Nghiên cứu phát hiện: Trẻ sinh vào tháng này thường học Toán giỏi hơn, nhưng sự thật lại khiến các chuyên gia ngã ngửa!
Một nghiên cứu nổi bật từ Anh, theo dõi hơn 12.000 trẻ em sinh trong giai đoạn 1950-1956, cho thấy một điều bất ngờ.
Từ lâu, nhiều bậc phụ huynh băn khoăn liệu con sinh vào mùa nào, tháng nào sẽ "thông minh hơn". Một số người tin rằng trẻ sinh vào mùa xuân hay đầu năm sẽ có lợi thế học hành. Tuy nhiên, ngày càng nhiều nghiên cứu hiện đại chỉ ra: sự khác biệt về điểm IQ hay kết quả học tập phần lớn không đến từ tháng sinh, mà đến từ cơ chế tuyển sinh theo năm học và môi trường nuôi dưỡng. Hiện tượng này được gọi là "hiệu ứng tuổi tương đối" (Relative Age Effect).
Trí thông minh và "ngày sinh không công bằng"
Một nghiên cứu nổi bật từ Anh, theo dõi hơn 12.000 trẻ em sinh trong giai đoạn 1950-1956, cho thấy những trẻ sinh vào tháng 2-4 có xu hướng đạt điểm toán và đọc cao hơn so với các bạn sinh vào cuối năm. Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu điều chỉnh dữ liệu theo tuổi của trẻ khi vào lớp 1, sự khác biệt gần như biến mất.
Điều này gợi ra một sự thật ít ai ngờ: không phải mùa sinh làm nên sự khác biệt, mà là vị trí của trẻ trong nhóm tuổi lớp học. Trẻ sinh đầu năm học (ví dụ, tháng 1-3) thường già hơn vài tháng hoặc gần một năm so với các bạn sinh vào cuối năm (tháng 10-12). Trong độ tuổi mẫu giáo và tiểu học, một năm phát triển có thể tạo ra khác biệt rất lớn về trí nhớ, tư duy và khả năng ngôn ngữ.
Ảnh minh họa
Hiệu ứng tuổi tương đối: Lợi thế hay bất công?
Hiệu ứng này không chỉ ảnh hưởng đến kết quả học tập mà còn liên quan đến sự tự tin, khả năng tham gia các hoạt động ngoại khóa và thậm chí là cơ hội nghề nghiệp sau này. Trẻ lớn tuổi hơn trong cùng lớp thường được giáo viên chú ý hơn, có nhiều khả năng được chọn làm "học sinh gương mẫu", từ đó tự tin hơn và tiếp tục phát triển tốt hơn trong các năm học sau.
Tại nhiều quốc gia như Mỹ, Canada, Anh, hiệu ứng này được nghiên cứu sâu rộng. Kết quả đều chỉ ra một xu hướng giống nhau: trẻ sinh cuối năm học thường bị đánh giá thấp hơn về năng lực, dù chỉ kém bạn cùng lớp vài tháng tuổi.
Môi trường nuôi dưỡng - yếu tố quan trọng bậc nhất
Ngoài tuổi tương đối trong lớp học, yếu tố môi trường gia đình cũng được chứng minh là có ảnh hưởng mạnh đến IQ và thành tích học tập của trẻ.
Cha mẹ có trình độ học vấn cao, nghề nghiệp chuyên môn thường tạo ra môi trường giàu kích thích trí tuệ hơn cho con.
Phong cách nuôi dạy "cân bằng giữa yêu thương và kỷ luật" (authoritative parenting) giúp trẻ phát triển khả năng tự chủ, ham học và tư duy phản biện - những yếu tố cốt lõi của trí thông minh.
Dinh dưỡng trong thai kỳ, mức độ tương tác của cha mẹ, và khả năng nhận biết cảm xúc của con trong giai đoạn sơ sinh - tất cả đều góp phần tạo nên nền tảng trí tuệ bền vững.
Đừng lo lắng về tháng sinh - hãy đầu tư vào môi trường
Sinh con vào tháng nào không định đoạt trí thông minh của trẻ. Thay vào đó, sự đầu tư về giáo dục, môi trường sống, phong cách nuôi dạy và sự hiểu biết khoa học của phụ huynh mới là chìa khóa để nuôi dưỡng tiềm năng trí tuệ dài lâu.
Nếu phụ huynh hiểu và cân nhắc kỹ lưỡng về thời điểm cho con nhập học (nhất là với trẻ sinh cuối năm), kết hợp với môi trường nuôi dạy khoa học - thì mọi đứa trẻ đều có cơ hội phát triển trí thông minh như nhau, bất kể ngày tháng sinh.