Giai đoạn từ 2 đến 5 tuổi là thời kỳ các bậc cha mẹ thường gọi vui là “thời kỳ khủng hoảng tuổi lên 2”. Đây là lúc trẻ bắt đầu hình thành cái tôi mạnh mẽ, muốn được tự quyết, muốn được lắng nghe — nhưng lại chưa đủ khả năng diễn đạt cảm xúc một cách trọn vẹn. Kết quả là, những cơn ăn vạ, khóc lóc, gào thét trở thành “ngôn ngữ” để trẻ thể hiện sự phản đối, giận dữ hay mong muốn được chú ý.

Ở nhà, bố mẹ có thể bình tĩnh xử lý, cho con thời gian nguôi ngoai. Nhưng ở nơi công cộng — siêu thị, nhà hàng, công viên — tình huống ấy trở nên khó xử hơn nhiều. Mọi ánh mắt đổ dồn, tiếng khóc vang lên, còn bố mẹ thì đỏ mặt, vừa lo con, vừa sợ làm phiền người khác. Vậy trong lúc đó, bố mẹ nên làm gì để vừa dạy con, vừa giữ được sự bình tĩnh và lịch sự nơi công cộng?

1. Giữ bình tĩnh – đừng để cảm xúc của mình “ăn vạ” theo con

Khi con khóc, điều đầu tiên cần làm không phải là “bắt con im ngay”, mà là giữ bình tĩnh cho chính mình. Trẻ rất nhạy cảm với cảm xúc của bố mẹ – nếu bố mẹ quát mắng, nét mặt căng thẳng hay hành động gấp gáp, con sẽ càng hoảng sợ và khóc to hơn.

Hít sâu, nói nhẹ, tránh la lớn hoặc dọa nạt. Hãy nhớ: bạn là người duy nhất trong tình huống đó có thể giúp con ổn định lại – chứ không phải người qua đường.

2. Đưa con ra khỏi khu vực đông người

Nếu con đang ăn vạ giữa siêu thị hay quán cà phê, thay vì vừa dỗ vừa đứng tại chỗ, hãy bế con hoặc dắt con ra chỗ yên tĩnh – một góc trống, ghế bên ngoài, hoặc xe riêng. Việc này giúp con được tách khỏi những yếu tố kích thích (ánh mắt, tiếng ồn, đồ vật hấp dẫn), đồng thời giảm bớt áp lực cho cả bạn và những người xung quanh.

3. Thừa nhận cảm xúc, không chiều theo yêu cầu vô lý

Trẻ ăn vạ không chỉ vì “muốn đồ chơi”, mà chủ yếu vì muốn được công nhận cảm xúc. Bạn có thể nói:

“Mẹ biết con đang giận vì mẹ không mua bánh.”

“Con buồn lắm phải không? Nhưng hét to thế này không giúp con có được điều con muốn đâu.”

Thừa nhận cảm xúc giúp con thấy mình được hiểu, và đó là bước đầu tiên để bé hạ cơn giận. Tuy nhiên, không nên nhượng bộ nếu yêu cầu của con không hợp lý – nếu hôm nay bạn chiều, bé sẽ nhớ rằng “cứ khóc thật to là được”.

4. Dạy con cách thể hiện cảm xúc khác sau khi cơn ăn vạ qua đi

Khi con đã bình tĩnh, hãy nhẹ nhàng nói chuyện:

“Lần sau nếu con muốn gì, con nói với mẹ bằng lời nhé, mẹ sẽ lắng nghe.”

“Khi con hét to như vậy, mọi người sẽ sợ và con cũng mệt. Chúng ta thử cách khác được không?”

Việc hướng dẫn sau cơn ăn vạ mới thực sự quan trọng, vì đây là lúc con hiểu ra vấn đề rõ nhất. Trẻ cần học rằng cảm xúc nào cũng được phép có, nhưng cách thể hiện phải đúng.

5. Chuẩn bị trước khi ra ngoài

Trước khi đưa con đến nơi đông người, hãy thỏa thuận trước :

“Hôm nay mình đi siêu thị, mẹ cho con chọn 1 món đồ nhé. Nếu con muốn thêm, mẹ sẽ nói không, và mình không khóc nhé.”

Sự chuẩn bị trước giúp trẻ biết giới hạn và giảm khả năng bị kích động bất ngờ. Đồng thời, bố mẹ cũng nên đảm bảo con được ăn, ngủ, nghỉ đầy đủ, vì trẻ đói hoặc mệt thường dễ ăn vạ hơn.

6. Đừng sợ ánh nhìn của người khác

Nhiều bố mẹ vì ngại bị nhìn, bị đánh giá nên cố gắng “bịt miệng con” hoặc chiều theo để con nín. Nhưng thật ra, không ai nuôi con mà không từng trải qua cảnh này. Bạn không cần xấu hổ. Điều quan trọng là cách bạn xử lý bình tĩnh, tôn trọng con và tôn trọng môi trường xung quanh.

Trẻ ăn vạ là một phần bình thường của sự phát triển cảm xúc. Nếu được hướng dẫn đúng, qua mỗi lần như vậy, con sẽ hiểu thêm về cảm xúc của mình, biết kiểm soát tốt hơn, và dần trưởng thành hơn trong cách giao tiếp.

Và với bố mẹ – hãy coi mỗi lần con “ăn vạ” không phải là thất bại, mà là một cơ hội để dạy con biết cách làm chủ chính mình. Vì chỉ khi người lớn giữ được bình tĩnh, trẻ mới học được bình tĩnh.