Cảnh báo về mức độ nguy hiểm khó lường của sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết Dengue nay trở nên khó lường

Theo Bộ Y tế, trong gần 5 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận 22.974 ca mắc SXHD và 05 ca tử vong tại nhiều tỉnh thành(1). Con số này cho thấy rủi ro dịch bệnh vẫn hiện hữu, đặc biệt là nguy cơ "dịch chồng dịch" khi các ca SHXD, tay chân miệng, và COVID-19 cùng gia tăng cục bộ ở một số địa phương. Cuối tháng 5, Bộ Y tế đã ra công văn hỏa tốc nhằm yêu cầu tăng cường chỉ đạo, giám sát và truyền thông để giảm thiểu tử vong vì SXHD.

Nếu như trước đây, SXHD thường được biết đến với chu kỳ bùng phát khoảng 5 năm một lần và có "khoảng lặng" rõ rệt, thì nay, dịch tễ đã có những thay đổi đáng báo động, không còn theo mùa và lan rộng về địa lý. Thông tin về tình hình SXHD thay đổi khó lường, những gánh nặng và nguy cơ mà căn bệnh này có thể gây ra đã được các chuyên gia chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến diễn ra mới đây, do Báo Sức khỏe & Đời sống - cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế, với sự đồng hành phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam - đơn vị đang có nhiều nỗ lực đồng hành cùng ngành y tế nâng cao nhận thức của cộng đồng về sốt xuất huyết Dengue, tổ chức, với chủ đề: "Hướng tới một Việt Nam không còn ca tử vong vì sốt xuất huyết: Hiệp lực phòng bệnh bằng giải pháp tích hợp".

Các khách mời tại toạ đàm.

Tại tọa đàm, ThS.BS Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng Bệnh, Bộ Y tế cho biết: "Trước đây số ca mắc cao có chu kỳ khoảng 5 năm, nhưng bây giờ đã thay đổi, khoảng chu kỳ 2 năm là có ca mắc cao". Ông lý giải thêm rằng, đô thị hóa, di cư hoặc việc đi lại giữa các vùng miền trở nên thuận lợi hơn cũng đã tạo điều kiện cho SXHD lan rộng và khó kiểm soát hơn.

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết dưới góc độ dịch tễ học, SXHD hiện đã lan rộng ra khắp các tỉnh thành, bao gồm cả các khu vực miền núi vốn trước đây ghi nhận rất ít ca mắc. Diễn biến này đặt ra yêu cầu mỗi người dân cần chủ động hơn trong việc ứng phó với dịch bệnh.

Chủ quan và xử trí sai dẫn đến hậu quả đáng tiếc

Mặc dù nhận thức chung về SXHD đã được nâng cao, nhưng theo các chuyên gia, một bộ phận không nhỏ người dân vẫn còn chủ quan và xử trí sai cách khi mắc bệnh, dẫn đến những trường hợp nhập viện muộn, bệnh diễn biến nặng và thậm chí tử vong.

PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, chia sẻ về những sai lầm phổ biến: Người dân thấy sốt có thể nghĩ tới các bệnh khác như cảm cúm; thực tế, có những trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, đến viện muộn khi đã sốc, suy đa tạng.

Sự nhầm lẫn về triệu chứng khiến nhiều người tự điều trị tại nhà, bỏ qua "giai đoạn vàng" để can thiệp, và đối mặt với những rủi ro khôn lường. Ảnh minh họa.

Một ví dụ điển hình được PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường chia sẻ là trường hợp một nam sinh viên từ quê lên Hà Nội ở trọ. Do điều kiện sống hạn chế, khi bị sốt, bệnh nhân chỉ nằm nghỉ tại phòng, tự ăn uống cầm chừng. Đến ngày thứ 5 mới nhập viện thì tình trạng bệnh đã chuyển nặng, bệnh nhân đã có biểu hiện sốc, máu cô đặc.

Bên cạnh đó, SXHD do vi-rút gây ra và không có thuốc đặc trị. Việc tự ý dùng thuốc kháng sinh, thuốc corticoid hay truyền dịch khi chưa có chỉ định của bác sĩ là sai lầm nghiêm trọng, khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Hiệp lực toàn diện, hướng đến không còn ca tử vong do SXHD

Để đối phó với tình hình dịch tễ SXHD ngày càng phức tạp, giảm thiểu tử vong và kiểm soát dịch hiệu quả, các chuyên gia nhấn mạnh cần một chiến lược tổng thể, gồm: Kiểm soát véc-tơ, giám sát dịch tễ, cảnh báo sớm, truyền thông thay đổi hành vi và tăng cường năng lực hệ thống y tế. Trong đó, tiêm chủng - một giải pháp mới được WHO thẩm định, là một phần trong giải pháp tổng thể, giúp phòng ngừa chủ động và giảm nguy cơ bệnh chuyển nặng.

Chia sẻ tại tọa đàm, ThS.BS Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng Bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát véc-tơ truyền bệnh, cùng với sự chủ động từ mỗi cá nhân: "Các biện pháp xã hội, cùng với sự chủ động của từng địa phương, tổ dân phố và mỗi gia đình sẽ giúp mọi người nhận thức rõ nguy cơ mắc bệnh và tử vong do SXHD. Từ đó, chúng ta sẽ phối hợp cùng ngành y tế để tiêu diệt bọ gậy, lăng quăng, muỗi, thông qua việc ngủ màn và sử dụng các thiết bị diệt muỗi. Đây là những yếu tố thuận lợi giúp tăng cường kiểm soát dịch bệnh và véc-tơ truyền bệnh".

Bổ sung cho giải pháp kiểm soát véc-tơ, PGS.TS.BS Phạm Quang Thái cũng chỉ ra những thách thức khó lường trong môi trường đô thị: "Có một số người nói rằng nhà tôi ở tầng 30, không thấy muỗi nên sẽ không bị bệnh. Đừng nghĩ rằng tầng 30 thì không có muỗi. Thực tế, con muỗi rất thông minh, nó không bay từ tầng 1 đến tầng 30 mà sẽ bay giật cấp, bay từng tầng rồi đẻ trứng dần lên. Sau một thời gian, kể cả tầng cao nhất của chung cư cũng sẽ có muỗi".

Chung cư cao tầng không phải "vùng an toàn" với SXHD. Muỗi vẫn sinh sôi, lây bệnh nếu không kiểm soát kỹ. Ảnh minh họa.

Với góc nhìn từ một doanh nghiệp đang đồng hành cùng hệ thống y tế Việt Nam, ông Benjamin Ping, Tổng Giám đốc Takeda Việt Nam khẳng định: "Chúng tôi nhìn nhận rằng hợp tác đa ngành đóng vai trò then chốt, vì không một đơn vị hay tổ chức nào có thể đơn độc kiểm soát SXHD một cách hiệu quả".

Ông Benjamin cũng chỉ rõ sự cần thiết của việc hợp tác giữa Chính phủ, ngành y tế, doanh nghiệp và cộng đồng. Đồng thời, ông cũng cho biết, Takeda cam kết đóng góp vào nỗ lực chung thông qua việc nâng cao năng lực nhân viên y tế, truyền thông cộng đồng và đảm bảo tiếp cận tiêm chủng như một phần không thể thiếu trong chiến lược kiểm soát dịch bệnh.

Bên cạnh đó, vai trò của truyền thông giáo dục sức khỏe là không thể thiếu. Cần triển khai các chiến dịch đa dạng, chính thống và liên tục để nâng cao nhận thức cộng đồng giúp người dân hiểu đúng về bệnh, nhận biết triệu chứng sớm, tránh chủ quan và tìm đến cơ sở y tế kịp thời. Cùng với đó, tiêm chủng cũng được xem là một trong những giải pháp phòng ngừa chủ động, góp phần giảm số ca mắc nặng và tử vong do SXHD.

WHO cũng đang khuyến nghị sử dụng vắc-xin sốt xuất huyết của Takeda trên một số đối tượng tại các quốc gia có tốc độ lây nhiễm cao, chịu nhiều gánh nặng sốt xuất huyết (2). Vắc-xin này đã được phê duyệt tại 40 quốc gia, với hơn 15 triệu liều được phân phối toàn cầu.

Nội dung do báo Báo Sức khỏe & Đời sống phối hợp cùng Công ty TNHH Dược phẩm Takeda Việt Nam thực hiện, được Hội Y học Dự phòng Việt Nam phê duyệt chuyên môn nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng. Nội dung này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin đến công chúng; không sử dụng để chẩn đoán hoặc điều trị một vấn đề sức khỏe hoặc bệnh tật; và không nhằm mục đích thay thế cho việc tư vấn với bác sĩ. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn thêm.

C-ANPROM/VN/NON/0033