.
Cũng trong năm 1945, ông còn là người cho mở cửa lại Đại học Đông Dương với tên Đại học Quốc gia Việt Nam, được giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Việt và ông trực tiếp dạy môn kinh tế. Ông trở thành một trong những vị giáo sư đầu tiên của nền giáo dục đại học Việt Nam mới.
Giáo sư Vũ Đình Hoè không chỉ là thầy giáo mà còn là người đi tiên phong trong nghiên cứu giáo dục ở Việt Nam. Ông viết nhiều bài về giáo dục bình dân và cải cách giáo dục , sau hợp biên thành 2 cuốn sách “Những phương pháp giáo dục ở các nước và vấn đề cải cách giáo dục” (năm 1945) và “Một nền giáo dục bình dân” (năm 1946).
Cuốn sách 100 năm Đại học Quốc gia Hà Nội khi giới thiệu những gương mặt làm nên lịch sử có viết:
"Không ít ý tưởng nhà giáo dục học Vũ Đình Hòe đề xuất từ hơn nửa thế kỷ trước vẫn còn nguyên ý nghĩa thời sự, như: Triết lý giáo dục vị nhân sinh, định hướng thực nghiệp, “lưu thông” (ngày nay nói: liên thông) giữa phổ thông trung học có chuyên ban và phổ thông chuyên nghiệp, lập hệ Cổ học Á Đông ở bậc phổ thông chuyên ban và tiếp nối lên cao đẳng (đại học) Hán Nôm như một chuyên ngành có ý nghĩa “then chốt quan trọng” trong công cuộc xây dựng văn hoá dân tộc".
Từ năm 1946 - 1960, ông đứng đầu Bộ Tư pháp, sau đó nghiên cứu về luật ở Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam, giảng dạy Luật. Ông về hưu năm 1975.
Với những công lao và đóng góp lớn cho dân tộc, ông được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất và Huân chương Kháng chiến hạng Nhì.