Ngỡ ngàng: 1 hành động trông "dị hợm" ở trẻ lại được nhà tâm lý người Nga chỉ ra là biểu hiểu của trí tuệ vượt trội!

Trong nhiều gia đình, không ít cha mẹ từng chứng kiến cảnh con mình ngồi chơi một mình và "lẩm bẩm" những câu đối thoại kỳ quặc. Có trẻ tự đặt câu hỏi rồi tự trả lời, có trẻ đóng vai cô giáo - học sinh, thậm chí có trẻ vừa xếp hình vừa nói: "Mình phải cẩn thận, không thì nó sẽ đổ mất!"... Những hành vi tưởng chừng kỳ lạ ấy lại được các nhà tâm lý học coi là biểu hiện tích cực của sự phát triển tư duy và năng lực tự điều chỉnh, những yếu tố quan trọng giúp trẻ thành công khi lớn lên.

Tự nói chuyện với bản thân: không vô nghĩa như nhiều người tưởng

Khái niệm "self-talk", tự nói chuyện với chính mình đã được nhà tâm lý học người Nga Lev Vygotsky nghiên cứu từ đầu thế kỷ 20. Theo ông, trẻ em từ 3 đến 7 tuổi thường sử dụng hình thức tự thoại như một công cụ để điều hướng hành vi, tổ chức suy nghĩ và xử lý vấn đề. Vygotsky gọi đây là "ngôn ngữ riêng tư" (private speech), đóng vai trò cầu nối giữa lời nói bên ngoài và tư duy bên trong.

Trong quá trình phát triển, khi trẻ dần trưởng thành, những lời nói thành tiếng sẽ "chuyển vào bên trong" và trở thành tư duy nội tâm, hay nói cách khác, chính là quá trình suy nghĩ. Nhưng ở giai đoạn đầu, việc nói thành tiếng là hoàn toàn tự nhiên, và thậm chí còn có lợi.

Nghiên cứu cho thấy: trẻ tự thoại có khả năng học tập và kiểm soát cảm xúc tốt hơn

Một nghiên cứu công bố trên Early Childhood Research Quarterly cho thấy, những đứa trẻ thường xuyên tự nói thành tiếng trong khi thực hiện nhiệm vụ (như vẽ tranh, xếp hình, giải đố…) có khả năng giải quyết vấn đề tốt hơn, duy trì sự tập trung lâu hơn và ít bị phân tâm so với các bạn không có hành vi tự thoại.

Tương tự, một nghiên cứu khác từ Đại học Toronto phát hiện: trẻ em biết sử dụng lời nói để tự hướng dẫn bản thân sẽ phát triển sớm hơn về khả năng tự điều chỉnh hành vi và cảm xúc, điều vốn được coi là nền tảng quan trọng của "chỉ số AQ" (Adversity Quotient - năng lực vượt qua nghịch cảnh).

Nói cách khác, việc lẩm bẩm "đừng nóng giận", "cố lên", "chậm lại thôi"… không chỉ là phản xạ tức thời, mà còn là cách để trẻ học cách đối thoại với chính mình trong các tình huống khó khăn. Về lâu dài, những trẻ biết tự điều chỉnh sẽ có khả năng học tập bền vững, kiên trì hơn với mục tiêu cá nhân và xử lý áp lực tốt hơn khi trưởng thành.

Cần thay đổi quan điểm: "lẩm bẩm một mình" không phải dấu hiệu bất thường

Tại nhiều gia đình châu Á, đặc biệt là trong môi trường nghiêm túc và khuôn mẫu, trẻ nói chuyện một mình đôi khi bị hiểu lầm là thiếu tập trung, "mơ mộng" hoặc thậm chí "kỳ quặc". Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cha mẹ không nên vội vàng ngắt lời hay ngăn cản hành vi này, trừ khi nó diễn ra trong tình huống thực sự không phù hợp (như khi đang trong lớp học cần giữ trật tự).

Thay vào đó, nên xem đây là một biểu hiện phát triển bình thường, thậm chí có lợi, nhất là trong giai đoạn từ 3 đến 10 tuổi. Một số chuyên gia còn khuyến khích cha mẹ cùng trẻ thực hành "tự thoại tích cực", ví dụ như:

Khi con cảm thấy thất vọng: "Con có thể thử lại mà, mình làm được đấy!".

Khi con gặp khó khăn: "Cứ làm từng bước một, không cần vội đâu".

Khi con lỡ sai: "Không sao cả, lần sau mình sẽ làm khác".

Việc khuyến khích trẻ nói ra cảm xúc và tự nhắc nhở bản thân sẽ giúp trẻ dần hình thành giọng nói nội tâm tích cực, thay vì để những câu như "Mình thật tệ quá!" hay "Ai cũng giỏi trừ mình" trở thành thói quen suy nghĩ tiêu cực trong đầu.

Lời kết

Trong hành trình phát triển của trẻ, không phải lúc nào cha mẹ cũng có mặt để hướng dẫn, giúp đỡ hay cổ vũ. Nhưng nếu trẻ có thể học được cách trò chuyện, khích lệ và điều chỉnh chính mình, thì đó chính là bước tiến lớn để trẻ tự lập về mặt cảm xúc và trí tuệ - hai điều kiện quan trọng giúp trẻ vững vàng và thành công trong tương lai.

Vì vậy, thay vì lo lắng khi thấy con "nói chuyện một mình", hãy mỉm cười. Bởi biết đâu, chính những câu nói tưởng chừng đơn độc đó lại đang đặt nền móng cho một bản lĩnh vững vàng sau này.