Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã đạt được những bước tiến lớn trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống, song suy dinh dưỡng ở trẻ em vẫn là vấn đề đáng báo động. Theo báo cáo năm 2022 của Viện Dinh dưỡng Quốc gia (NIN), tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi ở trẻ dưới 5 tuổi vẫn ở mức 19,6%, trong khi suy dinh dưỡng thể nhẹ cân chiếm khoảng 11,6%. Đáng lưu ý, tỷ lệ này cao hơn nhiều tại các khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, nơi con số thấp còi có thể lên đến trên 30%.

Suy dinh dưỡng không chỉ khiến trẻ thấp bé nhẹ cân so với độ tuổi, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và trí tuệ. Trẻ thiếu cân thường dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn, hệ miễn dịch yếu, chậm phát triển vận động, ngôn ngữ, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ suy giảm khả năng học tập về sau. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng cảnh báo: Suy dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời có thể gây ra những tổn thương không thể phục hồi về phát triển não bộ.

Đối với trẻ thiếu cân, suy dinh dưỡng dinh dưỡng đóng vai trò quyết định để giúp trẻ “bắt kịp đà tăng trưởng”. Chế độ dinh dưỡng cần có những điểm đặc biệt:

1. Năng lượng cao

Theo khuyến nghị của NIN, trẻ suy dinh dưỡng cần khẩu phần năng lượng cao hơn trung bình, trong đó sữa và phẩm bổ sung dinh dưỡng phải đạt tối thiểu 65–70 kcal/100 ml sữa đã pha để đáp ứng nhu cầu tăng cân.

2. Đạm chất lượng tốt

Đạm động vật (thịt, cá, trứng, sữa) và đạm từ sữa công thức chuyên biệt giúp phục hồi khối cơ, hỗ trợ miễn dịch. Các nghiên cứu cho thấy trẻ được cung cấp đủ đạm sẽ có tốc độ tăng cân và tăng chiều cao tốt hơn.

3. Vi chất dinh dưỡng

Kẽm, sắt, vitamin nhóm B, vitamin D và canxi đặc biệt cần thiết. Ví dụ, nghiên cứu của UNICEF (2021) chỉ ra rằng thiếu kẽm làm tăng nguy cơ thấp còi và chậm phát triển vận động.

4. Hỗ trợ tiêu hóa

Trẻ suy dinh dưỡng thường gặp vấn đề tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón, kém hấp thu). Do đó, cần ưu tiên thực phẩm, sữa bổ sung lợi khuẩn (probiotic), chất xơ hòa tan (FOS) để bảo vệ đường ruột.

5. Tăng cường đề kháng

Khi hệ miễn dịch khỏe, trẻ ít ốm vặt hơn, từ đó giảm nguy cơ sụt cân. Các công thức sữa có thêm nucleotide, beta-glucan hay HMO đang được khuyến nghị sử dụng.

Điều quan trọng là cha mẹ không nên nóng vội ép con ăn quá nhiều, mà cần xây dựng chế độ ăn khoa học, kiên trì, kết hợp theo dõi tăng trưởng (cân nặng, chiều cao) định kỳ. Bên cạnh đó, việc cho trẻ vận động ngoài trời, tắm nắng hợp lý cũng giúp tăng hấp thu vitamin D, cải thiện sức khỏe xương và miễn dịch.

Suy dinh dưỡng ở trẻ em là thách thức lớn, nhưng hoàn toàn có thể cải thiện nếu gia đình, cộng đồng và hệ thống y tế cùng chung tay. Đầu tư cho dinh dưỡng của trẻ hôm nay chính là đầu tư cho tương lai của quốc gia, vì một thế hệ khỏe mạnh, thông minh và tràn đầy sức sống.