Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, quyết định mở rộng chỉ định vắc xin não mô cầu ACYW-TT của Sanofi (Pháp) và vắc xin phế cầu 20 của Pfizer (Mỹ) cho trẻ từ 6 tuần tuổi của Bộ Y tế đánh dấu bước tiến quan trọng của ngành y tế trong chiến lược bảo vệ trẻ em ngay từ những tháng đầu đời. Đây là giai đoạn trẻ có nguy cơ cao nhất mắc các bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết gây tử vong nhanh như não mô cầu và các bệnh xâm lấn, gây biến chứng nặng như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết do phế cầu.

Trước đó, vắc xin não mô cầu ACYW-TT chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi và phế cầu 20 chỉ dành cho người lớn từ 18 tuổi. Tại Việt Nam, Hệ thống Tiêm chủng VNVC là đơn vị tiên phong triển khai tiêm vắc xin não mô cầu thế hệ mới ACYW-TT từ tháng 7/2025 và vắc xin phế cầu 20 về Việt Nam từ tháng 5/2025.

Việc mở rộng tuổi tiêm của hai vắc xin này xuống 6 tuần được đánh giá đặc biệt kịp thời trong bối cảnh số ca não mô cầu năm 2025 tăng gấp 6 lần so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, vắc xin phế cầu 20 hiện đã được hơn 40 quốc gia cấp phép cho trẻ em, phản ánh xu hướng toàn cầu ưu tiên sử dụng sớm vắc xin phế cầu thế hệ mới để mở rộng phạm vi bảo vệ.

Trẻ tiêm vắc xin phòng bệnh tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC. Ảnh: Mộc Miên

Bác sĩ Chính cho biết, vắc xin phế cầu 20 được sản xuất tại Bỉ theo công nghệ cộng hợp tiên tiến, có khả năng phòng các type huyết thanh độc lực cao, gây bệnh nặng ở trẻ nhỏ. So với các vắc xin phế cầu trước đó, vắc xin phế cầu 20 có phạm vi bảo vệ rộng hơn khi bổ sung các type huyết thanh độc lực cao như 8, 10A, 11A, 12F và 15B, mở rộng đáng kể độ bao phủ trước các type vi khuẩn phế cầu đang lưu hành.

Trong khi đó, vắc xin não mô cầu thế hệ mới ACYW-TT ứng dụng công nghệ đột phá, sử dụng protein cộng hợp từ giải độc tố uốn ván (TT) có cấu trúc liên kết phân tử hiện đại, giúp kích thích đáp ứng miễn dịch bền vững. Vắc xin giúp phòng ngừa 4 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh phổ biến là A, C, Y, W-135.

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái, Phó Trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết việc triển khai các vắc xin phế cầu thế hệ đầu đã giúp giảm đáng kể bệnh do các type huyết thanh được bao phủ bởi vắc xin, nhưng lại dẫn đến sự thay thế và gia tăng tần suất gây bệnh của các type gây bệnh ngoài vắc xin. Đây là lý do nhiều quốc gia quyết định chuyển sang sử dụng vắc xin phế cầu 20 để bao phủ nhiều type huyết thanh gây bệnh và duy trì hiệu quả phòng bệnh dài hạn.

"Với phạm vi bảo vệ rộng hơn, vắc xin phế cầu 20 là giải pháp quan trọng, giúp mở rộng độ bao phủ của các type phế cầu nguy hiểm gây bệnh, từ đó bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách toàn diện hơn", PGS Thái đánh giá.

Vắc xin phế cầu 20 được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế của VNVC. Ảnh: Mộc Thảo

Phế cầu là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ nhỏ, mỗi năm khiến 2,9 triệu trẻ mắc bệnh và gần 4.000 ca tử vong. Viêm màng não do phế cầu có tỷ lệ tử vong trên 50% nếu không điều trị kịp thời và 30-50% trẻ sống sót phải chịu di chứng vĩnh viễn như điếc, mù, liệt.

Trong khi đó, não mô cầu gây viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết tiến triển nhanh, có thể khiến bệnh nhân tử vong trong 24 giờ. Dù được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn ở mức 10-20%, có thể lên tới 50% nếu điều trị muộn; riêng thể nhiễm khuẩn huyết tử vong tới 40%. Khoảng 20% người sống sót chịu di chứng nặng như đoạn chi, chạy thận nhân tạo, co giật, động kinh, giảm thính lực hoặc suy giảm trí nhớ.

Trong cộng đồng, nguồn lây của hai bệnh trên chủ yếu đến từ người mang vi khuẩn nhưng không có triệu chứng, còn gọi là người lành mang trùng. Nhóm này có thể vô tình phát tán vi khuẩn khi ho, hắt hơi, nói chuyện ở môi trường đông người, khiến trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi dễ mắc bệnh. Do đó, tiêm chủng được xem là biện pháp quan trọng nhất giúp giảm tỷ lệ người lành mang trùng, cắt đứt chuỗi lây truyền trong cộng đồng, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh, tử vong và hạn chế các di chứng nặng nề mà hai loại vi khuẩn này gây ra.

Trong bối cảnh Bộ Y tế mở rộng chỉ định tuổi tiêm các vắc xin phế cầu và não mô cầu vào giai đoạn cuối năm khi bệnh hô hấp gia tăng, VNVC bảo đảm cung ứng đầy đủ các loại vắc xin phế cầu và não mô cầu chính hãng, chất lượng cao, bảo quản trong hệ thống kho lạnh, dây chuyền lạnh đạt chuẩn quốc tế theo tiêu chuẩn GSP, giúp người dân dễ dàng tiếp cận vắc xin phù hợp theo từng nhóm tuổi, từ đó được bảo vệ sức khỏe toàn diện hơn.