Mẹ đừng coi thường bệnh Kawasaki ở trẻ!
Khá nhiều bà mẹ trẻ ngơ ngác khi nghe nhắc đến từ này. Sao giông giống tên một thương hiệu… xe máy? Nhưng không phải! Bệnh Kawasaki rất nguy hiểm!, thường gặp với trẻ dưới 5 tuổi.
Kawasaki là gì?
Đây là một bệnh rất hiếm gặp ở Việt Nam. Nhưng thời gian gần đây, Bệnh viện Nhi đồng đã tiếp nhận khá nhiều ca bệnh này. Nếu phát hiện và điều trị muộn, bệnh có nguy cơ biến chứng vào tim, dẫn đến tử vong vì vỡ túi phình mạch vành.
Bệnh Kawasaki còn có nhiều tên gọi khác là hội chứng Kawasaki, hội chứng hạch bạch huyết dưới da, hội chứng hạch bạch huyết dưới da sốt cấp tính. Có thể hiểu nôm na, đây là một hội chứng viêm mạch máu toàn thân, đi kèm sốt cấp tính, thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh có thể phát thành dịch trong các nhóm trẻ.
Sở dĩ có cái tên Kawasaki vì bệnh được bác sĩ Tomisaku Kawasaki (Nhật) mô tả lần đầu vào năm 1967. Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được làm rõ.
Biểu hiện của bệnh ra sao?
Biểu hiện lâm sàng của bệnh là sốt cao dài ngày (ít nhất là 5 ngày), kèm theo cảm giác mệt mỏi toàn thân, thường có hạch ở một bên cổ, xung huyết miệng, hầu hoặc miệng; hầu bị khô, nứt nẻ, có khi biểu hiện bằng những nốt ban đỏ ở môi.
Ngoài ra, bệnh nhi có biểu hiện phù chi, nổi ban đỏ, tróc da quanh móng hoặc tróc da toàn thân. Thông thường, nốt ban đỏ có nhiều hình dạng khác nhau ở toàn thân, đặc biệt ở vùng hông và có thể diễn biến theo trình tự từ dạng các nốt ban giống nốt sởi sang dạng ban kiểu mề đay, sau cùng là dạng tróc da đi cùng với các biểu hiện viêm đa mạch.
Vì vậy, bạn cần nghĩ ngay đến Kawasaki nếu con bạn dưới 5 tuổi và trẻ bị sốt liên tục khoảng 5 ngày trở lên, kèm theo hàng loạt các biểu hiện như:
- Viêm kết mạc 2 bên mắt (Mắt đỏ)
- Môi khô đỏ, nứt, lưỡi đỏ màu dâu tây.
- Niêm mạc miệng và hầu đỏ lan tỏa.
- Đỏ lòng bàn tay, chân.
- Phù cứng bàn tay, chân.
- Tróc da đầu ngón.
- Hồng ban đa dạng ở thân, tróc da quanh hậu môn.
Đặc biệt, nếu trẻ bị tróc da quanh hậu môn kèm theo sốt thì chắc đến trên 80% là đã mắc bệnh này. Cha mẹ nên đưa con đến bệnh viện ngay khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh.
Bệnh Kawasaki ở trẻ cần được phát hiện sớm để điều trị. (Ảnh minh họa)
Bệnh Kawasaki điển hình có 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Bệnh nhân sốt cấp tính, trung bình khoảng 10 ngày, thân thể bệnh nhân nổi ban, nổi hạch, phù chi hoặc có biểu hiện nội ban, viêm kết mạc.
Giai đoạn 2 (giai đoạn bán cấp): Thường kéo dài khoảng 2 tuần, biểu hiện bởi tăng tiểu cầu, tăng máu lắng, tróc da và bệnh nhân dần dần hạ sốt.
Giai đoạn 3: Là giai đoạn hồi phục với sự mất dần các triệu chứng lâm sàng. Giai đoạn này thường kéo dài. Sau khi hồi phục, thể trạng bệnh nhân bị suy yếu cần được bồi dưỡng.
Nguy cơ của trẻ khi đối mặt với Kawasaki
Kawasaki có thể gây biến chứng lên tim mạch cho trẻ, làm tim to, nhịp tim nhanh, suy tim. Nguy hiểm nhất là biến chứng của bệnh có thể làm viêm tắc và giãn mạch vành, dẫn đến nhồi máu cơ tim, gây đột tử tức thì cho trẻ.
Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị sưng khớp, viêm màng não, hay viêm phổi, viêm ruột. Xét nghiệm cho thấy bạch cầu trong máu tăng cao, siêu âm tim thấy mạch vành bị giãn ra, v.v.. Biểu hiện phình động mạch vành hoặc giãn động mạch vành thường chiếm tới 15 – 25% số bệnh nhi.
Tuy nhiên, điều may mắn là tỷ lệ này sẽ giảm xuống thấp nếu trẻ được phát hiện kịp thời, đưa đến bệnh viện sớm, điều trị đúng cách trong vòng 10 ngày kể từ khi bệnh khởi phát.
Chăm sóc trẻ bệnh thế nào?
Trước tiên, các bà mẹ trẻ cần biết rõ những thông tin về bệnh, để tránh nhầm lẫn với bệnh khác (tưởng trẻ sốt vì mọc răng, nghi ngờ sốt xuất huyết, nghi ngờ viêm mắt đỏ). Bệnh Kawasaki rất khó phát hiện vì triệu chứng thường xuất hiện không đầy đủ cùng lúc trong giai đoạn đầu. Đã có những trường hợp, bệnh tự lành khiến phụ huynh chủ quan dù sau đó tái đi tái lại nhiều lần. Chỉ đến khi trẻ có biến chứng tim mới phát hiện ra thì đã để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Cách duy nhất để bảo vệ trẻ là luôn cẩn thận theo dõi khi con bị sốt kéo dài. Chỉ cần sốt 2 – 3 ngày chưa khỏi, trẻ cần được phụ huynh đưa đến bệnh viện thay vì chủ quan chỉ chăm sóc tại nhà. Nếu được phát hiện bệnh trong vài ngày đầu thì không nguy hiểm vì bệnh có thể được điều trị hiệu quả. Đặc biệt, nếu phát hiện bệnh trong vòng 10 ngày kể từ khi mắc phải, các bác sĩ có thể ngăn ngừa biến chứng ở tim.
Trường hợp việc điều trị bệnh tiến triển tốt, thì khoảng 48 giờ sau điều trị, bệnh sẽ lui dần, trẻ hết sốt và có thể về nhà. Tuy nhiên, một khi trẻ đã mắc bệnh Kawasaki thì cần phải được tái khám suốt đời. Cũng cần lưu ý là đối với những trẻ đang được điều trị bệnh Kawasaki, cần tạm ngưng tiêm ngừa vắc xin phòng các bệnh như: sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, ít nhất trong vòng 3 tháng vì thuốc có thể làm giảm tác dụng của vắc xin.
Đây là một bệnh rất hiếm gặp ở Việt Nam. Nhưng thời gian gần đây, Bệnh viện Nhi đồng đã tiếp nhận khá nhiều ca bệnh này. Nếu phát hiện và điều trị muộn, bệnh có nguy cơ biến chứng vào tim, dẫn đến tử vong vì vỡ túi phình mạch vành.
Bệnh Kawasaki còn có nhiều tên gọi khác là hội chứng Kawasaki, hội chứng hạch bạch huyết dưới da, hội chứng hạch bạch huyết dưới da sốt cấp tính. Có thể hiểu nôm na, đây là một hội chứng viêm mạch máu toàn thân, đi kèm sốt cấp tính, thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh có thể phát thành dịch trong các nhóm trẻ.
Sở dĩ có cái tên Kawasaki vì bệnh được bác sĩ Tomisaku Kawasaki (Nhật) mô tả lần đầu vào năm 1967. Nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được làm rõ.
Biểu hiện của bệnh ra sao?
Biểu hiện lâm sàng của bệnh là sốt cao dài ngày (ít nhất là 5 ngày), kèm theo cảm giác mệt mỏi toàn thân, thường có hạch ở một bên cổ, xung huyết miệng, hầu hoặc miệng; hầu bị khô, nứt nẻ, có khi biểu hiện bằng những nốt ban đỏ ở môi.
Ngoài ra, bệnh nhi có biểu hiện phù chi, nổi ban đỏ, tróc da quanh móng hoặc tróc da toàn thân. Thông thường, nốt ban đỏ có nhiều hình dạng khác nhau ở toàn thân, đặc biệt ở vùng hông và có thể diễn biến theo trình tự từ dạng các nốt ban giống nốt sởi sang dạng ban kiểu mề đay, sau cùng là dạng tróc da đi cùng với các biểu hiện viêm đa mạch.
Vì vậy, bạn cần nghĩ ngay đến Kawasaki nếu con bạn dưới 5 tuổi và trẻ bị sốt liên tục khoảng 5 ngày trở lên, kèm theo hàng loạt các biểu hiện như:
- Viêm kết mạc 2 bên mắt (Mắt đỏ)
- Môi khô đỏ, nứt, lưỡi đỏ màu dâu tây.
- Niêm mạc miệng và hầu đỏ lan tỏa.
- Đỏ lòng bàn tay, chân.
- Phù cứng bàn tay, chân.
- Tróc da đầu ngón.
- Hồng ban đa dạng ở thân, tróc da quanh hậu môn.
Đặc biệt, nếu trẻ bị tróc da quanh hậu môn kèm theo sốt thì chắc đến trên 80% là đã mắc bệnh này. Cha mẹ nên đưa con đến bệnh viện ngay khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh.
Bệnh Kawasaki ở trẻ cần được phát hiện sớm để điều trị. (Ảnh minh họa)
Bệnh Kawasaki điển hình có 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Bệnh nhân sốt cấp tính, trung bình khoảng 10 ngày, thân thể bệnh nhân nổi ban, nổi hạch, phù chi hoặc có biểu hiện nội ban, viêm kết mạc.
Giai đoạn 2 (giai đoạn bán cấp): Thường kéo dài khoảng 2 tuần, biểu hiện bởi tăng tiểu cầu, tăng máu lắng, tróc da và bệnh nhân dần dần hạ sốt.
Giai đoạn 3: Là giai đoạn hồi phục với sự mất dần các triệu chứng lâm sàng. Giai đoạn này thường kéo dài. Sau khi hồi phục, thể trạng bệnh nhân bị suy yếu cần được bồi dưỡng.
Nguy cơ của trẻ khi đối mặt với Kawasaki
Kawasaki có thể gây biến chứng lên tim mạch cho trẻ, làm tim to, nhịp tim nhanh, suy tim. Nguy hiểm nhất là biến chứng của bệnh có thể làm viêm tắc và giãn mạch vành, dẫn đến nhồi máu cơ tim, gây đột tử tức thì cho trẻ.
Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị sưng khớp, viêm màng não, hay viêm phổi, viêm ruột. Xét nghiệm cho thấy bạch cầu trong máu tăng cao, siêu âm tim thấy mạch vành bị giãn ra, v.v.. Biểu hiện phình động mạch vành hoặc giãn động mạch vành thường chiếm tới 15 – 25% số bệnh nhi.
Tuy nhiên, điều may mắn là tỷ lệ này sẽ giảm xuống thấp nếu trẻ được phát hiện kịp thời, đưa đến bệnh viện sớm, điều trị đúng cách trong vòng 10 ngày kể từ khi bệnh khởi phát.
Chăm sóc trẻ bệnh thế nào?
Trước tiên, các bà mẹ trẻ cần biết rõ những thông tin về bệnh, để tránh nhầm lẫn với bệnh khác (tưởng trẻ sốt vì mọc răng, nghi ngờ sốt xuất huyết, nghi ngờ viêm mắt đỏ). Bệnh Kawasaki rất khó phát hiện vì triệu chứng thường xuất hiện không đầy đủ cùng lúc trong giai đoạn đầu. Đã có những trường hợp, bệnh tự lành khiến phụ huynh chủ quan dù sau đó tái đi tái lại nhiều lần. Chỉ đến khi trẻ có biến chứng tim mới phát hiện ra thì đã để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Cách duy nhất để bảo vệ trẻ là luôn cẩn thận theo dõi khi con bị sốt kéo dài. Chỉ cần sốt 2 – 3 ngày chưa khỏi, trẻ cần được phụ huynh đưa đến bệnh viện thay vì chủ quan chỉ chăm sóc tại nhà. Nếu được phát hiện bệnh trong vài ngày đầu thì không nguy hiểm vì bệnh có thể được điều trị hiệu quả. Đặc biệt, nếu phát hiện bệnh trong vòng 10 ngày kể từ khi mắc phải, các bác sĩ có thể ngăn ngừa biến chứng ở tim.
Trường hợp việc điều trị bệnh tiến triển tốt, thì khoảng 48 giờ sau điều trị, bệnh sẽ lui dần, trẻ hết sốt và có thể về nhà. Tuy nhiên, một khi trẻ đã mắc bệnh Kawasaki thì cần phải được tái khám suốt đời. Cũng cần lưu ý là đối với những trẻ đang được điều trị bệnh Kawasaki, cần tạm ngưng tiêm ngừa vắc xin phòng các bệnh như: sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, ít nhất trong vòng 3 tháng vì thuốc có thể làm giảm tác dụng của vắc xin.
