Viên thuốc giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến 92%

Ông Nguyễn Hoàng Long, Cục trưởng Cục trưởng Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế, cho biết hiện nay có nhiều giải pháp can thiệp trong quan hệ tình dục đồng tính để phòng tránh lây nhiễm HIV/AIDS, trong đó sử dụng liệu pháp dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) là trực tiếp và hiệu quả hơn cả. PrEP là liệu pháp mang tính đột phá, có thể giảm 92% nguy cơ lây nhiễm HIV nếu sử dụng hằng ngày.

Ở Việt Nam , PrEP được cấp miễn phí thông qua nhiều dự án tài trợ, gồm 111 cơ sở cung cấp dịch vụ.

Sau 2 năm triển khai PrEP tại 27 tỉnh, thành phố, tính đến ngày 30-9, hơn 13.000 người sử dụng ít nhất một lần, hơn 10.000 người đang điều trị PrEP. Trong số này, 78% là người MSM (nhóm quan hệ tình dục đồng giới nam) nguy cơ cao nhiễm HIV. "Các nghiên cứu cho thấy tỉ lệ bảo vệ khi dùng PrEP lên tới 95-98%. Chúng tôi đã thử nghiệm sử dụng PrEP cho 10.000 người thuộc nhóm đồng tính nam và cho kết quả rất tốt. Cụ thể, với tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS trung bình 7%/năm, thì sau 1 năm có thể có thêm 700 người đồng tính nam nhiễm HIV/AIDS mới. Trong nhóm thử nghiệm chỉ ghi nhận 8 trường hợp mắc mới trong năm vừa rồi"- ông Long cho biết.

Thuốc kháng virus để dự phòng lây nhiễm HIV được cấp miễn phí cho người dùng

PrEP được giới thiệu lần đầu tiên tại Việt Nam vào đầu năm 2017 trong khuôn khổ chương trình Prepped for PrEP - một chương trình thí điểm do Cục Phòng, chống HIV/AIDS Việt Nam dự án USAID PATH Healthy Markets phối hợp triển khai. Dịch vụ PrEP nhận được sự quan tâm của nhóm đích với số lượng đăng ký sử dụng ngày càng tăng và tỉ lệ người tiếp tục sử dụng PrEP cao.

Cũng theo ông Long, khoảng 10 năm trước, tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS ở nhóm đồng tính nam chỉ là 3-4%. Tuy nhiên, đến nay con số này đã tăng lên 10-15%. Thậm chí, ở một số địa phương còn đạt ngưỡng 15-17%.

Ông Long cho biết có nhiều lý do khiến tỉ lệ nhiễm HIV/AIDS ở nhóm đồng tính nam tăng nhanh. Thứ nhất là hành vi quan hệ tình dục đồng giới nam hiện nay đã tăng lên nhiều so với trước đây. Hiện nay, các kênh liên lạc trong xã hội rất đa dạng, do đó những người đồng tính có thể dễ dàng kết nối với nhau. Bên cạnh đó, xã hội cũng đang dần chấp nhận vấn đề đồng tính.

Vấn đề thứ hai là giới trẻ hiện nay chưa hiểu biết đầy đủ các thông tin về phòng chống HIV/AIDS, nên khó có thể bảo vệ mình trước dịch bệnh này.

Chiến lược quốc gia về phòng, chống HIV/AIDS, Việt Nam đặt ra mục tiêu chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030. Để kết thúc đại dịch này, các chuyên gia trong lĩnh vực này cũng nhấn mạnh MSM là nhóm cần được đặc biệt quan tâm.

Tư vấn cho đối tượng nguy cơ cao sử dụng PrEP để dự phòng lây nhiễm HIV - Ảnh: Hùng Anh

Bộ Y tế khuyến cáo dùng PrEP để dự phòng lây nhiễm HIV cho các nhóm: Nam có quan hệ tình dục đồng giới; người chuyển giới nữ; người bán dâm; người tiêm chích ma túy; bạn tình của người nhiễm HIV mà người nhiễm chưa điều trị thuốc ARV hoặc điều trị ARV song tải lượng HIV chưa đạt dưới ngưỡng phát hiện virus (hơn 200 bản sao trong một ml máu).

Người có hành vi nguy cơ cao bị nhiễm HIV như quan hệ tình dục không an toàn (không sử dụng bao cao su) và tiêm chích không an toàn (sử dụng chung bơm kim tiêm), được khuyến cáo nên đến cơ sở cung cấp PrEP.

Điều trị PrEP bằng thuốc ARV uống hàng ngày, mỗi ngày một viên. Có thể uống trước hoặc sau khi ăn. Nên uống vào một thời điểm nhất định để tạo ra thói quen uống thuốc đều đặn. Nếu quên liều, cần uống ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên không được uống quá 2 liều trong một ngày (trong 24 giờ). PrEP không tương tác với đa số các thuốc khác nên an toàn khi uống cùng với nhau.

Ngoài điều trị dự phòng, Cục phòng, chống HIV/AIDS cũng khuyến cáo các giải pháp song song khác như sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm sạch… Theo ông Long, Việt Nam là một số ít quốc gia thí điểm điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV. Bộ Y tế có kế hoạch mở rộng dịch vụ PrEP ra tất cả tỉnh, thành phố. Ước tính mỗi năm PrEP đã thực hiện phòng cho hơn 700 người không bị nhiễm HIV mới.