Năm 2004, cộng đồng khoa học đã đề xuất khái niệm "vi nhựa": các mảnh nhựa và hạt có đường kính nhỏ hơn 5mm. Kích thước hạt của vi nhựa dao động từ micromet đến milimet và các dạng bao gồm các mảnh, sợi, màng... Sự ẩn giấu của nó khiến mắt thường khó có thể phân biệt được. Những hạt nhỏ này đã lan truyền khắp nước, đất, khí quyển và chuỗi thức ăn trên thế giới và xâm nhập vào cơ thể con người thông qua chế độ ăn uống và hô hấp, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Đối với trẻ em đang trong giai đoạn phát triển nhanh, mối đe dọa sức khỏe do tiếp xúc với vi nhựa đặc biệt nghiêm trọng. Hệ thống miễn dịch của trẻ em chưa trưởng thành và khả năng trao đổi chất của trẻ còn yếu nên trẻ nhạy cảm hơn với việc tiếp xúc với vi nhựa; cùng với việc thường xuyên tiếp xúc với tay và miệng, trẻ em tiếp xúc với nhiều vi nhựa hơn trên một kilôgam trọng lượng cơ thể so với người lớn.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sau khi vi nhựa xâm nhập vào cơ thể, chúng có thể gây tổn thương đường ruột, loạn khuẩn đường ruột, rối loạn chuyển hóa và thậm chí là độc tính thần kinh hoặc phát triển thông qua tổn thương vật lý (như ma sát làm hỏng hàng rào ruột), giải phóng hóa chất (như chất hóa dẻo) và gây ra các tác động sinh học (như stress oxy hóa và rối loạn miễn dịch). Bảo vệ trẻ em khỏi ô nhiễm vi nhựa là vấn đề sức khỏe và môi trường cần được giải quyết khẩn cấp.

Vi nhựa trong cuộc sống hàng ngày của trẻ em

Có nhiều nguy cơ tiếp xúc với vi nhựa trong cuộc sống hàng ngày của trẻ em.

- Sự di chuyển của vi nhựa trong hàng hóa đóng gói. Trong quá trình sản xuất, vận chuyển và sử dụng thực phẩm đóng gói, nước đóng chai, thức ăn mang đi... các sản phẩm nhựa (như bao bì nhựa) mà chúng tiếp xúc có thể tạo ra vi nhựa do ma sát hoặc phân hủy, sau đó di chuyển và làm ô nhiễm thực phẩm hoặc đồ uống. Ví dụ, sự thay đổi nhiệt độ và ma sát trong quá trình lưu trữ và vận chuyển nước đóng chai sẽ đẩy nhanh quá trình kết tủa vi nhựa. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ngay cả sữa bột công thức dành cho trẻ sơ sinh cũng phát hiện thấy một lượng vi nhựa nhất định. Cần lưu ý rằng các sản phẩm nhựa dùng một lần như hộp đựng đồ ăn mang đi có nhiều khả năng giải phóng vi nhựa hơn khi chúng được đựng đầy thức ăn nóng hoặc được đun nóng.

- Các hạt vi nhựa phát tán từ các sản phẩm nhựa. Bình sữa và núm vú bằng nhựa dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cốc nhựa và đồ dùng trên bàn ăn dùng trong gia đình hàng ngày... dễ phát tán các hạt vi nhựa khi chịu nhiệt độ cao hoặc ma sát cơ học. Trong một thí nghiệm sử dụng chai nhựa polypropylene để mô phỏng "làm sữa bột", mặc dù các nhà nghiên cứu đã tuân theo phương pháp pha chế do Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị, nhưng lượng vi nhựa phát tán vào sữa vẫn lên tới hàng triệu hoặc thậm chí hàng chục triệu hạt trên một lít.

- Vi nhựa rơi ra do ma sát của đồ vật. Các sản phẩm sợi tổng hợp (quần áo, chăn ga gối đệm, thảm, đồ chơi nhồi bông...) trong cuộc sống hàng ngày sẽ khiến một lượng lớn vi nhựa dạng sợi rơi ra do ma sát. Đồ chơi bằng nhựa, văn phòng phẩm... cũng có thể sản sinh ra vi nhựa do hao mòn hàng ngày, có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ em qua đường miệng hoặc đường hô hấp.

- Tiếp xúc với vi nhựa trong không khí hoặc bụi. Vi nhựa trong không khí (như các hạt ma sát lốp xe và rác thải nhựa bị phong hóa) có thể được trẻ em hít vào, và hành vi năng động cùng nhịp thở cao của trẻ sẽ khiến trẻ hít phải nhiều hơn trên mỗi kilôgam trọng lượng cơ thể so với người lớn. Bụi trong nhà cũng là tác nhân quan trọng gây phơi nhiễm vi nhựa ở trẻ em. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng có thể phát hiện hàng chục nghìn đến hàng trăm nghìn vi nhựa trong mỗi gam bụi gia dụng và nguồn chính là các sản phẩm sợi tổng hợp. Những vi nhựa này có thể xâm nhập vào cơ thể qua miệng hoặc đường hô hấp thông qua tiếp xúc tay-miệng và các hành vi khác của trẻ em.

3 cách để giữ trẻ tránh xa vi nhựa

Đầu tiên, hãy giảm lượng vi nhựa hấp thụ. Trẻ em chủ yếu tiếp xúc với vi nhựa qua đường miệng. Các gia đình nên ưu tiên sử dụng hộp đựng bằng thủy tinh, gốm hoặc thép không gỉ và giảm sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần; tự làm thức ăn cho trẻ em thay vì thức ăn đóng gói sẵn và chọn núm vú giả bằng cao su tự nhiên. Tránh nấu đồ dùng bằng nhựa ở nhiệt độ cao, không đựng chất lỏng có tính axit trong hộp nhựa và thay thế kịp thời các sản phẩm nhựa đã cũ hoặc hỏng.

Thứ hai, ngăn ngừa "hít phải" vi nhựa. Giảm sử dụng các sản phẩm sợi tổng hợp và thay thế bằng vật liệu cotton và vải lanh. Lau bề mặt gia dụng thường xuyên bằng khăn ẩm và thay thế các sản phẩm nhựa cũ kịp thời. Các gia đình có bệnh có thể sử dụng máy lọc không khí để giảm nồng độ vi nhựa lơ lửng.

Thứ ba, tăng cường hướng dẫn sức khỏe. Nâng cao hiểu biết của trẻ em về vi nhựa thông qua các phương pháp tương tác như thí nghiệm khoa học phổ biến và video giáo dục; khuyến khích trẻ em tham gia các hoạt động giảm thiểu nhựa và phân loại rác, và thăng hoa các hành động cá nhân thành trách nhiệm bảo vệ môi trường tập thể.

Nguồn và ảnh: Sohu