Những âm thanh thường xuyên từ nhà bên khiến tôi hiểu ra: Cha mẹ làm điều này, não bộ của con sẽ bị thoái hóa

* Bài viết của blogger Morning Mom - một cây bút chuyên viết về lĩnh vực nuôi dạy con ở Trung Quốc.

Một đồng nghiệp kể cho tôi nghe câu chuyện: Cậu bé nọ đi chơi với mẹ. Trên đường đi, cậu huyên thuyên và hỏi đủ thứ câu hỏi, lúc đầu người mẹ có thể trả lời được vài câu, nhưng dần dần thấy chán nản, hét lên: "Mẹ bực mình quá. Con có thể ngừng hỏi mẹ được không?".

Sau khi trở về nhà, cậu bé vui vẻ chơi với khẩu súng đồ chơi của mình, khiến mẹ cậu bị làm phiền, không thể chịu nổi và lại gầm lên với con. Cậu bé không biết mẹ mình đã xảy ra chuyện gì, chỉ chất chứa nỗi bực bội suốt ngày. Hầu như việc được mẹ cười nói, dịu dàng là điều quá xa xỉ.

Kể xong câu chuyện, đồng nghiệp nói với tôi: "Câu chuyện này với tôi thật quen thuộc. Đứa trẻ đó giống hệt tôi lúc nhỏ. Lúc đó, tôi luôn không biết tại sao nhưng dường như mọi chuyện đều khiến mẹ tôi tức giận".

Tại sao cha mẹ luôn tức giận?

Đồng nghiệp của tôi đã hơn 35 tuổi nhưng vẫn độc thân, cô không dám có con vì sợ mình sẽ giống mẹ, con cái sẽ trở thành một phiên bản khác của chính mình. Cô vẫn đang thắc mắc, tại sao mẹ cô luôn tức giận?

"Tôi nghĩ mẹ tôi có lẽ không biết tại sao mẹ luôn tức giận, có thể là do áp lực cuộc sống, có thể là do tâm trạng không tốt, có thể là do con cái hồi nhỏ nghịch ngợm, hoặc có thể là do mẹ không biết cách nuôi dạy con cái đúng đắn. Nhưng những yếu tố rải rác này đều quy về một điều: Mẹ không thể kiềm chế được cảm xúc của mình", cô nói.

Trong cuốn sách "Thức tỉnh nhận thức - Động lực thay đổi bản thân", tác giả Chu Linh miêu tả, trải qua hàng trăm triệu năm phát triển, bộ não con người đã phát triển thành 3 bộ não: Não bản năng, não cảm xúc và não lý trí. Bộ não bản năng tồn tại lâu nhất, tiếp theo là bộ não cảm xúc và bộ não lý trí tồn tại ngắn nhất.

Khi gặp phải điều gì đó, bộ não lý trí tuy tương đối tiến bộ nhưng sức mạnh của nó lại yếu ớt nên thường bị bộ não cảm xúc chiếm giữ. Vì vậy, khi chúng ta thấy cha mẹ tức giận thì dù lý do là gì thì nguyên nhân cơ bản nhất đó là lý trí không thể đánh bại được cảm xúc.

Cha mẹ càng giận dữ, con cái càng im lặng

Khi bộ não cảm xúc chiếm ưu thế, lý trí của cha mẹ sẽ bị vắt kiệt, tình yêu thương sẽ đột nhiên biến mất. Sự bốc đồng nhất thời có thể gây tổn hại lớn cho trẻ.

1. Trẻ ngày càng trầm tính hơn

Trẻ em có bản chất sôi nổi và năng động, chúng cảm thấy mọi thứ đều mới mẻ và đầy tò mò. Quá trình khám phá không tránh khỏi việc mắc sai lầm. Nhưng hầu hết các bậc cha mẹ đều không cho phép con mình mắc lỗi, họ la mắng và phạt trẻ.

Dần dần, đứa trẻ hoạt bát trở nên lầm lì, rụt rè và hèn nhát. Nguyên nhân là do trẻ bị ức chế tâm lý và sợ hãi trong một thời gian dài, trẻ không biết phải làm gì để người lớn vui lòng, chỉ có thể khép mình lại, im lặng và thận trọng để "bảo vệ" mình khỏi bị la mắng.

2. Trẻ ngày càng đần độn

Có một điều khiến tôi băn khoăn bấy lâu nay là tiếng cha mẹ mắng con luôn vang lên từ nhà bên cạnh. Mỗi tối, khoảng 7h30, tiếng la mắng, tiếng khóc nối tiếp nhau. Con anh ấy bằng tuổi con trai lớn của tôi, anh đặt nhiều kỳ vọng nhưng kết quả học tập của đứa trẻ không cải thiện. 

Sự kỳ vọng quá cao và sự la mắng liên tục từ cha mẹ khiến cậu bé ngày càng trở nên đần độn. Đáng tiếc, cha mẹ không biết nguyên nhân mà chỉ cho rằng là do con học hành không nghiêm túc.

Nghiên cứu về trí não đã phát hiện ra rằng những đứa trẻ thường xuyên bị la mắng sẽ bị suy giảm trí thông minh. Trên thực tế, tư duy logic và hành động hiệu quả của trẻ phụ thuộc vào chức năng của thùy trán trước. Nhưng người lớn thiếu hiểu biết luôn la mắng. Khi chúng nghe thấy giọng nói của người lớn, não của chúng sẽ cảm nhận được mối nguy hiểm đang đến gần, từ đó kích hoạt hạch hạnh nhân trong não. Nó sẽ ức chế chức năng của thùy trước trán, khiến trẻ ngày càng kém suy nghĩ, làm việc chậm chạp và luôn tỏ ra buồn bã. Nhìn thấy trẻ em như vậy, người lớn có thể càng tức giận hơn, còn trẻ em thì càng sợ hãi hơn.

3. Trẻ ngày càng cáu kỉnh, nổi loạn

Người lớn la mắng trẻ lâu sẽ kìm nén bản tính của trẻ. Việc cha mẹ giáo dục con cái không có gì sai, nhưng nếu sai phương pháp sẽ khiến thanh thiếu niên nảy sinh tâm lý nổi loạn, trở nên cáu kỉnh và làm tổn thương nghiêm trọng đến người khác và chính mình.

Cha mẹ làm được điều này con cái sẽ biết ơn 

Mục đích của việc giáo dục trẻ không phải là trừng phạt mà là để trẻ hiểu được vấn đề của bản thân, chấp nhận chúng và trở nên tốt hơn. Vì vậy, cha mẹ phải hiểu bản chất của hình phạt. Những bậc cha mẹ thực sự hiểu rõ về giáo dục thường sẽ thực hiện hai bước quan trọng khi đối mặt với các vấn đề của con mình.

Bước một: Biết kiên nhẫn

Có thể thấy sự kiên nhẫn quan trọng như thế nào đối với sự thành công của một con người, và điều này cũng đúng trong việc giáo dục con cái. Sự kiên nhẫn của cha mẹ chính là chìa khóa cho sự phát triển khỏe mạnh của con cái. 

Bước 2: Học cách tôn trọng

Những câu chuyện đồng nghiệp tôi kể, trải nghiệm của bản thân tôi, trong đó có cả hàng xóm quen la mắng con cái, tôi nhận thấy đều có một khuyết điểm: Thiếu tôn trọng trẻ em.

Trong mắt họ, đứa trẻ là "của tôi" và tôi có thể làm bất cứ điều gì tôi muốn với nó. Thực ra, mỗi người đều là một cá thể độc lập. Họ chỉ là chính mình và không thuộc về ai cả.

Vì vậy, khi giáo dục trẻ em, người lớn nên đối xử bình đẳng và tôn trọng. Hãy tưởng tượng nếu người kia là bạn thân của bạn và họ mắc lỗi, bạn sẽ la mắng hay mắng mỏ?

Khi bạn la mắng con cái, bạn chỉ nghĩ rằng chúng "yếu đuối". Quyền lực của cha mẹ khiến bạn tùy ý nổi nóng. Nhưng phương pháp này sẽ không mang lại kết quả tốt lắm. Khi bạn tôn trọng con cái ở mức độ vừa đủ, bạn cho chúng sự tự do và khả năng giải phóng bản chất của chúng, thì trẻ sẽ ngày càng ít mắc lỗi hơn và càng ngoan hơn.