Quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ nhỏ luôn là niềm mong chờ và háo hức của cha mẹ. Từ tiếng ê a đầu đời cho đến khi bé cất lời gọi “ba, mẹ” – mỗi giai đoạn đều là bước ngoặt quan trọng. Trước khi bé thật sự nói được những từ đầu tiên, sẽ có nhiều tín hiệu cho thấy bé đang chuẩn bị bước vào hành trình “biết nói”. Nhận diện sớm những dấu hiệu này sẽ giúp cha mẹ hỗ trợ con tốt hơn.

1. Bé bắt đầu ê a và bập bẹ nhiều hơn

Từ khoảng 4–6 tháng, bé thường phát ra những âm thanh ngẫu nhiên như “a”, “ơ”, “ê”. Khi bước sang giai đoạn 7–9 tháng, âm thanh ấy trở thành tiếng bập bẹ có nhịp điệu rõ ràng hơn: “ba-ba”, “ma-ma”. Đây chính là nền tảng quan trọng để bé hình thành ngôn ngữ sau này.

2. Bé có phản ứng với lời nói của người lớn

Nếu bạn gọi tên, bé quay đầu lại, hoặc khi bạn nói chuyện, bé chăm chú lắng nghe và thậm chí “đáp trả” bằng tiếng ê a – đó là dấu hiệu rõ ràng cho thấy não bộ và khả năng ngôn ngữ của bé đang phát triển.

3. Biểu cảm khuôn mặt phong phú hơn

Trước khi nói, bé thường dùng gương mặt để giao tiếp. Bé biết cười khi thích thú, nhăn mặt khi khó chịu, và bắt chước biểu cảm của người lớn. Đây là bước khởi đầu cho việc học cách truyền đạt cảm xúc bằng ngôn ngữ.

4. Bé sử dụng cử chỉ để giao tiếp

Khoảng 9–12 tháng, nhiều bé biết vẫy tay chào, lắc đầu khi không đồng ý, hoặc chỉ tay về phía đồ vật mình muốn. Việc phối hợp giữa cử chỉ và âm thanh là dấu hiệu cho thấy bé đã hiểu “ngôn ngữ là công cụ để giao tiếp”.

5. Bé bắt chước âm thanh và giọng điệu

Khi cha mẹ nói “alo”, “ba ba”, “măm măm”, bé có xu hướng lặp lại những âm tiết gần giống. Dù chưa chuẩn xác, nhưng đó là minh chứng cho sự kết nối giữa tai nghe – não bộ – miệng phát âm, và bé đang tập dần để biết nói thật sự.

6. Bé hiểu được mệnh lệnh đơn giản

Khi bạn nói “lại đây”, “đưa mẹ nào”, “không được” và bé có phản ứng đúng, điều này cho thấy bé đã bắt đầu hiểu ngôn ngữ. Thông thường, khả năng hiểu sẽ đến trước khả năng nói, và đây là tín hiệu rất rõ ràng rằng bé sắp có những từ ngữ đầu tiên.

Cha mẹ cần làm gì để hỗ trợ bé?

Thường xuyên trò chuyện với bé: Ngay cả khi bé chưa trả lời được, việc nghe giọng nói của cha mẹ sẽ giúp con tích lũy vốn từ.

Đọc sách, kể chuyện: Giúp bé quen với âm thanh, nhịp điệu và từ ngữ phong phú.

Khuyến khích, không thúc ép: Mỗi bé có tốc độ phát triển khác nhau. Cha mẹ nên tạo môi trường thoải mái thay vì so sánh hay sốt ruột.

Lời kết

Ngôn ngữ là món quà tuyệt vời giúp bé kết nối với thế giới. Từ những tiếng bập bẹ ngây ngô cho đến những câu nói đầu tiên, tất cả đều cần sự đồng hành kiên nhẫn và yêu thương từ cha mẹ. Nếu tinh ý quan sát, bạn sẽ nhận ra: từng nụ cười, từng cử chỉ của bé đều là dấu hiệu cho thấy ngày bé cất tiếng gọi “ba, mẹ” đã rất gần.