Một đứa trẻ lớn lên như thế nào, phần nhiều chịu ảnh hưởng từ cách hành xử của cha mẹ, đặc biệt là người bố, cũng chính là hình mẫu đầu tiên về sức mạnh, trách nhiệm và nhân cách đối với con.

Tuy nhiên, không phải ông bố nào cũng ý thức được rằng mình đang vô tình làm gương xấu cho con cái. Dưới góc nhìn tâm lý và giáo dục, có thể kể đến những kiểu bố dễ để lại hệ quả tiêu cực cho sự phát triển nhân cách của trẻ:

1. Bố nóng nảy, hay quát mắng

Luôn to tiếng, dễ nổi giận trước những chuyện nhỏ nhặt khiến trẻ học cách giải quyết vấn đề bằng bạo lực hoặc sự áp đặt, thay vì bình tĩnh và lý trí.

Trẻ lớn lên trong môi trường có người bố hay quát mắng, dùng nắm đấm thay vì lý lẽ sẽ học cách giải quyết vấn đề bằng sự nóng giận. Ngược lại, nếu bố vô trách nhiệm, thờ ơ, con dễ trở nên thụ động, sống thiếu định hướng.

2. Bố vô trách nhiệm

Thờ ơ với gia đình, ít dành thời gian cho con, chỉ biết làm việc riêng hoặc ham chơi. Trẻ sẽ hình thành suy nghĩ rằng trách nhiệm có thể né tránh, từ đó thiếu sự tin cậy và an toàn trong các mối quan hệ.

3. Bố gia trưởng, coi thường vợ

Thường xuyên áp đặt, xem nhẹ ý kiến của mẹ, hoặc có hành động thiếu tôn trọng. Con cái lớn lên trong môi trường đó dễ bị méo mó quan niệm về bình đẳng giới và cách cư xử trong hôn nhân.

Một ông bố gia trưởng, coi thường vợ hoặc thường xuyên bạo lực sẽ gieo vào con niềm tin sai lệch: hôn nhân là sự áp đặt, bất bình đẳng. Con trai có xu hướng lặp lại hành vi của cha, trong khi con gái dễ mất niềm tin vào tình yêu, e ngại hôn nhân.

4. Bố giả dối, nói một đằng làm một nẻo

Khi bố dạy con phải trung thực nhưng chính mình lại thường xuyên nói dối, con sẽ học cách “nói cho qua chuyện” chứ không thật sự tôn trọng sự thật.

Nếu bố thường xuyên nói dối, thất hứa, trẻ sẽ dần hình thành tâm lý nghi ngờ, khó tin tưởng người khác. Về lâu dài, điều này ảnh hưởng đến kỹ năng xây dựng các mối quan hệ xã hội, từ bạn bè cho tới công việc.

5. Bố nghiện rượu, thuốc lá, game hoặc các thói quen xấu khác

Những hành vi gây hại cho sức khỏe và sự cân bằng cuộc sống nếu lặp lại nhiều lần sẽ trở thành hình mẫu tiêu cực, khiến trẻ dễ bắt chước hoặc hình thành sự buông thả.

Một ông bố nghiện rượu, thuốc lá, cờ bạc hay game online dễ khiến trẻ coi đó là “chuyện bình thường”, từ đó bắt chước. Khi bước vào tuổi dậy thì, những thói quen này càng khó sửa và có thể kéo dài sang tuổi trưởng thành.

6. Bố coi thường ước mơ và cảm xúc của con

Luôn phán xét, áp đặt con phải sống theo ý mình, không lắng nghe. Điều này làm trẻ mất dần sự tự tin, sống khép kín hoặc nổi loạn.

Trẻ có bố thường xuyên phán xét, phủ nhận cảm xúc dễ mất tự tin, hình thành “vết thương tâm hồn” khiến bản thân không dám thể hiện, luôn sợ sai. Một số trẻ sẽ trở nên khép kín, sống nội tâm quá mức; số khác lại phản kháng bằng cách nổi loạn.

Tóm lại, một người bố không cần phải hoàn hảo, nhưng cần ý thức được mình là tấm gương. Trẻ không chỉ nghe lời dạy, mà quan trọng hơn là nhìn vào hành động của cha để hình thành nhân cách.