Mới đây, trên mạng xã hội Thread, một cô gái trẻ đã chia sẻ lại bài viết của 1 mẹ bỉm có con gái khoảng 2-3 tuổi đang nằm khóc "ăn vạ" trong thang máy vì không được bấm nút thang. Mẹ em bé chia sẻ rằng: "Các bác xem cháu này, vào thang có anh ấn hộ tầng cái là nó ăn vạ luôn. Không ngại ăn vạ, không ngại lăn ra luôn. Về khóc từ 5h đến 6h chưa ngắt cơn. Mai khả năng phải tích góp mua cho cái thang máy riêng không thế này thì xấu hổ lắm".

Bài đăng gốc là 1 bài rất vui vẻ tích cực, chỉ là câu chuyện của 1 bà mẹ có con ở độ tuổi khủng hoảng muốn được "kể lể" với những mẹ có cùng vấn đề nuôi dạy con nhỏ. Thế nhưng, 1 cô gái trẻ đã chụp lại bài viết với góc nhìn khác hoàn toàn.

Cô gái này đã tỏ ra vô cùng khó chịu khi thấy bé gái nằm ăn vạ trong thang máy: "Tôi nghĩ là tôi ghét trẻ con đến mức chỉ đọc những bài như này tôi tự thấy bực bực trong người luôn. Phiền vô cùng luôn, bố mẹ không biết dạy nó à?"

Và điều khiến cộng đồng mạng bức xúc không phải là hành động ăn vạ vốn rất bình thường ở lứa tuổi này, mà là thái độ và lời lẽ của cô gái khi chia sẻ tấm ảnh.

Trong bài đăng, cô gái viết những dòng đầy khó chịu như: “Phiền vô cùng luôn” , “Bố mẹ không biết dạy à” , “Tôi ghét trẻ con đến mức nhìn thôi cũng thấy bực” . Những câu chữ mang tính miệt thị, quy chụp trách nhiệm lên cha mẹ và thái độ gay gắt với một đứa trẻ vô tình bị chụp lại đã nhanh chóng gây ra làn sóng phản đối dữ dội.

Dưới phần bình luận, nhiều người cho rằng việc chụp ảnh trẻ em và đăng tải công khai kèm lời lẽ xúc phạm là hành động thiếu suy nghĩ, thậm chí có phần xâm phạm quyền riêng tư. Nhiều ý kiến nhấn mạnh: trẻ con trong giai đoạn 2–5 tuổi thường có những cơn “ăn vạ” để thể hiện cảm xúc, đây là quá trình phát triển tâm lý bình thường chứ không phải “không được dạy dỗ”.

Một tài khoản bức xúc bình luận: “Ai làm cha mẹ mới hiểu, dạy con là cả một hành trình. Không thể chỉ vì một khoảnh khắc trẻ khóc mà quy chụp bố mẹ không biết dạy” . Người khác cũng gay gắt: “Không thích trẻ con là quyền cá nhân, nhưng xúc phạm và bêu rếu một em bé lên mạng xã hội thì thật sự quá đáng”.

Vì sao việc mong cha mẹ “dạy bảo được một em bé 3 tuổi ngoan” là rất khó?

Câu chuyện cô gái trẻ đăng ảnh em bé 3 tuổi ăn vạ trong thang máy kèm những lời cay nghiệt như “phiền vô cùng”, “bố mẹ không biết dạy à” đã khiến dư luận phẫn nộ. Bỏ qua sự thiếu bao dung của cô gái, điều đáng bàn hơn là quan niệm: liệu cha mẹ có thể DẠY một đứa trẻ 3 tuổi ngoan ngoãn tuyệt đối hay không?

Câu trả lời, dưới góc nhìn khoa học phát triển, là gần như không thể.

1. Trẻ 3 tuổi chưa đủ khả năng kiểm soát cảm xúc

Ở giai đoạn 2–5 tuổi, trẻ bắt đầu hình thành cái tôi cá nhân mạnh mẽ. Chúng thích tự làm mọi thứ, muốn được công nhận và thường phản ứng gay gắt nếu không được như ý.

Các nghiên cứu trong tâm lý học phát triển cho thấy, vùng vỏ não trước trán (prefrontal cortex) – nơi kiểm soát cảm xúc, hành vi và khả năng tự điều chỉnh – mới chỉ đang hình thành ở trẻ 3 tuổi. Trẻ chưa thể kiểm soát cơn giận, kiềm chế ham muốn hay xử lý thất vọng như người lớn.

Khóc lóc, ăn vạ, thậm chí nằm lăn ra sàn là biểu hiện rất bình thường. Đây không phải là “hư - phiền” hay “không biết dạy”, mà đơn giản là não bộ của trẻ chưa phát triển đủ để kiểm soát cảm xúc như người lớn mong muốn.

Thậm chí, việc mẹ bé bình tĩnh để con khóc ăn vạ, không quát tháo, mắng mỏ ngay lập tức để chiều lòng những người xung quanh còn là 1 hành động đúng đắn trong trường hợp này.

2. “Ngoan” là một khái niệm người lớn áp đặt

Khi người lớn nói “muốn trẻ ngoan”, thường có nghĩa là: không mè nheo, không quấy khóc, nghe lời ngay lập tức. Nhưng với trẻ 3 tuổi, điều này gần như không thực tế.

Theo lý thuyết của Erik Erikson, giai đoạn từ 2–3 tuổi là lúc trẻ bước vào thử thách “tự chủ so với xấu hổ và nghi ngờ” (Autonomy vs Shame and Doubt). Trẻ bắt đầu hình thành cái tôi, muốn tự mình quyết định – từ chuyện ăn, mặc đến việc đơn giản như bấm nút thang máy.

Trẻ cần trải qua quá trình thử – sai, bày tỏ – phản kháng để học cách thích nghi. Nếu bắt một em bé phải luôn “ngoan” theo tiêu chuẩn người lớn, vô tình cha mẹ đã tước đi cơ hội phát triển tự nhiên của trẻ.

Người lớn hãy ngưng DÁN NHÃN cho đứa trẻ và bố mẹ của chúng chỉ vì cảm thấy "phiền" trong chốc lát. Còn việc dạy dỗ 1 đứa trẻ thì là trách nhiệm của bố mẹ chúng cả đời.

3. Dạy con là hành trình dài và không cần phải chiều lòng người dưng

Một đứa trẻ không thể trở nên điềm tĩnh chỉ sau vài lần dạy bảo.

Nhiều người gắn mác NGOAN với hình ảnh trẻ im lặng, vâng lời, không mè nheo. Nhưng khoa học chứng minh: trẻ cần thử – sai – học hỏi để phát triển trí tuệ cảm xúc. Một em bé ít khi bộc lộ cảm xúc chưa chắc đã “ngoan”, mà có thể đang bị ức chế. Chính những lần bộc phát, ăn vạ giúp trẻ học dần cách nhận diện và điều chỉnh cảm xúc của mình.

Cha mẹ cần kiên nhẫn, lặp đi lặp lại hướng dẫn, đồng thời dùng tình yêu thương để định hình thói quen và cách cư xử cho con.

Điều này đòi hỏi thời gian, sự kiên trì, và cả sự đồng thuận của gia đình, chứ không thể “bấm nút” là có ngay một đứa trẻ ngoan ngoãn.

4. Cha mẹ cũng là con người

Không phải lúc nào cha mẹ cũng có thể “ứng xử mẫu mực” với con. Họ cũng mệt mỏi, áp lực, có khi bất lực trước những cơn ăn vạ bất chợt. Đòi hỏi cha mẹ phải luôn “kiểm soát tuyệt đối” con 3 tuổi vừa thiếu thực tế, vừa thiếu công bằng.

Việc nuôi dạy con không giống như lập trình một chiếc máy. Cha mẹ không thể ra lệnh để trẻ ngay lập tức trở nên điềm tĩnh. Thay vào đó, khoa học khuyên cha mẹ cần kiên nhẫn, nhất quán và dùng tình yêu thương để dẫn dắt. Mỗi lần trẻ ăn vạ không phải là thất bại của cha mẹ, mà là cơ hội để rèn luyện kỹ năng kiềm chế và giao tiếp cảm xúc cho con.

Không bố mẹ nào không muốn con ngoan, nhưng không có nghĩa là họ và những đứa con của họ phải 10 điểm trong mắt tất cả mọi người ngoài xã hội. Ngưng phán xét nếu bạn không giúp được gì và cũng không có trách nhiệm gì trong cuộc đời và tương lai của đứa trẻ.

Thay lời kết

Một em bé 3 tuổi ăn vạ trong thang máy không phải là minh chứng cho việc cha mẹ “không biết dạy con”, mà chỉ đơn giản là hình ảnh quen thuộc trong quá trình trưởng thành. Xã hội cần thay đổi góc nhìn: trẻ em không sinh ra để làm vừa lòng người lớn, mà cần được thấu hiểu, kiên nhẫn dạy dỗ, và quan trọng nhất là được tôn trọng.

Chỉ khi có sự đồng cảm ấy, chúng ta mới thôi đòi hỏi vô lý rằng cha mẹ phải “dạy bảo được con 3 tuổi ngoan” – một mong muốn vừa thiếu thực tế, vừa thiếu nhân văn.