5 điều người giàu không bao giờ làm với tiền bạc và bạn cũng nên tránh

1. Chi tiêu nhiều hơn thu nhập

Đây là sai lầm phổ biến khiến phần lớn mọi người không thể tích lũy. Người giàu luôn duy trì nguyên tắc: chi tiêu thấp hơn thu nhập. Họ không bao giờ để mức sống vượt quá khả năng tài chính chỉ để chứng minh bản thân hoặc chạy theo người khác.

Nếu mỗi tháng bạn tiêu nhiều hơn số tiền kiếm được, khoảng cách nợ nần sẽ ngày càng lớn. Cách tránh rất rõ ràng: xác định tỷ lệ chi tiêu hợp lý (50–30–20 hoặc 60–30–10) và cam kết không vượt quá giới hạn này.

2. Dùng nợ xấu để thỏa mãn nhu cầu ngắn hạn

Người giàu có thể dùng nợ, nhưng đó là nợ tốt – khoản vay để đầu tư sinh lời hoặc mua tài sản giá trị lâu dài. Họ không bao giờ vay để tiêu xài cho những nhu cầu chóng vánh như mua hàng xa xỉ, đổi điện thoại, hay đi du lịch vượt quá khả năng chi trả.

Với nợ xấu, bạn vừa phải trả gốc vừa trả lãi, và khoản nợ sẽ bào mòn mọi cơ hội tích lũy. Cách tránh: nếu muốn mua thứ gì đó bằng tiền vay, hãy tự hỏi: “Nó có giúp tôi tạo thêm thu nhập hoặc giữ giá trị lâu dài không?”. Nếu câu trả lời là “không”, hãy dừng lại.

3. Bỏ qua quỹ dự phòng

Nhiều người chỉ nghĩ đến tiết kiệm dài hạn mà quên mất một khoản tiền quan trọng: quỹ dự phòng. Người giàu luôn duy trì ít nhất 6–12 tháng chi phí sinh hoạt để đối phó với tình huống bất ngờ: mất việc, bệnh tật, khủng hoảng kinh tế.

Không có quỹ dự phòng, bạn sẽ phải rút tiền từ khoản đầu tư hoặc vay nóng khi khẩn cấp, dẫn đến mất mát lớn hơn. Cách tránh: lập một tài khoản riêng cho quỹ dự phòng, coi như “tiền không tồn tại” cho đến khi cần thật sự.

4. Đặt tất cả tiền vào một chỗ

Người giàu hiểu rằng rủi ro luôn tồn tại. Họ không bao giờ bỏ toàn bộ tiền vào một kênh duy nhất, dù là gửi tiết kiệm, bất động sản, hay chứng khoán. Thay vào đó, họ phân bổ tài sản vào nhiều kênh với mức độ rủi ro khác nhau để vừa bảo vệ vừa tăng trưởng.

Cách tránh: bắt đầu với nguyên tắc đa dạng hóa. Ví dụ: 40% gửi tiết kiệm, 30% đầu tư an toàn (trái phiếu, chứng chỉ quỹ), 20% đầu tư sinh lời cao hơn (chứng khoán, kinh doanh), 10% giữ tiền mặt. Tùy mức thu nhập và khẩu vị rủi ro, bạn có thể điều chỉnh tỷ lệ này.

5. Để tiền nhàn rỗi mà không sinh lời

Người giàu không bao giờ để tiền nằm yên trong tài khoản không lãi hoặc dùng hết cho chi tiêu. Mỗi đồng tiền đều phải có “nhiệm vụ”: hoặc sinh lãi, hoặc bảo toàn giá trị, hoặc mở ra cơ hội mới.

Nếu bạn để toàn bộ tiền trong ví hoặc tài khoản thanh toán, bạn đang để lỡ cơ hội chống lại lạm phát và tạo ra lợi nhuận. Cách tránh: sau khi để lại phần cần thiết cho chi tiêu và dự phòng, hãy chuyển phần còn lại vào kênh đầu tư an toàn hoặc dài hạn. Nguyên tắc là: tiền phải làm việc cho bạn, không chỉ bạn làm việc cho tiền.

Kết luận

Người giàu không giàu lên nhờ một quyết định may mắn, mà nhờ tránh được những sai lầm cơ bản. Họ không tiêu quá khả năng, không vay cho sự hào nhoáng, luôn có quỹ dự phòng, biết đa dạng hóa, và không để tiền “nằm chết”. Nếu bạn tránh được 5 điều trên, bạn đã đi được nửa chặng đường đến sự tự do tài chính.