5 câu hỏi đơn giản giúp bạn biết mình đang tiêu tiền theo kiểu kiểm soát hay cảm xúc
Có những người tiêu ít nhưng vẫn thấy thiếu. Có người tiêu nhiều mà ví vẫn không trống. Sự khác biệt không chỉ nằm ở số tiền – mà nằm ở cách bạn tiêu: theo kiểm soát, hay theo cảm xúc.
Hãy thử tự trả lời 5 câu hỏi sau. Mỗi câu sẽ giúp bạn nhận diện lối tiêu tiền của mình rõ hơn – để từ đó, biết nên điều chỉnh điều gì (nếu cần).
Câu hỏi 1: Khi mua một món đồ bất kỳ, bạn thường nghĩ điều gì đầu tiên?
A. "Mình có thực sự cần nó không?"
B. "Trông xinh quá! Mua luôn kẻo hết."
Giải thích: Nếu bạn thường xuyên chọn đáp án A, bạn đang tiêu tiền theo tư duy kiểm soát: có lý do, có chọn lọc. Ngược lại, nếu phản ứng đầu tiên là “thích – đẹp – lạ – đang hot”, bạn dễ bị cuốn theo cảm xúc.
Câu hỏi 2: Bạn có cảm thấy “có lỗi” sau một vài lần tiêu tiền gần đây không?
A. Không. Mỗi lần tiêu tôi đều thấy đáng hoặc có lý do rõ ràng.
B. Có. Thường là tiếc tiền hoặc cảm thấy mua hơi bốc đồng.
Giải thích: Người tiêu tiền theo kiểm soát ít khi có cảm giác hối tiếc, vì họ đã cân nhắc trước khi rút ví. Ngược lại, nếu bạn hay thấy “cắn rứt” sau khi mua sắm, có thể bạn đang để cảm xúc chi phối hành vi tài chính.
Câu hỏi 3: Bạn có lên kế hoạch tài chính cho tuần hoặc tháng không?
A. Có. Dù không chi tiết, tôi vẫn chia nhóm hoặc đặt hạn mức.
B. Không. Tôi tiêu theo kiểu ngày nào hay ngày đó, có thì tiêu.
Giải thích: Không cần bảng excel, nhưng nếu bạn có nhịp chi tiêu, bạn đã đi đúng hướng kiểm soát. Nếu bạn “trôi theo dòng tiền”, khả năng cao bạn không biết rõ dòng tiền mình đi đâu – và dễ bị hụt vào cuối tháng.
Câu hỏi 4: Khi có một ngày buồn, mệt hoặc stress – bạn thường làm gì đầu tiên?
A. Ngủ một giấc, nấu gì đó, gọi cho bạn thân – hoặc để yên cảm xúc trôi qua.
B. Lướt app mua hàng, đặt đồ ăn ngon, book một món gì đó “cho bõ”.
Giải thích: Người tiêu tiền theo cảm xúc thường biến việc mua sắm thành cơ chế giải tỏa tâm trạng, và điều này dẫn đến rất nhiều chi phí “ẩn” – tiêu không vì nhu cầu thật.
Câu hỏi 5: Bạn có nhớ món đồ gần nhất mình tiêu tiền vào là gì không?
A. Có. Tôi nhớ khá rõ mình đã chi cho cái gì.
B. Không nhớ rõ lắm, có vẻ là cái gì đó linh tinh hoặc app tự trừ.
Giải thích: Nếu bạn không nhớ được, điều đó cho thấy bạn đang thiếu kết nối với đồng tiền của chính mình. Người kiểm soát tài chính thường biết tiền đi đâu – không phải vì họ ghi lại từng đồng, mà vì họ tiêu có ý thức.
Tự đánh giá nhanh:
| Số câu A bạn chọn | Bạn đang… |
|---|---|
| 0–1 | Dễ bị cảm xúc chi phối, cần “gỡ rối” tài chính từ gốc |
| 2–3 | Có ý thức kiểm soát, nhưng chưa ổn định – dễ trượt nếu không để ý |
| 4–5 | Rất vững vàng! Bạn có tư duy tài chính chủ động, ví tiền của bạn đang được bạn dẫn dắt – không phải ngược lại |
Điều thú vị là:
Người tiêu theo cảm xúc không phải lúc nào cũng tiêu nhiều tiền, nhưng họ thường không kiểm soát được – và dễ “trôi” lúc nào không biết. Người tiêu theo kiểm soát không cần khắt khe – họ có thể vẫn mua sắm, vẫn thưởng cho bản thân, nhưng luôn biết mình đang làm gì.
Mẹo chuyển từ tiêu cảm xúc → kiểm soát mà không cần gồng:
- Tạm hoãn 24h với mọi món đồ trên 300.000đ
- Lên ngân sách hàng tuần thay vì hàng tháng – dễ kiểm soát hơn
- Tắt thông báo sale sau 9h tối – giảm mua lúc yếu lòng
- Ghi lại 1 dòng/ngày: mình tiêu gì – cảm giác thế nào
- Tự hỏi: Nếu không mua, mình thấy hụt điều gì nhất?
Kết luận:
Bạn không cần phải sống hà khắc, cũng không phải ghi chép từng đồng mới kiểm soát được tài chính. Chỉ cần biết khi nào bạn tiêu theo cảm xúc – và học cách nhận diện nó sớm hơn, bạn đã bước vào vùng chủ động rồi.
Dành cho bạn - người phụ nữ đang lắng nghe chính mình
aFamily mời bạn tham gia một KHẢO SÁT nhỏ như một cách để cùng lắng nghe những suy nghĩ, lựa chọn và hình dung riêng của bạn trong hành trình sống, làm đẹp, tiêu dùng và chăm sóc bản thân sau tuổi 30.
Mỗi chia sẻ đều mang giá trị riêng và sẽ được bảo mật hoàn toàn. Cảm ơn bạn vì đã dành thời gian.